Padathinte Pathathil Summary in Malayalam

Padathinte Pathathil Summary in Malayalam

Padathinte Pathathil (On the Road) is a Malayalam short story written by Vaikom Muhammad Basheer. The Summary is set in the early 1940s, during the British colonial rule in India. The protagonist, a young man named Basheer, is a freedom fighter. He is on the run from the British police when he meets a group of traveling performers.

Padathinte Pathathil Summary in Malayalam

പാരസംഗ്രഹം

കഥകളി സംഗീതത്തിലെ അതുല്യ പ്രതിഭയായ കലാമണ്ഡലം ഹൈദരലിയുടെ ‘മഞ്ജുതരം’ എന്ന ആത്മകഥയിലെ ഒരു ഭാഗമാണ് ‘പദത്തിന്റെ പഥത്തിൽ’. സവർണരുടെ കുത്തകയായിരുന്ന കഥകളി പഠിക്കാനവസരം കിട്ടിയ ഹൈദരലിയോട് സഹപാഠികൾ വിവേചനം കാട്ടിയിരുന്നു. പിന്നീട് അത് കുറഞ്ഞുവന്നു. ഓട്ടുപാറയിലെ പാട്ടു കാരൻ മൊയ്തുട്ടിക്ക് വയസാംകാലത്ത് പിറന്ന മകനാണ് ഹൈദരലി. പത്താമത്തെ കുട്ടി.

Padathinte Pathathil Summary in Malayalam 1

ഉമ്മയായ പാത്തുമ്മയെപ്പോലും അത്ഭുതപ്പെടു ത്തിയ ഗർഭമായിരുന്നുവത്രെ. വികൃതരൂപിയായ ഒരു ചെറുക്കനെയാണ് അവർ പ്രസവിച്ചത്. അതാണ് ഹൈദരലി. ഹൈദരലിക്ക് അഞ്ചുവയ സ്സുള്ളപ്പോൾ മൊയ്തുട്ടി മരിച്ചു. ‘ഹൈദറിന്റെ തലകണ്ടപ്പോളേയ്ക്ക് ബാപ്പ പോയി എന്ന് പലരെക്കൊണ്ടും പറയിച്ചു തിരസ്കൃതനായിട്ടാണ് താൻ ജനിച്ചതും വളർന്നതും എന്ന് ഹൈദരലി തന്റെ

ബാലകാലത്ത പ്പറ്റി കലർപ്പില്ലാത്ത ഭാഷയിൽ പറയുന്നുണ്ട്.

നാലാം ക്ലാസിൽ വച്ച് പഠനം അവസാനിപ്പിച്ച ഹൈദർ പാട്ടിൽ കമ്പമുണ്ടായിരുന്നതിനാൽ സംഗീതം പഠിച്ചു. കലാമണ്ഡലത്തിൽ ആളെ എടുക്കുന്ന സമയത്ത് ആരോ അപേക്ഷ അയച്ചു. ശിവരാമൻ നായരാണ്. വേണ്ട ഒത്താശകൾ ചെയ്തുകൊടുത്തത്.

1957 മേയ് മാസം ഹൈദരലിയും ജ്യേഷ്ഠനും കുടി ഓട്ടു പാറ യിൽനിന്നും ചെറുതുരുത്തിയിലേക്ക് ബസ് കയറി. കലാമണ്ഡലത്തിലെത്തിയപ്പോൾ അന്ധാളിച്ചുപോയി. അവിടെ നിറയെ ആളുകൾ കുട്ടികളും രക്ഷാകർത്താക്കളുമായി നിരവധിപേർ. നോക്കിയപ്പോൾ വന്ന വരിൽ ഒട്ടും കാണാൻ നന്നല്ലാത്തത് താൻ മാത്രമാണെന്ന് ഹൈദരലിക്ക് തോന്നി.

അഴികളുള്ള ഒരു കളരിയിലായിരുന്നു ഇന്റർവ്യൂവിന് വിളിച്ചത്. ആകെ മൂന്നുപേർ അവിടെ ഉണ്ടായിരുന്നു. പേരും മറ്റും ചോദിച്ചു. പാട്ടു പഠിക്കാൻ മോഹംണ്ടോ എന്നും ചോദിച്ചു. ഹൈദരലി താല്പര്യം അറിയിച്ചു. ഒന്നു രണ്ടു പാട്ടുകൾ പാടിപ്പിച്ചു. പാട്ട് അവർക്ക് ബോധിച്ചു. ‘കുട്ടിയെ ഇവിടെ എടുത്താൽ സമുദായത്തിൽ

പ്രശ്നങ്ങളൊന്നു മുണ്ടാവില്യാലോ – എന്ന് വള്ളത്തോൾ ഹൈദരലിയുടെ ജ്യോഷ്ഠനോട് ആരാഞ്ഞു. ഇല്ല എന്നയാൾ മറുപടി പറഞ്ഞു. മഹാകവി വള്ളത്തോൾ മുകുന്ദരാജ കലാമണ്ഡലം നീലകണ്ഠൻ നമ്പീശൻ എന്നിവരായിരുന്നു ഇന്റർവ്യൂ ബോർഡിലുണ്ടായിരുന്നത്.

അധികം താമസിയാതെ കലാമണ്ഡലത്തിലേക്ക് തെരഞ്ഞെടുത്തു എന്നുള്ള അറിയിപ്പ് വന്നു. ആ വർഷം നാലുപേരെയാണ് തെരഞ്ഞടുത്തത്. അവരിലൊരാൾ ഹൈദരലി ആയിരുന്നു. കലാമണ്ഡലത്തിലെത്തിയപ്പോൾ മറ്റൊരു പ്രശ്നം ഉണ്ടായി. പഠിക്കാൻ രൂപയുടെ ആൾജാമ്യം വേണം. ജാമ്യം നിൽക്കാൻ ആരും തയാറായില്ല. വിദ്യാർഥി കലാമണ്ഡലത്തിൽ നിന്ന് ചാടിപ്പോകുകയോ മറ്റോ ചെയ്താൽ ജാമ്യക്കാരൻ തുക കെട്ടിവയ്ക്കണം. അവസാനം സി.

പി. ആന്റണി ജാമ്യം നിന്നു. ജാമ്യം കിട്ടാൻ വൈകിയതിനാൽ ജൂണിൽ ചേരേണ്ട ഹൈദരലിക്ക് ആഗസ്റ്റിലേ ചേരാൻ കഴിഞ്ഞുള്ളൂ. നമ്പീശനാശാന് ദക്ഷിണവച്ച് നമസ്കരിച്ച് സംഗീത പഠനം ആരംഭിച്ചു. വാത്സല്യനിധിയായിരുന്നു

നമ്പീശൻ. അദ്ദേഹം വീട്ടുകാര്യങ്ങളെല്ലാം ഹൈദ രലിയിൽനിന്നും ചോദിച്ചറിഞ്ഞു. അവിടത്തെ ചിട്ടവട്ടങ്ങളെക്കുറിച്ചെല്ലാം പറഞ്ഞു. അന്ന് ‘സരിഗമപധനി നാലു പ്രാവശ്യം ചൊല്ലിപ്പിച്ചു. അങ്ങനെ ഹൈദരലി കലാമണ്ഡലം നമ്പീശന്റെ ശിഷ്യനായി.

കൂട്ടുകാർ തന്നെ ഒഴിവാക്കാൻ ശ്രമിക്കുന്നത് അടുത്ത ദിവസം മുതൽ ഹൈദരലി ശ്രദ്ധിച്ചു. അയാളിൽ നിന്നും നല്ല ഗ്യാപ്പിലാണ് അവർ ഇരുന്നിരുന്നത്. മാപ്ല ചെക്കൻ എന്നതായിരുന്നു ആ അയിത്തത്തിന്റെ ഒന്നാമത്തെ കാരണം മറ്റൊന്ന് കാണാൻ ഭംഗിയില്ല എന്നതായിരിക്കണം എന്ന് ഹൈദരലി ഊഹിക്കുന്നു. അവരുടെ ഇത്തരം പെരുമാറ്റങ്ങൾ അയാളെ വേദനിപ്പിച്ചിരുന്നു.

കടുത്ത പരിശീലന പദ്ധതിയായിരുന്നു കലാമണ്ഡലത്തിൽ നിലനിന്നി രുന്നത്. വെളുപ്പിന് രണ്ടേമുക്കാലിന് എണിക്കണം. മൂന്നുമണിക്ക് കളരിയിലെത്തണം. പിന്നെ ആറുമണിവരെ സാധകമാണ്. വൈകിയാണ് ചേർന്ന തെങ്കിലും പഠിപ്പിൽ ഹൈദരലി മുമ്പനായിരുന്നു. ആയതിനാൽ നമ്പീശ നാശാനും ശിവരാമനാശാനും അവനെ വലിയ കാര്യമായിരുന്നു.

വ്യത്യസ്ത സ്വഭാവക്കാരായിരുന്നു നമ്പീശനാശാനും ശിവരാമനാ ശാനും. ശിവരാമനാശാന് മാനുഷിക പരിഗണന കൂടുതലായിരുന്നു. ഒരു വെക്കേഷന് നാട്ടിൽ പോകാൻ കൈയിൽ പണമില്ലാതെ നിന്ന ഹൈദരലിയെക്കണ്ട് ആശാൻ ചോദിച്ചു. ‘നീ എന്താ പോവാത്തേ?’

‘കാശില്ല’

‘എത്ര കാശ് വേണ്ടിവരും. ഇതാ പോയി വാ അത്തരക്കാരനായി രുന്നു ശിവരാമനാശാൻ. നമ്പീശനാശാനും ഹൈദരലിയോട് വലിയ വാത്സല്യമായിരുന്നു. അദ്ദേഹം ഏതെങ്കിലും ആവശ്യത്തിന് പുറത്തു പോകുമ്പോൾ ക്ലാസ്സെടുക്കാൻ ഹൈദരലിയെ ഏല്പിക്കുമായിരുന്നു. അങ്ങനെ കലാമണ്ഡലത്തിലെ രീതികളോടൊക്കെ അവൻ പൊരുത്തപ്പെട്ടു. പിന്നീട് ആരുടേയും പരിഹാസം അയാളെ സ്പർശിക്കാതെയായി.

കലാമണ്ഡലത്തിലെ അധ്യാപകരുടേയും മറ്റും വിശാലവീക്ഷണ മാണ് ഹൈദരലിയിലെ പാട്ടുകാരനെ രൂപപ്പെടുത്തിയത്. ജാതിയും മതവുമല്ല, ജന്മസിദ്ധിയും സാധനയുമാണ് ഒരു കലാകാരനെ രൂപപ്പെടുത്തുന്നത് എന്നവർക്ക് അറിയാമായിരുന്നു. ഈ മഹത്തായ സന്ദേശ മാണീ പാഠഭാഗം മുന്നോട്ടുവയ്ക്കുന്നത്.

ജീവചരിത്രക്കുറിപ്പ് തയ്യാറാക്കുക – കലാമണ്ഡലം ഹൈദരലി. സംഗീതവും കലയും മനുഷ്യനുണ്ടാക്കിയ അതിർവരമ്പുകളുടെ മതിൽക്കെട്ട് തകർത്ത് സമരസപ്പെടുമെന്ന്, ഹൈദരലിയുടെ സംഗീത സുധ ആസ്വദിക്കുവാൻ ചെങ്ങന്നൂരി നട ത്തുള്ള അമ്പലത്തിലെ മതിൽക്കെട്ടു പൊളിച്ച ജനം തെളിയിച്ചതാണ്.

പൊളിച്ചു. സ്റ്റേജ് പകുതി മതിൽക്കെട്ടിനകത്തും പകുതി പുറത്തുമായി പണിതു. ഹൈദ രാലിയുടെ സംഗീതം ഒഴിവാക്കാതെ അമ്പലത്തിന്റെ മതിൽക്കെട്ട് പൊളിച്ച് കഥകളി അവതരിപ്പിച്ചു. ഹൈദരിന്റെ ആലാപനമാധുര്യത്തിന് മുമ്പിൽ മതപരമായ ആചാരങ്ങളുടേയും വിശ്വാസങ്ങളുടേയും മതിൽക്കെട്ടാണ് ചെങ്ങന്നൂരിനടുത്തുള്ള അമ്പലത്തിൽ തകർന്നത്.

2006 ജനുവരി 5ന് ഈ പാദുഷാ ഒരു കാറപകടത്തിൽ പൊലി ഞ്ഞുപോയി. ലോകം കണ്ട അനശ്വര കഥകളി സംഗീതജ്ഞനായിരുന്നു ഹൈദരലി. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ജീവിതം പോലെത്തന്നെയായിരുന്നു ആത്മ കഥയും. സാധാരണക്കാർക്ക് അപ്രാപ്യമായിരുന്ന കഥകളി സംഗീതത്ത രാഗസന്നിവേശം കൊണ്ട് വളരെ

ലളിതമാക്കി ജനഹൃദയങ്ങളെ കവരാൻ കഴിഞ്ഞ അതുല്യപ്രതിഭ.

അദ്ദേഹത്തിന്റെ ജീവിതത്തിൽ ചില വിസ്മയങ്ങൾ എന്നുമുണ്ടാ യിരുന്നു. കലാമണ്ഡലത്തിൽ ചേരുവാൻ ജാമ്യത്തിന് 2000 രൂപ നൽകിയ നാട്ടുകാരനും നല്ലവനുമായ സി.പി.അന്തോണി ചേട്ടൻ ഈ പ്രതിഭയെ കൈപൊക്കി കാലത്തിന് നൽകുകയായിരുന്നു. കലാമണ്ഡ ലത്തിലെ പഠനത്തിനുശേഷം ഇനിയെന്ത് എന്ന് വിഷമിച്ചപ്പോൾ അന്ന് കലാമണ്ഡലം അദ്ധ്യക്ഷനും ഫാക്ടിന്റെ എം.ഡിയുമായ ശ്രീ. എം. കെ. കെ.

നായർ ഹൈദരലിക്ക് പഠിപ്പ് കഴിഞ്ഞ ഉടനെ ഫാക്ടിലെ കഥ കളി സ്കൂളിൽ ജോലി നൽകി. പിന്നെ ഹൈദരലി കഥകളിയരങ്ങുകളുടെ സംഗീതാർച്ചനയായി മാറി. കലാമണ്ഡലം നീലകണ്ഠൻ നമ്പീശൻ, കലാമണ്ഡലം ശിവരാമൻനായർ, കലാമണ്ഡലം ഗംഗാധരൻ, കാവു ങ്കൽ മാധവപ്പണിക്കർ, തൃപ്പൂണിത്തറ ശങ്കരവാര്യർ, എൻ. കെ. വാസു ദേവപ്പണിക്കർ, എം. ആർ. മധുസൂദനമേനോൻ എന്നിവരായിരുന്നു ഗുരുക്കന്മാർ.

കുട്ടിക്കാലത്തുതന്നെ കുഞ്ഞു ഹൈദരാലിക്ക് ബാപ്പയുടെ സംഗീതവാസനയുണ്ടെന്ന് ആൾക്കാർ അറിഞ്ഞിരുന്നു. ചലച്ചിത്ര നടനും നല്ലൊരു സംഗീതജ്ഞനുമായിരുന്ന ശ്രീ. ഒടുവിൽ ഉണ്ണികൃഷ്ണൻ ഹൈദരാലിക്കു വേണ്ടി തബല വായിച്ചിട്ടുണ്ട്.

കഥകളിയിൽ കർണ്ണാടിക് സംഗീതത്തെ കൊണ്ടുവന്നു. സംഗീതപ്ര ധാനമായ കഥകളി സംഗീതത്തെ രാഗാധിഷ്ഠിതമായ സംഗീതമാക്കി മാറ്റി എന്നൊക്കെയുള്ള ആരോപണങ്ങൾ യാഥാസ്ഥിതികർ ഉന്നയിച്ചിരുന്നു. എന്നാൽ കഥകളി സംഗീതത്ത ഭാവപൂർണ്ണമാക്കി നാടകീയരൂപത്തിൽ അനായാസമായി ആലപിക്കാൻ ഹൈദരാലിക്കേ കഴിഞ്ഞിട്ടുള്ളൂ. ചില ചലച്ചിത്രങ്ങളിൽ ഗാനം ആലപിച്ചിട്ടുണ്ട്.

അയോദ്ധ്യാ ശ്രീ ഹൈദരലി എന്നിവയാണ് ചലച്ചിത്രങ്ങൾ. അദ്ദേഹം ചിട്ടപ്പെടുത്തിയ തില്ലാനയും വർണ്ണവും സഹൃദയർ സ്വീകരിച്ചതാണ്. ശ്രീ ബാലഭാസ്കറുമായി ചേർന്ന് ‘ദി ബിഗ്ബാൻഡ്’ എന്ന ഫ്യൂഷൻ സംഗീതപരിപാടി നടത്തിയിട്ടുണ്ട്. ഒപ്പം നല്ലൊരു ചിത്രകാരനും പെയിന്ററും കൂടിയാണെന്ന് അറിയുന്നവർ കുറ വാണ്.

മതത്തിന്റെ മതിൽക്കെട്ട് തകർത്ത് സംഗീതസാധനയാണ് ജീവിതം എന്ന് അറിയിച്ച് ഹൈദരലിയുടെ ഓർമ്മയ്ക്കായി വെണ്ടാർ ശ്രീ സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമി ക്ഷേത്ര ഉപദേശകസമിതി ഹൈദരലി സ്മാരക കഥകളി അവാർഡ് ഏർപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്.

പോരാട്ടങ്ങളുടെ ജീവിതമായിരുന്നു ഹൈദരാലിയുടേത്. കുട്ടിക്കാലം മുതൽ തിരസ്കൃതനായിരിക്കുന്നവന്റെ ജീവിതരംഗങ്ങൾ ആകസ്മികത നിറഞ്ഞ വേദനകൾ അനുഭവിച്ചു. കലാമണ്ഡലത്തിൽ ചേർന്നതും ഫാക്ടിലെ കഥകളി സ്കൂളിൽ ജോലിക്കു ചേർന്നതുമെല്ലാം ആകസ്മ . കഥകളി എന്താണെന്ന് അറിയാത്ത പ്രായത്തിൽ കഥകളി സംഗീതം പഠിച്ചു. കലാമണ്ഡലത്തിലെ ഒറ്റപ്പെടലുകൾ അവഗണിച്ച് ഉയർന്നുവന്നു.

1960ൽ പട്ടിക്കാംതൊടി ചരമദിനത്തോടനുബന്ധിച്ച് ഹൈദർ പൊന്നാനിയും ശങ്കരൻ എമ്പ്രാന്തിരി ശിങ്കിടിയുമായി കഥകളി അര ങ്ങേറ്റം നടന്നു. കഥകളി ചരിത്രത്തിൽ ആദ്യമായി ഒരു മുസ്ലീമിന്റെ അര ങ്ങേറ്റം. പലപ്പോഴും കഥകളി പരിപാടിയിൽ പങ്കെടുക്കാൻ കഴിയില്ല. അമ്പലങ്ങളിലെ പരിപാടികളിൽ ലിസ്റ്റിൽ ഹൈദരലി ഉണ്ടാകില്ല. 8- ാ ം വർഷത്തിൽ

ചേന്ദമംഗലം ക്ഷേത്രത്തിൽ 3 ദിവസത്തെ മുഴുനീള പരിപാടിക്ക് ഹൈദരലിയും ലിസ്റ്റിൽ വന്നു. ബസ്സിൽ ദീർഘയാത്ര ചെയ്യു ന്നതും പരിപാടി നടത്തുന്നതിന്റെ സന്തോഷവും കൊണ്ട് ഉറക്കമില്ല. ചേന്ദമംഗലത്ത് സന്തോഷമായി കൂടുമ്പോൾ ടീം ലീഡർ പറഞ്ഞു.

ഹൈദരാലിയും സുബ്രഹ്മണ്യനും ഉടനടി കലാമണ്ഡലത്തിൽ എത്ത ണം, റഷ്യക്കാർ കാത്തിരിക്കുന്നുണ്ട്. ഇതുകേട്ട് നിരാശരായി ഇരുവരും തിരിച്ചുപോന്നു. സ്തബ്ധരായ രണ്ടുപേരും ബസ്സിൽ നിന്നും ചാടി ആത്മഹത്യ ചെയ്യണമെന്നും വിചാരിച്ചുപോയി. കലാമണ്ഡലത്തിൽ എത്തിയപ്പോൾ അവിടെ ആരുമില്ല. ശൂന്യമായിരുന്നു. എന്നിട്ടും ഹൈദ രലി പൊരുതി നിന്നു.

ഹരിപ്പാട് തലത്തോട്ട ക്ഷേത്രത്തിൽ ഹൈദരലിയുടെ ശിഷ്യന്റെ അര ങ്ങേറ്റം നടക്കുന്നു. ശിഷ്യനും കുടുംബവും ഹൈദരലി വേണമെന്ന് നിർബന്ധമായി. ഒടുവിൽ അമ്പലക്കാരിൽ രണ്ടു വിഭാഗമുണ്ടായി. അവർ മതിൽ പൊളിച്ച് സ്റ്റേജ് പുറകോട്ടു നീട്ടി. അവിടെ നിന്ന് പാടിയ പ്പോൾ ദൈവത്തെ കൈയൊന്ന് നീട്ടിയാൽ തൊടാമെന്ന് ഹൈദരലിക്കു തോന്നി. ഈ

ഫീലിംഗിൽ അജിതോഹരേ ജയാ മാധവാ വിഷ്ണോ പാടി യത് ഹൈദരലി ഓർക്കുന്നു.

കഥകളിയെ ആഢ്യകലയായി ഉയർത്തി നിർത്തുന്നവർക്കുപോലും ഈ അതുല്യസംഗീതചക്രവർത്തിയെ ഒഴിവാക്കാൻ സാധിച്ചില്ല. ഒരു കാറ പടകത്തിൽ പൊലിഞ്ഞത് കഥകളിയുടെ ശബ്ദമായിരുന്നു. ജനങ്ങൾ നെഞ്ചേറ്റിയ ഹൃദയസംഗീതം. കഥകളിയുടെ സ്വച്ഛമായ സംഗീതം.

Conclusion:

Padathinte Pathathil is a story about the importance of freedom and the power of the human spirit. The story teaches us that even in the darkest of times, there is always hope. It is a classic story that has been enjoyed by readers for generations. It is a story that will stay with you long after you finish reading it.

वह आवाज़ Summary In Hindi

वह आवाज़ Summary In Hindi

“वह आवाज़” एक अहम सांवादिक कला है जिसका महत्व संवाद की सार्थकता और समझ में होता है, जो साहित्यिक और कला क्षेत्र में महत्वपूर्ण भूमिका निभाता है। Read More Class 6 Hindi Summaries.

वह आवाज़ Summary In Hindi

वह आवाज़ पाठ का सार

स्कूल से लौटने पर मंटू हमेशा दरवाज़े में घुसते ही माँ को मुस्कुराते देखता था। आज उसकी माँ वहाँ नहीं थी। उसे बहुत अधिक भूख लगी थी। मंटू कुछ सोच कर कमरे में गया। तीन छोटी-छोटी मेजें जोड़कर उन पर चादर बिछी थी। मेज़ पर खाने की चीजें एवं फल पड़े थे। मंटू ने सोचा माँ रसोई घर में समोसे बना रही होगी। रामू बाज़ार गया होगा। पिता जी दफ्तर से नहीं आए होंगे। पम्मी भी स्कूल से नहीं आई थी। मंटू को लगा जैसे वह अकेला है। सामने फल और मिठाई देखकर उसकी भूख और बढ़ गई। वह मेज़ की तरफ जाने लगा लेकिन तभी उसे लगा जैसे उसे किसी ने पुकारा हो। उसने मुड़कर देखा पीछे कोई नहीं था। वह मेज़ के निकट पहुंच चुका था। उसने मेज़ से चीकू उठाया और एक रसगुल्ला लिया। इधर-उधर देखकर उसने दोनों चीजें खाईं। लेकिन उसे ऐसा लग रहा था, जैसे कोई उसका नाम लेकर पुकार रहा हो-मंटू तुमने ठीक काम नहीं किया। यह चोरी है। इतने में उसकी बड़ी बहन पम्मी आ गई। उसने पूछा तुम उदास क्यों हो ? मम्मी कहाँ हैं ? मंटू ने कहा- मैंने मम्मी को नहीं देखा।

वह आवाज़ Summary images

पम्मी ने कहा-आज अशोक चाचा चाय पर आने वाले हैं। मम्मी समोसे बना रही होंगी। दोनों रसोई की ओर गए। मम्मी रसोई घर में नहीं थी। दोनों निराश हो गए। इतने में उनकी माँ आ गई। उसने कहा आज तुम्हारे चाचा अशोक आ रहे हैं। मैं बरफी लेने गई थी। बच्चे कपड़े बदलने के लिए चले गए। पम्मी कोई न कोई कहानी सुना रही थी। मंटू विचारों में खोया था। चाचा जी के आने पर भी उसकी उदासी दूर नहीं हुई। उसे खुश करने के लिए चाचा ने गीत सुनाए परन्तु वह नहीं हँसा। उस रात उसने एक सपना देखा-चीकू और रसगुल्ला उसके पेट में कूद रहे हैं और कह रहे हैं-“मंटू तुमने हमें अपनी मम्मी से बिना पूछे खाया था। यह ठीक काम नहीं किया।”

मंटू सवेरे उठा। अब भी वह खुश नहीं था। उसने स्कूल का काम भी मम्मी से कराया। स्कूल में अध्यापक ने उसकी पीठ थपथपाई क्योंकि उसके गणित के सभी सवाल ठीक थे। मंटू को लगा, जैसे कोई उसे कह रहा हो-‘मंटू तुमने फिर गलत काम किया है। सवाल तुमने अपनी मम्मी से कराए हैं।’ मंटू सोचने लगा कि यह आवाज़ कहाँ से आती है ? क्या यह मेरी अन्तरात्मा से आती है ? उसे पसीना आने लगा। वह अध्यापक की मेज़ के पास आकर बोला-सर, मैं आपको एक बात बताना भूल गया था। ये सवाल मैंने नहीं, मेरी मम्मी ने किए हैं। अध्यापक ने कहा-तो क्या हुआ, आज पूछ कर किए हैं, कल अपने आप कर लोगे। मुझे खुशी है तुमने सच बात बता दी।

मंटू बिल्कुल हल्का हो गया। उसे बहुत खुशी हुई। छुट्टी मिलने पर घर लौटा तो माँ दरवाज़े पर खड़ी मुस्करा रही थी। मंटू ने मम्मी को बताया कि कल मैंने बिना तुमसे पूछे एक चीकू और एक रसगुल्ला उठाकर खाया था। माँ ने कहा कोई बात नहीं। देर से ही सही तुमने मुझे बता दिया। परन्तु तुम्हें अपना अपराध स्वीकार करने के लिए किसने कहा ? मंटू ने उत्तर दिया-पता नहीं मम्मी ! तब से कोई मुझसे कहे जा रहा है-‘मंटू तुमने गलती की है।’ मम्मी का चेहरा खिल उठा। उसने कहा- ‘मंटू यह तुम्हारी अपनी ही आवाज़ है, जो बुरा काम करता है, उसे वह चेता देती है।

Conclusion:

“वह आवाज़” सांवादिक कला का महत्वपूर्ण हिस्सा है जो हमारे सामाजिक, सांस्कृतिक, और साहित्यिक संदर्भों को रूपांतरित करता है। इसके माध्यम से हम अपनी विचारों और भावनाओं को व्यक्ति करते हैं और समाज को सकारात्मक दिशा में प्रेरित करते हैं। “वह आवाज़” हमारे जीवन का महत्वपूर्ण हिस्सा है जो हमें संवाद की महत्वपूर्ण भूमिका का महसूस कराता है।

प्रार्थना Summary In Hindi

प्रार्थना Summary In Hindi

“प्रार्थना” एक प्रसिद्ध हिन्दी कविता है, जिसे महाकवि रवींद्रनाथ टैगोर ने लिखा था। इस कविता में, कवि भगवान से अपनी आत्मा के गहरे संवाद की प्रार्थना करते हैं और वे आध्यात्मिक जागरूकता और आंतरिक शांति की खोज में लगे रहने की इच्छा व्यक्त करते हैं। “प्रार्थना” एक गहरा धार्मिक और आध्यात्मिक संदेश लेने वाली कविता है। Read More Class 6 Hindi Summaries.

प्रार्थना Summary In Hindi

प्रार्थना कविता का सार

हे ईश्वर! तू हम सबका मालिक है। तू क्षमाशील है और हर एक के मन की बात को समझने वाला है। हम बच्चे तेरे ही गुणों को प्राप्त करें और अच्छे काम करें। तू ज्ञान रूपी ज्योति का भंडार है। हम तेरी दया को प्राप्त करें। तेरी कृपा से हम उदार बनें और अपने जीवन से पाप और अज्ञान को दूर करें। तू तेजवान है, महान् है। तू हमें विद्या, विवेक, शील और धैर्य प्रदान कर। तुम्हारी कृपा से हम देश के रक्षक वीर सपूत बनें। हम निडर बनें और अपने मातापिता तथा गुरुओं की सेवा करें। तू तो सब पर दया करने वाले हो। तुम हम पर भी दया करो और हमारे अज्ञान को मिटा दो। हम पढ़-लिख कर सदा संसार का कल्याण करें।

Conclusion:

“प्रार्थना” कविता का संक्षेप इसे व्यक्ति के आत्मज्ञान और भगवान के साथ आंतरिक संवाद की अद्वितीय महत्वपूर्णता को प्रमोट करने में है। यह हमें आत्मा के आध्यात्मिक विकास की ओर मोड़ने की प्रेरणा देती है और भगवान की खोज में हमारे सफलता के रास्ते को प्रकट करती है। इसका संदेश है कि आध्यात्मिक साक्षरता हमारे जीवन का महत्वपूर्ण हिस्सा होनी चाहिए।

Agnivarnante Kalukal Summary in Malayalam

Agnivarnante Kalukal Summary in Malayalam

Agnivarnante Kalukal (Feet of the Firebird) is a Malayalam short story written by Kavalam Narayana Panicker. The Summary is set in a mythical world where humans and animals coexist in harmony. The protagonist, a young boy named Kunjan, is a gifted storyteller. He can tell stories that can make people laugh, cry, and think.

Agnivarnante Kalukal Summary in Malayalam

ആമുഖം

കേരളത്തിന്റെ തനതായ ഒരു നാടകവേദിയുടെ സ്ഫുലിംഗങ്ങൾ മലയാള മണ്ണിലേക്ക് ആഴത്തിൽ, വേരൂന്നിച്ചത് കാവാലത്തിന്റെ രചന കളിലൂടെയാണ്. നമ്മുടെ നാടോടി സംസ്കാരത്തിന്റെ അംശങ്ങൾ ചിത റിക്കിടക്കുന്നവ കണ്ടെടുത്ത് മനോഹരമായി കൂട്ടിയോജിപ്പിച്ച് കാവാലം മെനഞ്ഞു.

Agnivarnante Kalukal Summary in Malayalam 1

കാവാലം നാരായണപ്പണിക്കർ

അവയ്ക്ക് മണ്ണിന്റെ മണവും, സാധാരണ ക്കാരുടെ ഹൃദയത്തുടിതാളവും ഉണ്ടായിരുന്നു. അതുവരെ അനുക രണ ശ്രമങ്ങളിൽ ഉഴറി നടന്ന മലയാളിക്ക് സ്വന്തമായി ഒരു രംഗകലാ പാരമ്പര്യം ഉടലെടുക്കുകയായിരുന്നു. ആ നവസൃഷ്ടിക്ക് കളമൊരുക്കിയവരിൽ പ്രധാനി കാവാലം തന്നെയായിരുന്നു.

നമ്മുടെ തനതു കലാരൂപങ്ങൾ വിസ്മൃതിയിലാണ്ടു കിടന്നവ, ഒരു പക്ഷേ തലമുറകൾ കഴിഞ്ഞു പോകുമ്പോൾ, ചരിത്രത്തിന്റെ താളിൽ മറഞ്ഞുപോകാൻ വിധിക്കപ്പെട്ട കലാരൂപങ്ങളെയാണ് കണ്ടെടുത്ത് ജന ഹൃദയസമക്ഷം കാവാലം അവതരിപ്പിച്ചത്.

ആ കലാരൂപങ്ങളെ അതേ പോലെ അവതരിപ്പിക്കുമ്പോൾ, അവയുടെ ആവർത്തനം മാത്രമായി ചുരുങ്ങിപ്പോകും. അതുകൊണ്ട് അദ്ദേഹം ആ കലാരൂപങ്ങളിൽ നിന്ന് അംശങ്ങൾ സ്വീകരിച്ച്, അവയെ നാടകമെന്ന കലാസൃഷ്ടിയുടെ പരിപൂർണ്ണതയിലേക്ക് സ്വാംശീകരിച്ചെടുത്തു. ഒരു മഹത്തായ രംഗകലയെ, ജനകീയതയുടെ പരകോടിയിൽ എത്തിക്കാൻ ഈയൊരു കർമ്മം കൊണ്ട് കാവാലത്തിന് കഴിഞ്ഞു. സംസ്കൃത നാടക പാരമ്പര്യത്തെയും പരിപൂർണ്ണമായി ഉപേക്ഷിക്കാൻ കാവാലം തയ്യാറായിരുന്നില്ല.

അവിടെ നിന്നും സ്വീകരിക്കേണ്ട ഉൾക്കൊള്ളാൻ അദ്ദേഹം തയ്യാറായിരുന്നു. അങ്ങനെ ജീവസ്സുറ്റ നവനവമായ ഒരു നാടക പാരമ്പര്യത്തിനു തിരി തെളിയിച്ചവരിൽ കാവാലവും പങ്കാളികളായി. പിന്നീട് ഈ തനതു നാടക പ്രസ്ഥാനത്തിന്റെ അനേകം വികൃതാനുകരണങ്ങൾ ഉണ്ടായി എന്നതു ഒരു സത്യമാണ്. അതു സ്വാഭാവികമാണ്.

മഹത്തായ കലാ ദർശനത്തിന് ലോകചരിത്രത്തിൽ തന്നെ അങ്ങനെയൊരു ദുർഗതി സംഭ വിക്കാറുണ്ട്. അതുകൊണ്ടുതന്നെ അനുകരണീയവും, അഭിനന്ദനീ യവും സർവ്വോപരി ലോക | നാടകചരിത്രത്തിലേക്ക് ഈ കൊച്ചു കലാ ഭൂമികയിൽ നിന്നൊരു എളിയ സംഭാവന’ – അതുതന്നെയാണ് തനതു നാടകപ്രസ്ഥാനം’

പാഠസംഗ്രഹം

കാളിദാസന്റെ രഘുവംശത്തിലെ രാജാവായ അഗ്നിവർണൻ സൂര്യ വംശത്തിലെ ഏറ്റവും കഴിവുകെട്ട്, സുഖലോലുപനായ രാജാവാണ്. അധഃപതനത്തിന്റെ അങ്ങേയറ്റമാണ് അഗ്നിവർണൻ. ആറു കഥാപാ ത്രങ്ങളാണ് നാടകത്തിൽ. കൂടാതെ ഗായകസംഘവുമുണ്ട്.

അയോ ധ്യയിലെ കൊട്ടാരത്തിൽ വിദൂഷകൻ രണ്ടു മരക്കാലുകളും തലയിലേറ്റി പ്രവേശിക്കുകയാണ്. സ്വയം പരിചയപ്പെടുത്തുന്ന വിദൂഷകൻ രാജാ വിനെ സ്തുതിക്കാൻ ജനത്തോടാവശ്യപ്പെടുകയാണ്. മരക്കാലുകൾ സിംഹാസനത്തിൽ വച്ച് പ്രജകൾക്ക് ദർശനം നൽകുന്നു പിന്നീട്. പരാ തികൾ കേൾക്കാൻ രാജാവിന് സമയമില്ല. അതിനാൽ മരക്കാലു കളെ ആ കൃത്യം

ഏല്പ്പിച്ചിരിക്കുകയാണ്. ജനങ്ങൾ ആവലാതികൾ കാലുകളോട് പറഞ്ഞാൽ മതിയത്.

വിശപ്പിന് പോംവഴി തേടിയെത്തുന്ന ജനത്തെ പരിഹസിച്ചുകൊണ്ട് വിദൂഷകൻ പറയുന്നത് ഇപ്രകാരമാണ് – “അതിനു വിശപ്പുണ്ടോ നമുക്ക്? അല്ല, വിശപ്പുപോലുള്ള താണതരം കാര്യങ്ങളിൽ നാം വ്യാപ തരാകാറുണ്ടോ എന്നാണ് വി സംശയം തുടർന്ന് കേവലരാ മനും സാധാരണക്കാ രന്റെ കേ വലരാമൻ പ്രതിനിധിയാണ്.ചിന്താരാമൻ ബുദ്ധിജീവികളുടെയും ചിന്താ രാമന്റെ കൈയിൽ തടിച്ച ഒരു പുസ്തകമുണ്ട്.

“ഇവിടെയൊക്കെ ശവത്തിന്റെ ദുർഗന്ധം നിങ്ങൾക്ക് തോന്നിയില്ലേ” എന്ന് കേവലരാമൻ ചോദിക്കുന്നു. അത് അധികാരത്തിന്റെ ജീർണ്ണാവസ്ഥയെത്തന്നെയാണ് സൂചിപ്പിക്കുന്നത്. ആ ദുർഗന്ധത്തിലും സ്വസ്ഥമായിരുന്ന് വായിക്കാൻ ചിന്താരാമന് കഴിയുന്നു.

സാധാരണ ജനത്തിന്റെ പ്രശ്നങ്ങളിൽ നിന്ന കന്ന് വിഹരിക്കുന്ന ബുദ്ധിജീവി ജാടകളെയാണ് നാടകക്കാരൻ കളി യാക്കുന്നത്. ദാരിദ്ര്യവും തൊഴിലില്ലായ്മയും മാരകവ്യാധികളും ഉദ്യോ ഗസ്ഥ ദുഷ്ഭരണവും ഒന്നും അവരെ

ബാധിക്കുന്നേയില്ല. കേവലരാമൻ ചിന്താരാമന്റെ ഉപദേശപ്രകാരം സിംഹാസനത്തിലെ കാലുകൾ ഒതുക്കിവച്ച് അതിലിരുന്ന് ഉറങ്ങുന്നു. അപ്പോൾ നിയമപാ ലകനായ കൊത്തുവാൾ പ്രവേശിക്കുന്നു.

അയാൾ കേവലരാമനെ അടിച്ച് താഴെയിറക്കുന്നു. രാജാവിന്റെ അധികാരം കൊത്തുവാളിലൂടെ പ്രയോഗത്തിലെത്തുന്നു. മരക്കാലുകൾക്ക് പിന്നിൽ എല്ലാ അവയവ ങ്ങളും ഉണ്ടെന്ന് കൊത്തുവാൾ വ്യക്തമാക്കുന്നു.

അതിനാൽ കേവല രാമന്റെ സങ്കടങ്ങൾ മരക്കാലുകളോട് പറയാൻ അയാൾ ആവശ്യപ്പെ ടുന്നു! ഇവിടെ ഒരു രാജാവില്ല എന്നതാണ് തന്റെ സങ്കടമെന്ന് കേവല രാമൻ പറയുന്നു. ചിന്താരാമന്റെ കൈയിലെ പുസ്തകം കണ്ട് കൊത്തു വാൾ പറയുന്നതിങ്ങനെയാണ്:- ‘വായുണ്ടെങ്കിലും വായിക്കാൻ നേര മില്ലാഞ്ഞിട്ട് അദ്ദേഹം (രാജാവ്) വേറൊരാളെ ഇരുത്തി വായിപ്പിക്കുന്നുണ്ട്, അറിയാമോ?

രാജാവിന്റെ എഴുന്നള്ളത്തിനെ സൂചിപ്പിക്കുന്ന കൊമ്പുവിളിയുടെ അകമ്പടിയോടെ രാജഗുരു പ്രവേശിക്കുന്നു. രാജാവിനോടെന്നപോലെ തന്നോട് ആദരവ് കാണിക്കണമെന്ന് രാജഗുരു

ആവശ്യപ്പെടുന്നു. ഞങ്ങ ളുടെ പരാതി ആരോടാണ് പറയേണ്ടത് എന്ന് കേവലരാമൻ ചോദിക്കുന്നു. കാലുകളോട് പരാതി പറയാനും താൻ അത് കുറിച്ചെടു.

ത്തോളാം എന്നുമായിരുന്നു അദ്ദേഹത്തിന്റെ മറുപടി. രാജാവിന്റെ ഇന്ദിയങ്ങൾക്കെല്ലാം പിടിപ്പതു പണിയുണ്ട്! മരിച്ചുപോയ രാജാവിന്റെ വിദൂഷകനായിരുന്നു രാജഗുരുവെന്ന് ചിന്താരാമൻ വ്യക്തമാക്കുന്നു. കൊമ്പും കുഴലിന്റെയും അകമ്പടിയോടെ വിദൂഷകൻ വീണ്ടും പ്രവേശിക്കുന്നു.

വിദൂഷകന്റെ വരവിന് ഇത്തരം ആചാരങ്ങൾ എന്നു മുതൽ ഏർപ്പെടുത്തി എന്ന് രാജഗുരുവിന്റെ ചോദ്യത്തിന് മറുപടിയായി വിദൂഷകൻ പറയുന്ന മറുപടി ഇതാണ് – ‘വിദൂഷകൻ രാജാവിന്റെ ഉറ്റ തോഴനാണെന്ന് പുറപ്പാടിന് കുഴലൂത്തുകാർക്കറിയാം. എന്റെ എന്തിനും കൊമ്പും കുഴലും വേണ്ടെന്ന് വയ്ക്കണം.

ആയിക്കൊള്ള ട്ടെ, വിരോധമില്ല. അധികാര ദുർവിനിയോഗത്തിന്റെ നേർസാക്ഷ്യമാണ് ഇത്തരം പ്രവൃത്തികൾ. രാജാവിന്റെ മരക്കാലുകൾ തിരികെ എടുത്തു

കൊണ്ടുപോകാനാണ് വിദൂഷകൻ എത്തിയിരിക്കുന്നത്. സിംഹാസന ത്തിലിരിക്കാൻവേണ്ടി സഭാവാസികൾ മത്സരിക്കുന്നു. അപ്പോൾ വീണ്ടും രാജാവിന്റെ വരവിനെ സൂചിപ്പിക്കുന്ന വാദ്യഘോഷങ്ങൾ മുഴങ്ങുന്നു. എല്ലാവരും നിശ്ശബ്ദരാകുന്നു. അപ്പോൾ മുറ്റമടിക്കുന്ന ചൂലും കിണ്ടി യിൽ വെള്ളവുമായി അടിച്ചുതളിക്കാരി പ്രവേശിക്കുന്നു.

അവിടെയാകെ അടിച്ചുതളിക്കാരി വൃത്തിയാക്കുന്നു. വിദൂഷകൻ മരക്കാലുമെടുത്തു സ്വകാര്യമുറിയിലേക്ക് പോകുന്നു. ജീർണ്ണിച്ച അധി കാര വ്യവസ്ഥയേയും മറ്റും ശുദ്ധീകരിക്കാനാണ് അടിച്ചുതളി

കാവാലം നാരായണപ്പണിക്കർ 

നാടകകലയുടെ പഠനത്തിനുവേണ്ടി തന്റെ ജീവിതം തന്നെ ഉഴിഞ്ഞുവെച്ച നാടകാചാര്യനാണ് കാവാലം നാരായണപ്പണിക്കർ. തന്റെ ജന്മോദ്ദേശ്യം തിരിച്ചറിഞ്ഞ മഹാൻ. അതിന്റെ പൂർണ്ണതയ്ക്ക് വേണ്ടി അധ്വാനിക്കാനും, അതിലൂടെ ലക്ഷ്യം നേടാനും സാധിച്ച ഉത്തമ ഗുരുഭൂതനാണ് കാവാലം. രംഗവേദി ഒരു അത്ഭുതലോ കത്തെ തുറന്നുകാട്ടലാണ്. പെട്ടെന്ന് നമ്മുടെ വരുതിയിൽ വരാ നോ, കീഴടക്കാനോ

മെരുക്കാനോ കഴിയാത്ത അപ്രാപ്യമായ ഒരിടം, പ്രതിഭാധനർക്കു മാത്രമേ അവിടെ വിജയക്കൊടി നാട്ടാൻ കഴിയൂ.

ആ രംഗവേദിയെ ഉള്ളം കയ്യിലെടുത്ത് അമ്മാനമാടിയ നാടക പ്രവർത്തകനാണ് കാവാലം. കടലാസിൽ പകർത്തി വച്ചത് അതുപോലെ സാക്ഷാത്ക്കരിക്കാൻ, രംഗവേദിയിൽ പുനഃസൃഷ്ടിക്കാൻ കാവാലത്തിനുള്ള വൈഭവം അനിതരസാധാരണമാണ്. ജന്മ സിദ്ധമായ ആ മഹത് പ്രതിഭകൊണ്ട്, നാടകത്തെ തന്റെ ലൂടെ അദ്ദേഹം സഞ്ചരിപ്പിച്ചു. ആസ്വാദക മനസ്സുകളിൽ അലൗ കികമായ ആനന്ദം നിറയ്ക്കുവാൻ അദ്ദേഹത്തിനു സാധിച്ചു.

നാട കാസ്വാദനത്തിന്റേയും, രസനിഷ്പത്തിയുടേയും, അത്ഭുതക്കൂട്ട് അദ്ദേഹം നിറച്ചു വെച്ചു, ബഹുമതികൾ കൊണ്ട് ഒട്ടും മയങ്ങാത്ത മനസ്സാണ് കാവാലം നാരായണപ്പണിക്കരുടേത്. ഋഷിതുല്യമായ ആലക്തിക ഭാവത്തോടെ, നാടകത്തിൽ മനനം ചെയ്തെടുത്ത മനസ്സോടെ ഏകാഗ്രചിത്ത നായി അദ്ദേഹം മുന്നോട്ട് പോയി. കർമ്മകുശലതയാർന്ന ജീവിത വഴിത്താര അദ്ദേഹത്തിന് എന്നുമുണ്ടായിരുന്നു.

മലയാള നാടകവേദിയിൽ തനതു നാടകത്തിന്റെ തുടികൊട്ടു കൾ ഉയരുന്നത് കാവാലം നാരായണപ്പണിക്കരുടെ ആശീർവാദ് ത്തോടെ തന്നെയാണ്. യഥാർത്ഥ മലയാള നാടകവേദിയുടെ ഉദ യമാണ് അവിടെ ആരംഭിച്ചത്. ഭാഷയുടേയും, കലയുടേയും, അമൂ ല്യമായ സമ്പത്തിന്റെ ഉടമയായ കാവാലം ആ മലയാള നാടകവേ ദിയുടെ യാത്രയിൽ വഴികാട്ടിയും, വഴിവിളക്കുമായിരുന്നു. നാട കവേദികൾ, അതാതുഭാഷയുടേയും,

പാരമ്പര്യത്തിന്റേയും, സംസ്കാരത്തിന്റേയും വേദികളായി മാറണം. കടം വാങ്ങുന്ന, അനുകരിച്ചു സ്വന്തമാക്കുന്നവ അധികകാലം വേരോടില്ല. “നമ്മുടെ തനതായ പൈത്യകത്തിന്റെ വേദി കൂടിയാണ് നമ്മുടെ നാടകങ്ങൾ. അവിടെ ദിശകാട്ടി നിൽക്കുന്ന വഴികാട്ടിയാണ് നാരാ യണ പണിക്കർ.

ആവഴി നടന്നാൽ മലയാള നാടകവേദിയിലെത്തും – കാവാലത്തെ കുറിച്ച് ഭരത് ഗോപി എന്ന മഹാനായ നടൻ സൂചിപ്പിച്ച വാക്കുകളാണിവ. ആ വാക്കുകളിൽ തന്നെ ആ മഹത്തായ സംഭാവനകളും സൂചിപ്പിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു.

ചേർത്തലയിൽ മാളിക കോവിലകത്തെ ഗോദവർമ്മ തിരു മുൽപ്പാടിന്റേയും, കുട്ടനാട്ട് ചാലയിൽ കുടുംബാംഗമായ കുഞ്ഞു ലക്ഷി അമ്മയുടേയും നാലാമത്തെ പുത്രനാണ് കാവാലം നാരാ – യണപ്പണിക്കർ. സ്കൂൾ വിദ്യാഭ്യാസത്തിനുശേഷം കോട്ടയം സി.എം.എസ്. കോളേജിൽ നിന്ന് ഇന്റർമീഡിയറ്റും, പിന്നീട് മദിരാശി ലോ കോളേജിൽ നിന്ന് നിയമ ബിരുദവും നേടി. അങ്ങനെ തന്റെ ഔദ്യോഗിക ജീവിതം ഒരു വക്കീലായിട്ടാണ് കാവാലം ആരംഭി ക്കുന്നത്.

ആലപ്പുഴ ജില്ലാ കോടതിയിൽ തന്റെ ജീവിതവഴി ഈ നിയമക്കുരുക്കുകളും, അപരാധികളും, നിരപരാധികളും, നിറഞ്ഞ ലോകമല്ലെന്ന് വളരെ വേഗം കാവാലം തിരിച്ചറിഞ്ഞു. മടുപ്പ് നിറഞ്ഞ ആ മനസ്സ് നാടോടി കലാരൂപങ്ങളിലേക്കും, നാടൻപാട്ടുക ളിലേക്കും തിരിഞ്ഞു.

അവയുടെ ഉത്സവം തേടി, അവയുടെ പഴമ തേടി അന്വേഷണങ്ങൾ ആരംഭിച്ചു. കുട്ടനാടൻ കൊയ്ത്ത്തു പാട ങ്ങളിൽ, തന്റെ ബാല്യകൗമാരങ്ങൾ സമ്മാനിച്ച ഈണങ്ങളിലേക്ക് മനസ്സ് പിൻചെന്നു. അവയുടെ താളങ്ങളും അതിന്റെ മർമ്മവും അറിയാൻ ഏകാഗ്രമായ മനസ്സോടെ കാവാലം അവയെല്ലാം ശേഖ രിക്കാൻ

ആരംഭിച്ചു. കൊയ്ത്ത്തു പാട്ടുകളുടെ
താളക്രമങ്ങളും, ഞാറ്റടി പാട്ടുകളുടെ
ഈണങ്ങളും, ആ മനസ്സിൽ നിറഞ്ഞു.

കൊയ്ത പാട്ടുകളുടെ ലഹരിയോടൊപ്പം കാവാലത്തിന്റെ മനസ്സിൽ തെയ്യം, തിറ, പടയണി തുടങ്ങിയ അനുഷ്ഠാന, അനു ഷ്ഠാനേതര കലാരൂപങ്ങളും വന്നു നിറയാൻ തുടങ്ങി. പരിശീ ലനം സിദ്ധിച്ച, കീഴ് വഴക്കങ്ങളും, ആചാരാനുഷ്ഠാനങ്ങളും പിൻതുടരുന്ന അടിയുറച്ച ഭക്തിയും,

അതിനു തക്ക മെയ്വഴ ക്കവും സിദ്ധിച്ച, അനുഗൃഹീത കലാകാരന്മാരാണ് ആ കലാരു പങ്ങൾക്ക് പിന്നിലെന്ന് കാവാലം മനസ്സിലാക്കി. ആ വലിയൊരു സമർപ്പണം കാവാലത്തിന്റെ മനസ്സിനെ ആകർഷിച്ചു. ജീവിത ത്തിന്റെ നാനാതുറകളിൽ പെട്ട സാധാരണ ആളുകൾ, അനുഷ്ഠാന ആചാരക്രമങ്ങളിലൂടെ നോയമ്പാറ്റ്, ബ്രഹ്മചര്യം അനുഷ്ഠിച്ച്,

കാവുകളിൽ തെയ്യമായി (ദൈവമായി) അല്ലെങ്കിൽ ഈശ്വരന്റെ ശബ്ദമായി അനുഗ്രഹമായി നിറയുന്ന ആ അത്ഭുതക്കാഴ്ചകളെ കാവാലം ഒപ്പിയെടുത്തു. അവയുടെ കണ്ണഞ്ചിപ്പിക്കുന്ന വേഷ വിധാനങ്ങൾ, കിരീടങ്ങൾ, ആഭരണങ്ങൾ, അവരുപയോഗിക്കുന്ന വായ്ത്താരികൾ,

വേഷപ്പകർച്ചകളിലൂടെ അവർ സൃഷ്ടിക്കുന്ന ഭക്തിയുടെ ഒരു ലോകം, താളാത്മകമായ ചുവടുകൾ, ശ്രദ്ധയോടെയുള്ള അണിയിച്ചൊരുക്കൽ, അവരുടെ ജന്മസിദ്ധമായ വൈദ ധ്യം, എന്നിങ്ങനെ നാനാവിധമായ അംശങ്ങളിലേക്ക് കാവാല ത്തിന്റെ ശ്രദ്ധ കടന്നെത്തി.

കാവാലം ഈ അനുഷ്ഠാന നാടകരൂപങ്ങളിലേക്ക് ആകർഷിക്കപ്പെട്ടതിന്റെ മറ്റൊരു പ്രധാന കാരണം അവയുടെ പുതുമ നശിക്കാത്ത ജനകീയതയാണ്. ഗ്രാമീണ ജനതയെ ഹഠാദാകർഷി ക്കുന്ന അവയിലെ ആംഗിക അഭിനയരീതികൾ, അവതരണത്തിലെ ഒട്ടും ചോർന്നു പോകാത്ത ഗാംഭീര്യം. ഇതെല്ലാം തന്നെ കാവാല ത്തിന്റെ ഗവേഷണങ്ങൾക്ക് കരുത്തു പകർന്ന ഘടകങ്ങളാണ്.

ഒപ്പം തന്നെ തുള്ളലും അദ്ദേഹത്തിന്റെ അന്വേഷണകൗതുക ങ്ങൾക്ക് വഴി തുറന്ന കലാരൂപമാണ്. പ്രത്യേകിച്ച് ശീതങ്കൻ തുള്ളൽ. തുള്ളലിന്റെ അത്യാകർഷകമായ അവതരണശൈലി, ആസ്വാദകരെ പിടിച്ചിരുത്തുന്ന അതിന്റെ താളമികവ്, ഇതെല്ലാം കാവാലത്തിനെ ഹഠാദാകർഷിച്ചു.

തന്റെ അന്വേഷണ ഗവേഷണ പരമ്പരയ്ക്ക് അവസാനം ‘പഞ്ചായത്ത്’ എന്ന പേരിലുള്ള ഒരു നാടകമാണ് കാവാലത്തിന്റെ ആദ്യ നാടകമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നത്. ആലപ്പുഴയിൽ വെച്ചാണ് അദ്ദേഹം ഇതെഴുതിയത്. പക്ഷേ ഇന്നതിന്റെ ഒരു കൈയ്യെഴുത്ത് കോപ്പിപോലും കിട്ടാനില്ല. അതിലൊരു അധ്യാപകനായി കാവാലം വേഷമിടുകയും ചെയ്തു.

കാവാലം തന്റെ നാടകസപര്യയിൽ ശ്രദ്ധേയമായ ‘ഊരുഭംഗം’ ആദ്യ ഉദ്യമം നടത്തിയത് ‘ദാസന്റെ രംഗത്ത് അവതരിപ്പിച്ചുകൊ ണ്ടാണ്. അതൊരു അത്ഭുതം തന്നെയായിരുന്നു. മൂലകൃതിക്ക് ഒട്ടും രസഭംഗം സംഭവിക്കാതെ തന്നെ അതീവ തന്മയത്വത്തോടെ ഒന്ന് രമണിക്കൂർ ദൈർഘ്യമുള മനോഹര നാടകസൃഷ്ടിയാക്കി മാറ്റു വാൻ കാവാലത്തിന് കഴിഞ്ഞു. തനത് നാടക വേദിയിലേക്കുള്ള യാത്രയിൽ കാവാലം പിന്നിട്ട ആദ്യപടിയായിരുന്നു, ഊരുഭംഗം! എന്നാൽ അതിനും വളരെ മുമ്പേ ഈ ആശയമുദ്രകൾ അദ്ദേഹ ത്തിന്റെ മനോമുകുരത്തിൽ ഒളിഞ്ഞു കിടന്നിരുന്നു.

കുട്ടനാട്ടിലെ പാവപ്പെട്ട
കർഷകത്തൊഴിലാളികളുടെ തൊഴിലിൽ തന്നെ 
അന്തർഭവിച്ചിരുന്ന നാടകതാളം കാവാലത്തിന്റെ

ഓർമ്മകളിൽ പണ്ടേക്കുപണ്ടേ പതിഞ്ഞു കിടന്നിരുന്നവയാണ്. പാടത്ത് പൊരി വയലിൽ, വിയർപ്പിന്റെ ചോരച്ചാലുകൾ നീന്തിക്കൊണ്ടാണെങ്കിലും, ആ കർഷകൻ അധ്വാനത്തിന്റെ ഭാരം കുറയ്ക്കാൻ പാട്ടിന്റെ ശീലു കൾ ചുണ്ടിൽ ഒളിപ്പിച്ചു വെച്ചിരുന്നു.

അവരുടെ താളബോധം കാവാലത്തിന്റെ രചനകളിൽ നിഴലിച്ചു കാണാം. അവരുടെ പ്രവ ത്തിയും, അവരുടെ നാടോടി ഗാനങ്ങളുടെ താളവും തമ്മിൽ വല്ലാത്തൊരു പൊരുത്തമുണ്ട്. ആ പാരസ്പര്യം, ആ നടനതാളം അവയുടെ ചേരുവ തന്നെയാണ് ആത്യന്തികമായി നാടകകല യുടെ ജീവനരഹസ്യം എന്ന് കാവാലം തിരിച്ചറിഞ്ഞു.

കണ്ടും, കേട്ടും, ആസ്വദിക്കാവുന്ന, നാടകത്തിലെ കാഴ്ചകൾ സ്ഥലത്തോ ടും, ശ്രാവ്യങ്ങൾ കാലത്തോടുമാണ് അടയാളപ്പെടുത്തുന്നത്. ഈ സ്ഥലകാല പാരസ്പര്യമാണ് നാടകമെന്ന ദൃശ്യകലയ്ക്ക് ജീവൻ. അങ്ങനെ ഭാവ ശബ്ദ താളക്രമങ്ങളിൽ ആഴത്തിലുള്ള അന്വേഷണം

നടത്തുകയും, അവയുടെ ഏറ്റവും യോജിച്ച ഘടകങ്ങളെ വിവേചിച്ചറിഞ്ഞ്, നാടകത്തിൽ ലയിപ്പിക്കണമെന്നുമുള്ള ഉറച്ച മന സ്സോടെ കാവാലം നാടകമേഖലയ്ക്ക് മാറ്റത്തിന്റെ

പുതുവഴി ഒരു ക്കി. അങ്ങനെ കാവാലം നാടകഗവേഷണത്തിന്റേയും, അവതര ണത്തിന്റേയും, അതിരുകൾ ഭേദിക്കാൻ തിരുവരങ്ങ്’ സ്ഥാപിച്ചു.

തിരുവരങ്ങിനുവേണ്ടി 20ൽ അധികം നാടകങ്ങൾ കാവാലം രചിച്ചു ‘സാക്ഷി’, ‘തിരുവാഴിത്താൻ, ‘ദൈവത്താർ’, ‘അവനവൻ കടമ്പ’, ‘ഒറ്റയാൻ’, ‘കൈകുറ്റക്കാട്, ‘കാലനെത്തീനി’, ‘ഓമനത്തിങ്കൾ’, ‘കോയ്മ’, ‘പശുഗായത്രി’, ‘അഗ്നിവർണ്ണന്റെ കാലുകൾ’, ‘മാറാട്ടം, ‘ഭൂതം’, ആരമ്പൻ അപ്രയ്ക്കൻ, പൊനൊടി, തെയ്യത്തെയും, കല്ലു തട്ടി തുടങ്ങിയവ.

പ്രാപഞ്ചിക പ്രതിഭാസങ്ങളെയും ദൈവങ്ങളേയും പ്രപഞ്ച ശക്തികളേയും കഥാപാത്രങ്ങളാക്കി. മലയാളികളുടെ മനസ്സിൽ ഭാവതാളങ്ങളിലൂടെ നാടകസങ്കൽപ്പത്തിന്റെ പുത്തൻ ദൃശ്യാനുഭവം പകർന്നു തന്നു കാവാലം ഈ നാടകങ്ങളിലൂടെ. ഇതിനുപുറമെ കുട്ടികളിൽ നാടകചിന്തകൾ വളർത്താൻ പര്യാപ്തമായ നാടക ങ്ങളും കാവാലം രചിച്ചിട്ടുണ്ട്, ഉദാ: കുമ്മാട്ടി, ചക്കീചങ്കരം. അനേകം വിവർത്തനങ്ങളും അദ്ദേഹം നിർവ്വഹിച്ചു. പഴയകാല നാടകാചാര്യന്മാരിൽ നിന്ന് വിഭിന്നമായിതന്നെ.

തിരുവനന്തപുരത്ത് തൃക്കണ്ണാപുരത്തിനടുത്ത് കാവാലം ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് പെർഫോമിങ്ങ് ആർട്ട് 6 റിസർച്ച് സെന്റർ എന്ന സ്ഥാപനം നടത്തിവരുന്നു. അതിലൂടെ സോപാന സംഗീതവും, നാടകപരിശീലനവും പുതുതലമുറയ്ക്കായി പകർന്നുകൊടുക്കുന്നു. വിദേശികളും, സ്വദേശികളും ആ നാടകാചാര്യനിൽനിന്ന്, രംഗവേദി യുടെ പുതുപാഠങ്ങൾ സ്വായത്തമാക്കുന്നു.

തനതുനാടകം

രംഗകലകളുടെ ചൈതന്യം കാഴ്ചകളിൽ നിന്നാരംഭിക്കുന്നു. ഏതൊരു രംഗകലയ്ക്കും അതിന്റെ ജന്മനാട്ടിൽ കഴിയുന്ന മനുഷ്യരുടെ ആധ്യാത്മികവും ഭൗതികവുമായ ജീവിതത്തോട് ഉറ്റബന്ധം ഉണ്ടായിരിക്കും. പാരമ്പര്യത്തിന്റെ രക്തമാണ് ഈ രംഗകലകളുടെ ശിരസ്സുകളിലൂടെ പതഞ്ഞൊഴുകുന്നത്. പാശ്ചാത്യ നാടകസങ്കല്പങ്ങൾ പേറുന്ന,

യുറോ പ്പിൽ നിന്നും പറിച്ചു നടപ്പെട്ട മലയാള നാടകവേദിക്ക് കേരളത്തിലോ, ഭാരതത്തിന്റെ മണ്ണിൽ തന്നെയോ വേരുകളില്ല. ജീവന്റെ തന്നെ യായ പൈത്യക സ്വഭാവം കാരണം സ്വാഭാവികമായും നമ്മുടെ നാടകവേദിക്കില്ല. മറ്റു രാജ്യങ്ങളിലെ നാടകവേദിയുമായി മലയാള

നാടകവേദികളുടെ മുഖ്യ വ്യത്യാസം അതാണ്. ഈ ഒരു അവസ്ഥാ വിശേഷം, മലയാള നാടകവേദിയുടെ ചരമ ഗീതം ആലപിക്കും എന്നൊരു തിരിച്ചറിവ് നാടകപ്രവർത്തകരുടെ ഇട യിൽ ഉണ്ടായി.

ഈ അറിവാണ് തനതു നാടകവേദിയുടെ രൂപീകരണത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ചിന്തകൾക്ക് വഴി മരുന്നിട്ടത്. സി.എൻ.ശ്രീകണ്ഠൻനാ യ വിഷയം ഒരു ചർച്ചാവേളയിൽ അവതരിപ്പിക്കുന്നത്. അദ്ദേഹം തന്നെ ആ രീതിയിലുള്ള ഒരു രചനയുടെ ആരംഭം കുറിക്കു കയും ചെയ്തു. ‘കലി എന്നായിരുന്നു ആ നാടകത്തിന്റെ പേര് – തിറ, പടയണി, തുള്ളൽ, കൂടിയാട്ടം, കഥകളി എന്നീ രംഗകലക ളിൽ നാടകത്തിന്റെ ആദിപ്രരൂപം കുടിയിരിക്കുന്നുണ്ടെന്ന തിരിച്ചറിവിൽ,

ആ കലകളിൽ നിന്ന് കൈക്കൊള്ളാവുന്നതൊക്കെ, ആഗിരണം ചെയ്ത്, പുതു ഉർജ്ജം ഉൾക്കൊണ്ടുകൊണ്ട് അത് മലയാള നാടകവേദിയിലേക്ക് വിന്യസിക്കേണ്ടതെങ്ങനെയെന്ന് അവർ കുടിയാലോചിച്ചു. “നമുക്ക് സ്വന്തമായ ഒരു നാടകവേദി. അതു നട്ടുവളർത്തണമെ ങ്കിൽ അതിന്റെ വേരുകൾ തനതായ നമ്മുടെ

ദൃശ്യകലാരൂപങ്ങളിൽ നിന്ന് കണ്ടെത്തണം നാടകമെന്ന പേരിൽ ഇന്ന് പ്രചാരത്തിലിരിക്കുന്ന രംഗരൂപത്തിനോടു ള്ളതിനേക്കാൾ സാദൃശ്യം അതിന് നാട്ടിലെ തനതായ കലകളോടായിരിക്കും.

ആ രംഗരൂപം നമ്മുടെ തനതു നാടകവേദിയുടെ ആധുനിക മുഖവും ആയിരിക്കും’ – ഇത്തരം അഭിപ്രായ സമന്വയങ്ങളിൽ നിന്നാണ് നായർ തുടക്കമിട്ട ഈ പ്രസ്ഥാനത്തി കാവാലവും, ജി. ശങ്കരപ്പിള്ളയും വലിയ സംഭാവന കൾ നൽകി സമ്പുഷ്ടമാക്കി. – തനതു നാടകവേദിയെക്കുറിച്ച് കാവാലം പറയുന്നതിങ്ങനെ, “യാഥാസ്ഥിതികമായ ആട്ടക്കഥയുടേയും പരിഷ്കൃത നൃത്തനാടകത്തി ന്റേയും നടുക്കെവിടെയെങ്കിലുമായിരിക്കണം കേരളത്തിന്റെ പാരമ്പ ര്യനാടകവേദി ആഹാര്യം, സാത്വികം, വാചികം,

ആംഗികം ഈ ചതുർവിധ അഭിനയ രീതികളിൽ ‘വാചികം’ മാത്രമെടുത്ത് ഉപയോഗിക്കുന്ന ‘പാശ്ചാത്യനാടകരീതി എങ്ങനെ നമ്മുടെ പൈതൃകസ്വത്തായി മാറും. ഭരതമുനിയുടെ നാട്യശാസ്ത്രത്തിനു മുമ്പുതന്നെ നമുക്ക് വലിയ ഒരു നാട്യപാരമ്പര്യമുണ്ടെന്ന് നിസ്തർക്കമാണ്. അടിസ്ഥാനപരമായി അതിൽ നിന്ന് അത

ഭിന്നമെങ്കിലും, വ്യക്തമായ ഒരു നാട്യപാരമ്പര്യം കേരളത്തിനുണ്ടെന്നതിൽ സംശയമില്ല. കേരളീയന്റെ അടിസ്ഥാനഭാവം അവനിൽ ആയിരക്കണക്കിന് വർഷങ്ങളായി സഹവസിക്കുന്ന താള ബോധമാണ്. അതുകൊണ്ട് കൂടിയാണ് അതിസമ്പന്നമായൊരു വാദ്യ കലയ്ക്ക് ജന്മം കൊടുക്കാൻ നമുക്ക് സാധിച്ചത്.

ലോകത്തെങ്ങുമുള്ള വാദ്യോപകരണങ്ങൾ, അവരുടെ മറ്റു കലാരൂപങ്ങളെ (നൃത്തം, പാട്ട് അകമ്പടി സേവിക്കുകയാണ് ഏറിയപങ്കും ചെയ്യുന്നത്. എന്നാൽ നമ്മുടെ വാദ്യകല സ്വന്തമായി നിൽക്കുന്നു. മണിക്കൂറുകളോളം ആസ്വാദകരെ ആനന്ദനൃത്തം ചെയ്യിക്കുന്ന മഹത്തായ സിംഫണികൾ തീർക്കുന്നു.

(പഞ്ചവാദ്യം, പാണ്ടിമേളം). ഇങ്ങനെ വാദ്യസ്വതന്ത്രമായും, ഒപ്പംതന്നെ ചില പ്രദേശങ്ങളിൽ ന്യത്തത്തിനും മറ്റും പിന്നണിയായും ഒരേസമയം കേരളത്തിൽ വളർന്നു. കാലാന്തരത്തിൽ ഇവ മനോഹര മായി കൂടിച്ചേർന്നു. അവിടന്നു മുതലാണ് കേരളീയന്റെ നാട്യകലാ പാര മ്പര്യം തുടങ്ങുന്നത്.

ഈ പശ്ചാത്തലത്തിൽ നിന്നുകൊണ്ട് വേണം കേരളത്തിന്റെ തനതു നാടകവേദിയെക്കുറിച്ച്

അന്വേഷിക്കാൻ. തെയ്യം, തിറ, മുടിയേറ്റ്, വെളി ച്ചപ്പാട് ഇവ നാലുമാണ് കേരളീയ നാട്യപാരമ്പര്യത്തിന്റെ ആധാരശില കളായ അനുഷ്ഠാന ആചാരപ്രകടനങ്ങൾ. ഇതിൽ നിന്ന് വികസ്വര മായ ഒരു ആധുനിക നാടക ശരീരമുണ്ടാക്കിയെടുക്കാൻ കഴിയുമോ എന്ന ചിന്തയിൽ നിന്നുതന്നെയാണ് തനതു നാടകപ്രസ്ഥാനത്തിന്റെ ജനനമുണ്ടായിരിക്കുന്നത്.

– കേരളത്തിന്റെ തനതുനാടകം വാചികമല്ല. നൂറുശതമാനം നാട്യാധിഷ്ഠിതമാണ്. നാട്യധർമ്മിയായ ഒരു നാടകപാരമ്പര്യത്തിന്റെ പിന്തുടർച്ചാ വകാശക്കാരാണ് മലയാളികൾ.

തട്ടിയത് അതിനോടുള്ള സമീപനത്തിലാണ്. കുറെ അനുഷ്ഠാന കലകൾ ആവിഷ്ക്കരിച്ചാൽ തനതു നാടകമായി എന്നൊരു തെറ്റിദ്ധാരണ വന്നു. അതു ബാലി ശമാണ്. അനുഷ്ഠാന പരതയ്ക്കും, ആചാരങ്ങൾക്കും പ്രാമുഖ്യം കൊടുത്തുകൊണ്ട്. സാമൂഹ്യവിമർശനം നടത്തുന്ന ഒരു സ്വതന്ത്രനാ

ടകരൂപത്തെ നമുക്ക് തനത് നാടകമെന്ന് വിളിക്കാം. അങ്ങനെയൊരു അന്വേഷണ ത്തിലൂടെ ആത്മാർത്ഥമായി സഞ്ചരിച്ച് ഒരു നാടക സങ്കൽപ്പം പുറത്തുകൊണ്ടുവരാൻ ശ്രമിച്ച ഈ ഒരു അവസ്ഥയിലേക്ക് അദ്ദേഹത്തെ നയിച്ചത് പ്രധാനമായും നാലു കാരണങ്ങളാണ്.

  1. അദ്ദേഹം ഒരു കവിയാണ്. 
  2. നൃത്തനൃത്യങ്ങളെപ്പറ്റിയും, സംഗീതത്തെപ്പറ്റിയും സാമാന്യം ജ്ഞാനമുണ്ട്. 
  3. ഫ്യൂഡൽ പാരമ്പര്യം ഉള്ളതുകൊണ്ട് കൂടിയാട്ടവും കഥകളിയും പരിചിതമാണ്. 
  4. സംസ്കൃതഭാഷാ അവഗാഹവും ഒപ്പം കേരളത്തിലെ പ്രാചീന അനുഷ്ഠാന കലാരൂപങ്ങളിൽ സാമാന്യം ആഴത്തിലുള്ള അറിവും, താല്പര്യവും അദ്ദേഹത്തിനുണ്ട്.

അതുകൊണ്ടുതന്നെ കാവാലം നാരായണപ്പണിക്കരുടെ ഫലവത്തായ ഈ അന്വേഷണത്വരകൊണ്ട്, ഭാരതത്തിനാകമാനം അഭിമാനിക്കാവുന്ന ഒരു പുതിയ തിയറ്റർ സൃഷ്ടി തന്നെ നിർവ്വഹിക്കുന്നതിൽ വിജയം വരിക്കാൻ അദ്ദേഹത്തിനു സാധിച്ചു.

അങ്ങനെ എഴുത്തുകാ രനു പൂർണ്ണമായും വഴിപ്പെടാത്ത; കേരളത്തിന്റെ നാട്യപാരമ്പര്യത്തിന് അനുയോജ്യമായ ഒരു തിയേറ്റർ സംസ്കാരത്തിന് ഒരൊറ്റ പേര് കൊടുക്കാം ‘തനത് നാടകം’. നാടകാസ്വാദനം തയ്യാറാക്കുക – അഗ്നിവർണ്ണന്റെ കാലുകൾ.

കാവാലം നാരായണപ്പണിക്കരുടെ ഒരു അത്യുജ്ജ്വല കലാസൃഷ്ടി ‘തനതു നാടക

സങ്കല്പങ്ങളെ നെഞ്ചിലേറ്റുന്ന രംഗകലാശില്പം. കാവാലം മറ്റു നാടകരചയിതാക്കളിൽ നിന്നു വ്യത്യസ്തനാകുന്നത് അദ്ദേ ഹത്തിന്റെ സ്വാഭാവികത കൊണ്ടുതന്നെയാണ്. തനതു നാടകവേദി എന്ന പേരിൽ, വെളിച്ചപ്പാടും, പൂതവും, ചെണ്ടയും ഉടുക്കും സ്റ്റേജിലവതരി പ്പിച്ചാൽ അത് ‘തനതുനാടകമാകുമെന്ന് കാവാലം വിശ്വസിക്കുന്നില്ല.

നമ്മുടെ പാരമ്പര്യ നാടകവേദിക്ക്, കഥകൾ മാത്രം ഇങ്ങോട്ടു പറിച്ചു നടുക. ഈ അടിസ്ഥാനബോധത്തിൽ നിന്നാണ് ‘അഗ്നിവർണ്ണന്റെ കാലുകൾ’ എന്ന നാടകത്തെ നോക്കി കാണേണ്ടത്.

ഇതിഹാസങ്ങളിൽ നിന്ന് കഥയും, കഥാപാത്രങ്ങളും, കഥാസന്ദർഭ ങ്ങളും പുനരാഖ്യാനത്തിനായി തെരഞ്ഞെടുക്കുമ്പോൾ സാഹിത്യകാരൻ പാലിക്കേണ്ട ഒരു ഔചിത്യമുണ്ട്. ഒരു ഔചിത്യത്തിന് ഏറ്റവും നല്ല ഉദാഹ രണമാണ് ‘അഗ്നിവർണ്ണൻ’, അഗ്നിവർണ്ണൻ ‘സൂര്യവംശത്തിലെ രാജാവാണ്. സൂര്യവംശ ചക്രവർത്തിയായ ‘സുദർശനന്റെ പുത്രൻ. അഗ്നിവർണ്ണൻ ഭോഗാസക്തനായിരുന്നു. അങ്ങനെ ക്ഷയരോഗിയായി മാറി. അഗ്നി വർണ്ണനെ

മന്ത്രിമാരും പടയാളികളും തീയിലേക്കെറിഞ്ഞു കൊന്നു എന്നാണ് ഐതിഹ്യം. അഗ്നിവർണ്ണൻ അങ്ങനെ ഒരു പ്രതീകമായി മാറുകയാണ്.

രോഗാ സക്തിപൂണ്ട്, അധികാരപ്രവണതയുടെ പ്രതീകം. അതുകൊണ്ടുതന്നെ ‘അഗ്നിവർണ്ണൻ’ സമകാലീന പ്രസക്തൻ കൂടിയായി മാറുന്നു. ഏതു കാലഘട്ടത്തിലും അഗ്നിവർണ്ണൻമാർ ഉണ്ടാകാം. അഗ്നിവർണ്ണൻമാർ സ്വയം ഉണ്ടാകുന്നതല്ല, പലപ്പോഴും സാഹചര്യങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കുകയാണ് അവരെ.

അവരെ നിയന്ത്രിക്കുന്നതും, അവരിൽ നിന്ന് ഫലമുറ്റി എടുക്കുകയും ചെയ്യുന്ന ഉപജാപകവൃന്ദങ്ങൾ ചുറ്റിലും നിന്ന് അഗ്നി വർണ്ണൻമാരെ ഒരു മറയാക്കി മാറ്റുന്നു. ഒടുവിൽ അവർ തന്നെ അഗ്നിവർണ്ണനെ തീയിലേക്കെറിയുന്നു. പിന്നീട് പുതിയ ഒന്നിനെ സൃഷ്ടിക്കു ന്നു. അനവരതം തുടരുന്ന അധികാര ജീർണ്ണതയുടെ ഉത്തമ ഉദാഹ രണം കൂടിയാണ് നാടകം ‘അഗ്നിവർണ്ണന്റെ കാലുകൾ’.

Conclusion:

Agnivarnante Kalukal is a story about the power of storytelling. The story teaches us that stories can change the world for the better. Kunjan’s stories inspire people to be better and to make the world a better place.

Kunjan’s story reminds us that we all have the power to change the world with our imaginations. We can use our imaginations to create a better future for ourselves and for generations to come.

Keshini Mozhi Summary in Malayalam

Keshini Mozhi Summary in Malayalam

Keshini Mozhi is a Malayalam short story written by Unni Varrier. The Summary is set in a village in Kerala, India, and tells the tale of a young woman named Keshini who is blessed with the gift of a magical voice. Keshini’s voice is so enchanting that it can mesmerize anyone who hears it.

Keshini Mozhi Summary in Malayalam

നളചരിതം ആട്ടക്കഥ കേരളത്തിന്റെ ശാകുന്തളം എന്ന് പേർ കേട്ടതാണ് ഉണ്ണായി വാര്യരുടെ നളചരിതം ആട്ടക്കഥ. കഥകളി കേരളത്തെ പ്രസിദ്ധ മാക്കിയിട്ടുണ്ടെങ്കിൽ അത് ഉണ്ണായിവാര്യരുടെ തൂലികയുടെ ശക്തി യാണ്. ആട്ടക്കഥകൾ നിരവധിയുണ്ട്. നളചരിതം ആട്ടക്കഥ പോലൊന്ന് വേറെയില്ല.

Keshini Mozhi Summary in Malayalam 1
ഉണ്ണായിവാര്യർ

മഹാഭാരതം വനപർവ്വത്തിൽ 52 മുതൽ 79 വരെയുള്ള 28 അധ്യായങ്ങളിലായി വ്യാപിച്ചു കിടക്കുന്ന കഥാഭാഗമായ നളോപാഖ്യാനത്തെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയാണ് ഉണ്ണായിവാര്യർ ആട്ടക്കഥ രചിച്ചത്. മൂലകഥയിൽ നിന്നും കാര്യമായ വ്യതിയാനമൊന്നും വരു ത്തിയിട്ടില്ല. ദൃശ്യകാവ്യമെന്ന നിലയിൽ കൃതിയെ മോടിപിടിപ്പിക്കാ നാണ് ചെറിയ വ്യതിയാനങ്ങൾ

ചെയ്തത്. നളചരിതം നാല് ദിവസം ആട്ടക്കഥകളാക്കിയാണ് രചിച്ചത്. ഇതിൽ ഒന്നാം ദിവസത്തെ കഥ യിൽ ശ്രീ ഹർഷന്റെ നൈഷധീയ കാവ്യത്തെ ഉണ്ണായിവാര്യർ ആശ യിച്ചിട്ടുണ്ട്.

വനവാസക്കാലത്ത് പാണ്ഡവരെ കണ്ട് ബൃഹദശ്വര മുനി അവരെ ആശ്വസിപ്പിക്കാനായി പറഞ്ഞുകൊടുക്കുനന കഥയാണ് നളദമയന്തി കഥ. ഇതിനെ നൈഷധം മഹാകാവ്യമെന്ന പേരിൽ (നൈഷധീയ ചരിതം) സംസ്കൃതത്തിൽ ശ്രീഹർഷൻ കാവ്യം രചിച്ചു. അതിനെയാണ് ഉണ്ണായിവാര്യർ സ്വീകരിച്ചത്.

ഈ കഥയിൽ ഇതിനെ സംബന്ധിച്ചുള്ള ഒരു ജനവിശ്വാസം പ്രചരിച്ചിട്ടുണ്ട്. നളൻ, ദമയന്തി, ഋതുപർണ്ണൻ, കാർക്കോടകൻ എന്നിവരുടെ കഥ കേട്ടാൽ കലിബാധ അകലുമെന്നാണ് ആ വിശ്വാസം.

കല്ല്യാണസൗഗന്ധികം, കിർമ്മീരവധം, കാലകേയവധം, ബക വധം എന്നിങ്ങനെ കോട്ടയം കഥകൾ ആട്ടക്കഥയിലുണ്ട്. അതു പോലെ തിരുവിതാംകൂറിലെ രാജാക്കന്മാരുടെ പ്രോത്സാഹന ത്തിൽ രാജസൂയം, സുഭദ്രാഹരണം, ബകവധം, ഗന്ധർവ്വവിജയം, പാഞ്ചാലി സ്വയംവരം, കല്ല്യാണസൗഗന്ധികം,

നരകാസുരവധം എന്നിവയും ആട്ടക്കഥകളായി വിരചിതമായിട്ടുണ്ട്. ആട്ടക്കഥകളിൽ കേമം നളചരിതം തന്നെ.

കഥാസാരം

വിദർഭയിലെ രാജാവാണ് ഭീമൻ. സന്താനസൗഭാഗ്യമില്ലാതിരുന്ന രാജാവ് ദുഃഖിതനായിരുന്നു. ദമന മഹർഷി കൊട്ടാരത്തിൽ വരികയും സൽക്കാരത്തിൽ മനസ്സു നിറഞ്ഞ് അനുഗ്രഹിക്കുകയുമുണ്ടായി. രാജാ വിന് മൂന്ന് പുത്രന്മാരും ഒരു പുത്രിയുമുണ്ടായി, ദമൻ, നന്തൻ, ദമനൻ, ദമയന്തി എന്നിവരാണവർ. ദമയന്തി ദേവന്മാരെക്കുടി ആകർഷിക്കുന്ന സൗന്ദര്യത്തിൽ വളർന്നു.

ഈ സമയത്ത് നിഷധരാജ്യത്തെ വീരസേനന്റെ പുത്രനായി നളൻ വളർന്നു. നാരദമുനി രണ്ട് കൊട്ടാരങ്ങളിലും സന്ദർശിച്ച് ഇരുവരേയും കുറിച്ച് പറഞ്ഞു. രാജഹംസങ്ങൾ ഇതുപോലെ നിഷധത്തിലും വിദർഭ യിലും വന്ന് ഇരുവരുടേയും രൂപസൗഷ്ഠവവും ഗുണഗണങ്ങളും പരസ്പരം അറിയിച്ചു. രണ്ടുപേരും അനുരാഗവിവശരായി.

ദമയന്തിയുടെ സ്വയംവരമായി. ഇന്ദ്രൻ, വരുണൻ, യമൻ, അഗ്നി ദേവന്മാർ എന്നിവർ സ്വയംവരത്തിനായി പുറപ്പെട്ടു. ദമയന്തിയുടെ രൂപലാവണ്യമറിഞ്ഞ ദേവന്മാർ അവർക്ക് ദമയന്തിയെ ലഭിക്കുന്നതി നായി നളനെ ദൂതയച്ചു. നളൻ ദമയന്തിയെ അന്തഃപുരത്തിൽ കണ്ടു.

ദേവന്മാരുടെ ആഗ്രഹം അറിയിച്ചു. താൻ നളനെയാണ് വരിക്കുക യെന്ന് ദമയ പറഞ്ഞു. സ്വയംവരത്തിന് നാലുദേവന്മാരും നളരൂപ ത്തിൽ നിന്നു. കുഴങ്ങിയ ദമയന്തി യഥാർത്ഥ നളനെ കാണിച്ചു തരാ നായി ദേവന്മാരോട് പ്രാർത്ഥിച്ചപ്പോൾ അവർ പ്രീതരായി. നളനും ദമ യന്തിയും വിവാഹിതരായി.

തിരിച്ചു പോകുന്ന ദേവന്മാരെ കലി കണ്ടു. കലിയും ദമയന്തിയെ കൊതിച്ച് വരികയാണ്. വെള്ളം മുഴുവൻ വാർന്നുപോയിട്ട് അണകെ ട്ടുന്നതെന്തിനെന്ന് ദേവന്മാർ ചോദിച്ചപ്പോൾ കലി കുപിതനായി. നളദമ യന്തിമാരെ പിരിച്ചയക്കുമെന്ന് ശപഥം ചെയ്തു.

നളന്റെ സോദരനായ പുഷ്കരനെ വശത്താക്കി കള്ളചൂതു കളിച്ച് നളനെ രാജ്യത്തുനിന്നും പുറത്താക്കി. നളനും ദമയന്തിയും വനത്തി ലേക്ക് പോയി. നളന്റെ പരാജയം കണ്ട ദമയന്തി

വിദർഭയിൽ നിന്നും തേരാളിയെ വരുത്തി പുത്രനേയും പുത്രിയേയും കൊട്ടാരത്തിലേക്ക് അയച്ചിരുന്നു.

കാട്ടിലലഞ്ഞ നളദമയന്തിമാർ ക്ഷീണിതരായി. കലിബാധിതനായ നളൻ ദമയന്തി ക്ഷീണിച്ചുറങ്ങിയപ്പോൾ അവളുടെ വസ്ത്രത്തിന്റെ പാതിയെടുത്ത് വനത്തിനുള്ളിലേക്ക് പോയി. ഉറക്കമുണർന്ന ദമയന്തി നളനെ കാണാതെ വിഷമിക്കുമ്പോൾ പെരുമ്പാമ്പ് ആക്രമിച്ചു. ഒരു കാട്ടാളൻ രക്ഷിച്ചു. കാട്ടാളൻ ദമയന്തിയെ മോഹിച്ചപ്പോൾ ദമയന്തി വേറെ മാർഗ്ഗമില്ലാതെ കാട്ടാളനെ ശപിച്ച് ഭസ്മമാക്കി.

അലഞ്ഞുതിരിഞ്ഞ നളൻ കാട്ടുതീയിൽ പെട്ട നാഗരാജാവിനെ രക്ഷിച്ചു. കാർക്കോടകൻ ദംശിച്ച് നളൻ വിരൂപനായി. നളന്റെ വൈരൂപ്യം അനുഗ്രഹമാകുമെന്ന് – നാഗരാജാവ് അറിയിച്ചു. സ്വന്തം രൂപം വേണ്ടപ്പോൾ സ്വീകരിക്കാൻ – രണ്ട് ദിവ്യ വസ്ത്രങ്ങൾ നളന് കൊടുത്തു.

വനത്തിലലഞ്ഞ ദമയന്തിയെ ഒരു കച്ചവടസംഘം രക്ഷിച്ച് ചോദി രാജ്യത്തെത്തിച്ചു. അവൾ ഭ്രാന്തിയെപ്പോലെ യായിത്തീർന്നിരുന്നു. താനാ രാണെന്ന് അറിയിച്ചില്.

നളദമയന്തിമാരെ തിരഞ്ഞ് വിദർഭരാജാവ് പലരേയും അയച്ചു. ഒരു ബ്രാഹ്മണൻ ദമയന്തിയെ കണ്ടെത്തി വിദർഭയിലെത്തിച്ചു.

ദമയന്തിയുടെ നിർദ്ദേശപ്രകാരം നളനെ അന്വേഷിച്ച് ഒരു ബ്രാഹ്മ ണൻ അയോധ്യയിലെ ഋതുപർണ്ണ രാജാവിന്റെ കൊട്ടാരത്തിലെ കനായ തേരാളി നളനാണെന്ന സംശയം അറിയിച്ചു.

ബുദ്ധിമതിയായ ദമയന്തി ഋതുപർണ്ണന്റെ കൊട്ടാരത്തിലേക്ക് ദൂതനെ അയച്ചു. ദമയന്തിയുടെ രണ്ടാം സ്വയംവരം അറിയിച്ചാണ് ദൂതൻ ചെന്ന ത്. കുറഞ്ഞ സമയം കൊണ്ട് നളന് മാത്രമേ വിദർഭയിലെത്താൻ കഴി യുമായിരുന്നുള്ളൂ.

നാം പഠിക്കുന്ന നളചരിതഭാഗം നാലാംഭാഗമാണ്. കേശിനിയെന്ന തോഴിയെ വിട്ട് ദമയന്തി ബാഹുകനെ നിരീക്ഷിക്കുന്നു. കേശിനി വിദ ഗ്ധയാണ്. ബാഹുകന്റെ നേരെ ചെന്ന് സംസാരിച്ചു. ബാഹുകൻ കലി കയറി നിൽപ്പാണ്. ദമയന്തിയുടെ രണ്ടാം സ്വയം വരം അയാളിലെ യഥാർത്ഥ നളനെ പ്രകോപിപ്പിച്ചിരുന്നു.

കുലസ്ത്രീകൾക്ക് കോപം പാടില്ലെന്നും നളന് ഒരു തെറ്റും ഇല്ലെന്നും പറഞ്ഞു. തുടർന്ന് കേശിനി ഒളിഞ്ഞു നിന്ന് ബാഹുകനെ നിരീക്ഷിച്ചു. ഋതുപർണ്ണന് ഭക്ഷണം ഒരു ക്കുവാനായി സാമഗ്രികൾ കൊണ്ടുവന്നത് കേശിനി കണ്ടു. കുടത്തിൽ വെള്ളം നിറഞ്ഞതും, ഭക്ഷണമുണ്ടായതും പൊടുന്നനെയായിരുന്നു. ഇത് രാജാവിന് നൽകിയ ബാഹുകൻ തേരിൽ ചാരി നിൽക്കുന്നു. തേരിൽ വാടിയ പൂക്കളെ കണ്ട് ബാഹുകൻ അതിനെ പിടിച്ച് തിരുമ്പി.

ഉടനെ അത് പൂത്ത് പുഷ്പിച്ചു. ഈ രണ്ടു വിദ്യയും നളനുണ്ടായിരുന്നു. കേശിനി ഈ കാഴ്ചയും ദമയന്തിയെ അറിയിച്ചു. ദമയന്തി ബാഹുകനെ വിളിപ്പിച്ചു. രോഷനായ നളൻ ബാഹുകവേഷത്തിൽ നിന്ന് ദമയന്തിയോട് കുറ്റ് പ്പെടുത്തിപ്പറഞ്ഞു. അവർ പരസ്പരം തിരിച്ചറിഞ്ഞു. രണ്ടാം സ്വയംവരം നളനെ കണ്ടെത്താനുള്ള അസത്യമായിരുന്നെന്ന് ദമയന്തി അറിയിച്ചു.

ഈ സമയത്ത് ദമയന്തി നളനെ മാത്രമേ വിചാരിച്ചിട്ടുള്ളൂ എന്ന അശരീരി കേൾക്കയും ഇരുവരും ഒന്നിക്കുകയും ചെയ്തു. നാഗരാജാവ് നൽകിയ വസ്ത്രം ധരിച്ച് നളൻ യഥാർത്ഥരൂപം നേടി. നിഷധരാജ്യത്തെത്തി ചൂതു

കളിയിലൂടെത്തന്നെ പുഷ്ക്കരനെ പുറത്താക്കി രാജ്യം ഭരിച്ചു. പാതിവ്രത്യത്തിനും, വിപത്തിനെ ധീരമായി നേരിടുന്നതിനും ഉത്തമ മാതൃകയായാണ് ദമയന്തിയെ കാണുന്നത്.

കവിതാസാരം

തോഴിയായ കേശിനി ടൈമിയെ ചെന്നു കാണുന്നു. ഇത് ഉണ്ണായി വാര്യരുടെ കാവ്യഭാഷയുടെ അനിതരസാധാരണമായ ഒതുക്കത്തോടെ യാണ് ആവിഷ്ക്കരിക്കുന്നത്. നാലു വരി കല്ലുകൊണ്ട് നാലുകെട്ട് പണിയുന്ന പാടവമാണ് ഇവിടെ കാണുന്നത്. നേരെ ചെന്ന് ബാഹകനെ കണ്ട് ഓരോന്ന് അന്വേഷിച്ചപ്പോൾ അവൻ ഒളിപ്പിച്ച് പറഞ്ഞ് പിടി തരാതെ നിന്നു. അപ്പോൾ കേശിനി ഒളിച്ചു നിന്ന് ബാഹുകന്റെ പെരുമാറ്റങ്ങൾ കണ്ടെത്തി. എന്നിട്ട് ദമയന്തിയെ വിജനത്തിലേക്ക് വിളിച്ച് രഹസ്യം പറ ഞ്ഞു.

ലക്ഷ്മീദേവിക്കൊത്ത ഭംഗിയുള്ള ശരീരം ഉള്ളവളെ (ചാരുതനു = ചാരുവായ ശരീരം, തനു ശരീരം) ദമയന്തി, നീ കേട്ടാലും. ഈ ബാഹുകൻ ഒരു പുരുഷരത്നം തന്നെ ബുദ്ധിമാനായ അവൻ എന്നോട് പേരും വിശേഷവും പറഞ്ഞു. നളൻ ഒരു തെറ്റും ചെയ്തിട്ടില്ലത്രേ. ഇനി അഥവാ നളൻ ചെയ്തത് തെറ്റാണെങ്കിലും കുലസ്ത്രീകൾക്ക് കോപം പാടില്ല. സംസാരം കേട്ടപ്പോൾ ദുഷ്ടനായി

തോന്നുന്നില്ല. നുണയനുമല്ലെന്ന് പറയാം. പല കാര്യങ്ങളും പറയുകയുണ്ടായി, അതെല്ലാം ഓർക്കുമ്പോൾ ഫലിതം തന്നെയാണ്. ഭക്ഷണം ഉണ്ടാക്കുന്നതിനുള്ള സാമഗ്രികൾ ഋതുപർണ്ണന്റെ കല്പന പ്രകാരം അവിടേക്കു എത്തിച്ചപ്പോൾ കുടത്തിൽ വെള്ളം താനേ നിറ ഞ്ഞു. ഞാൻ കണ്ട് അത്ഭുതപ്പെട്ടു. അഗ്നിയാകട്ടെ – വേഗത്തിൽ വച്ച് ഒരുങ്ങി ഋതുപർണ്ണനെ ചെന്ന് തനിയെ വന്ന് അതി നടിയിൽ ആ ക്ഷണം കണ്ട് നൽകി.

രാജാവിനെ വണങ്ങി ബാഹുകൻ പോന്നിട്ട് തേരിലൊതുങ്ങി നിന്നു. അപ്പോൾ തേരിൽ പൂമാലകൾ വാടിക്കിടക്കുന്നത് കണ്ടു. ഉടനെ ബാഹുകൻ അതിനെ ഞരിക്കാൻ തുടങ്ങി. ആ വാടിയ പൂക്കൾ വീണ്ടും പുഷ്പിച്ചു. ഇത്രയും പറഞ്ഞ് കേശിനി പോയപ്പോൾ ദമയന്തി ചിന്തിച്ചിരിക്കുകയാണ്.

Conclusion:

Keshini Mozhi is a story about the power of music and the importance of using one’s gifts for good. The story teaches us that we should not be afraid to stand up for what is right, even if it means facing powerful enemies.

Keshini’s story reminds us that we have a responsibility to use our voices wisely. We should use our voices to speak out against injustice and to promote peace and understanding.

Avakasangalude Prasnam Summary in Malayalam

Avakasangalude Prasnam Summary in Malayalam

Avakasangalude Prasnam is a Malayalam short story written by P. Padmarajan. The Summary is set in a fantasy world where people have the ability to fulfill their wishes. The protagonist, Suhasin, uses this ability to gain wealth, power, and beauty. However, when his desires become excessive, he is led to a disaster.

Avakasangalude Prasnam Summary in Malayalam

ജീവചരിത്രക്കുറിപ്പ്

പി. പത്മരാജൻ മലയാളികളെ സ്വപ്നം കാണാൻ പഠിപ്പിച്ച സിനിമാസംവിധായകനാണ്. തിരക്കഥാകൃത്തും, കഥാകാരനും, നോവലിസ്റ്റു മാണ്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ സിനിമകൾ പലപ്പോഴും മലയാളികളുടെ ബോധ മണ്ഡലത്തിൽ നനുത്ത ചലനങ്ങൾ സൃഷ്ടിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഉദാ: ഞാൻ ഗന്ധർവ്വൻ.

തന്റെ തിരക്കഥകളിലൂടെ അഭ്രപാളികളിൽ താൻ ചമയ്ക്കുന്ന വിസ്മയ കാവ്യങ്ങളിലൂടെ അഭൗമികമായ പല കാര്യങ്ങളും പി. പത്മരാജൻ ചർച്ച ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. ജീവിതത്തിന്റെ ഗതിവിഗതികളിലും അദ്ദേഹത്തിന്റെ സിനിമകളിൽ ആരും പ്രതീക്ഷിക്കാത്ത ചില അത്ഭുതത്തിന്റെ വളപ്പൊട്ടുകൾ മറഞ്ഞുകിടന്നു. സ്വപ്നങ്ങളും യാഥാർത്ഥ്യങ്ങളും കുഴഞ്ഞുമറിഞ്ഞുകിടക്കുന്നു.

Avakasangalude Prasnam Summary in Malayalam 1

ചെറുകഥ : പി. പത്മരാജൻ

ആകാശവാണി ഉദ്യോഗസ്ഥനായിരുന്ന അദ്ദേഹം 30 – ഓളം തിരക്കഥകൾ രചിക്കുകയും സംവിധാനം ചെയ്യുകയും ചെയ്തു. ദേശീയവും അന്തർദേശീയവു മായ പുരസ്കാരങ്ങൾ ലഭിച്ചു. “ശ്രമ പ്രധാനമായ ജീവിതം നയിക്കുന്ന ഒരാളുടെ നിസ്സംഗമായ ശബ്ദം” എന്ന് വിശേഷിപ്പിക്കപ്പെട്ടവയാണ് പത്മ രാജൻ കഥകൾ, മലയാള ചെറുകഥയിൽ ആധുനികതയുടെ വരവറിയിച്ച പത്മരാജൻ ജീവിതത്തിന്റെ വിരസതയും വരൾച്ചയും ഒരുതരം പരുക്കൻ രീതിയിലാണാവിഷ്കരിച്ചത്.

പ്രധാന കൃതികൾ

പ്രതിമയും രാജകുമാരിയും, പത്മരാജൻ കഥകൾ, പ്രഹേളിക, നക്ഷ ത്രങ്ങളേ കാവൽ, അപരൻ, കരിയിലക്കാറ്റുപോലെ മറ്റുള്ളവരുടെ വേനൽ, പുകക്കണ്ണട, നന്മകളുടെ സുര്യൻ, ഇതാ ഇവിടെവരെ, പെരു വഴിയമ്പലം, ഉദകപ്പോള ഋതുഭേദങ്ങളുടെ പാരിതോഷികം, വാടക യ്ക്കൊരു ഹൃദയം, കള്ളൻ പവിത്രൻ, ജലജ്വാല, രതിനിർവേദം, മഞ്ഞു കാലം നോറ്റ കുതിര.

“പത്മരാജൻ ജീവിത്തെ നിഷേധിക്കുന്നില്ല. പരിദേവന ങ്ങൾകൊണ്ട് ഉപദ്രവിക്കുന്നില്ല. അരാജകത്വദർശനം കൊണ്ട് അധി ക്ഷേപിക്കുന്നില്ല. ചെറുകഥയുടെ ആദിമവും അന്തിമവുമായ ധർമ ങ്ങൾ നിറവേറ്റുന്നവയാണ്

ആ കഥകൾ ജീവിത നിരീക്ഷണത്തിൽ, മലയാളഭാഷയുടെ പെരുമാറ്റത്തിൽ, കഥാശില്പത്തിന്റെ കലാത്മ കതയിൽ എല്ലാം പക്വമായൊരു ഗാംഭീര്യം കാണാം. ഗ്രാമീണവും നാഗരികവും വൈയക്തികവും സാമൂഹികവുമായ ഇടപെടലു കളുടെ സമൃദ്ധിയുണ്ട്.

പത്മരാജന്റെ തിരക്കഥകളിൽ അനുഭവിക്കുന്ന വൈവിധ്യവും ജീവിതരീതിയും മനോവേഗവും വ്യതിരിക്തതയും ഈ കഥകളിലുമുണ്ട്. ഇവയിലെല്ലാം മാമൂലുകാരന്റേതല്ലാത്ത ഒരു കേരളമുണ്ട്. കുടുമയല്ല, ചേറിന്റെ മണം. നേരതല്ല. വിയർപ്പിന്റെ തീക്ഷ്ണത” – ഡി. വിനയചന്ദ്രൻ.

കഥാസംഗ്രഹം

‘അവകാശങ്ങളുടെ പ്രശ്നം മുന്നോട്ടുവെയ്ക്കുന്നതും ഇതു പോലെ യാഥാർത്ഥ്യങ്ങളും സ്വപ്നങ്ങളും കുഴഞ്ഞുമറിഞ്ഞു കിടക്കുന്ന ഒരു മായികലോകം തന്നെയാണ്. ദിവാകരൻ മരിച്ചവരുടെ ഛായാചിത്രങ്ങൾ മാത്രം വിൽക്കുന്ന ഒരു തെരുവിൽ എത്തുന്നതോടെ കഥ ആരംഭിക്കുന്നു. അവകാശങ്ങളുടെ പ്രശ്നം എന്ന തലക്കെട്ടു ത്തന്നെ മുന്നോട്ടുവരുന്നത് ഒരു വ്യക്തിയുടെ മരണ ശേഷമാണ്.

ആർക്കാണ് ആനുകൂല്യങ്ങൾ ലഭിക്കുക? ആരാണ് യഥാർത്ഥ അവ കാശി? പരേതന്റെ സർവ്വതിനും മറ്റുള്ളവർ ഓരോരുത്തരും അവകാശങ്ങൾ ഉന്നയിക്കുന്ന സമയം. എന്നാൽ മരിച്ചവർക്ക് മാത്രം യാതൊരു അവകാശവുമില്ല. അതാണ് ഐറണി. അവർക്കുമാത്രം അഭിപ്രായമില്ല.

തന്റെ മാതാപിതാക്കളുടെ ഛായാച്ചിത്രം തേടിയാണ് ദിവാകരൻ ആ തെരുവിൽ എത്തിയത്. അവിടെ എണ്ണിയാലൊടുങ്ങാത്ത ഛായാചി തങ്ങളുടെ മുന്നിൽ അയാൾ പകച്ചുപോകുന്നു. കടക്കാരുടെ സഹ താപവും പരിഹാസവും ഏറ്റുവാങ്ങുന്നു. വളരെയധികം തിരഞ്ഞ ങ്കിലും അവർക്ക് അയാളുടെ പ്രിയപ്പെട്ടവരെ കണ്ടെത്താൻ കഴിഞ്ഞില്ല.

ഒടുവിൽ നിരാശനായി ചുമർച്ചാരി ഒരു ചിത്രം പോലെ നിശ്ചലനായ അയാളെ തേടി രണ്ടു കുട്ടികൾ എത്തുന്നു. അവരുടെ പ്രിയപ്പെട്ട അച്ഛന്റെ ഛായാചിത്രത്തിനുമുന്നിൽ നിന്ന് കരയുന്നു. ദിവാകരനെ ക ക്കാർ പൊതിഞ്ഞു കുട്ടികൾക്ക് നൽകുന്നു. കാരണം അത് മരിച്ചവ രുടെ ഛായാച്ചിത്രങ്ങൾ മാത്രം വിൽക്കുന്ന കടയായിരുന്നുവല്ലോ.

Conclusion:

Avakasangalude Prasnam is a story about the dangers of human desire. The story teaches us that when desires become excessive, they can lead to destruction. At the end of the story, Suhasin is defeated by a hero. The hero frees Suhasin from his desires and returns him to a normal man.

हम पंछी उन्मुक्त गगन के Summary In Hindi

हम पंछी उन्मुक्त गगन के Summary In Hindi

“हम पंछी उन्मुक्त गगन के” एक प्रसिद्ध हिन्दी कविता है जो दिनेश्वर नाथ माध्यमिक विद्यालय के छात्र दिनेश्वर नाथ कौशिक द्वारा रची गई है। इस कविता में, पंछियों के द्वारा आकाश के अनन्त स्वतंत्रता का सुंदर प्रतीक प्रस्तुत किया गया है, जो मनुष्यों को उनकी आपातकालिन दिक्कतों से मुक्ति की ओर प्रेरित करता है। यह कविता गगन की शांति और स्वतंत्रता के संदेश के साथ हमें प्रेरित करती है। Read More Class 7 Hindi Summaries.

हम पंछी उन्मुक्त गगन के Summary In Hindi

हम पंछी उन्मुक्त गगन के कविता का सार

शिव मंगल सिंह सुमन द्वारा रचित कविता ‘हम पंछी उन्मुक्त गगन के’ में कवि ने आज़ादी से उड़ने वाले पक्षी के विचारों का वर्णन किया है। कवि लिखता है कि खुले आकाश में उड़ने वाला पक्षी कहता है कि वह पिंजरे में बन्द हो कर गा नहीं सकेगा क्योंकि पिंजरे की सोने की तीलियों से टकराकर उसके आनन्द में मग्न पंख टूट जाएंगे। वे सदा बहता हुआ जल पीते हैं तथा उन्हें पिंजरे में सोने की कटोरी में दिए गए स्वादिष्ट भोजन की अपेक्षा कड़वी नीम की निबौरी ही अच्छी लगती है। सोने के पिंजरे में बन्द होकर वे अपनी स्वाभाविक चाल और गति भी भूल जाते हैं और पेड़ की फुनगी पर बैठने से मिलने वाले झूले का आनन्द उनके लिए स्वप्न ही बन जाता है। वे नीले आकाश में बहुत ऊँचे उड़कर अपनी लाल चोंच से तारों रूपी अनार के दानों को चगना चाहते थे। वे असीम क्षितिज को अपने पंखों से नाप लेना चाहते थे जिस से वे उसे पा लेते अथवा उनकी साँसों की डोरी तन जाती। वे चाहते हैं कि चाहे उन्हें किसी टहनी पर रहने के लिए घोंसला न दो परन्तु यदि पंख दिए हैं तो उन्हें निर्विघ्न उड़ान भरने दो।

Conclusion:

“हम पंछी उन्मुक्त गगन के” कविता का संक्षेप इसके मुख्य संदेश को स्पष्ट करता है, जो है – स्वतंत्रता का मूल्य हमारे जीवन में महत्वपूर्ण है, और हमें अपनी आवश्यकताओं और दिक्कतों के बावजूद आगे बढ़ना चाहिए। यह कविता हमें यह याद दिलाती है कि सफलता और स्वतंत्रता का मार्ग हमारे अंतरात्मा में ही है, और हमें उसे खोजने का प्रयास करना चाहिए।

माँ तुलसी मेरे आँगन की Summary In Hindi

माँ तुलसी मेरे आँगन की Summary In Hindi

“माँ तुलसी मेरे आँगन की” एक हिन्दी कहानी है जो एक माँ की संघर्षपूर्ण जीवन कहानी को दर्शाती है, जिसमें वह अपने बच्चे के लिए सब कुछ करने का प्रयास करती है। कहानी ने माँ-बेटे के बंधन और माँ के प्रेम की महत्वपूर्ण भूमिका को प्रस्तुत किया है। Read More Class 7 Hindi Summaries.

माँ तुलसी मेरे आँगन की Summary In Hindi

माँ तुलसी मेरे आँगन की पाठ का सार

‘माँ तुलसी मेरे आँगन की’ पाठ में लेखक ने तुलसी के पौधे के औषधीय गुणों का शशि और सिम्पी के वार्तालापों के माध्यम से वर्णन किया है। राशि स्नान के बाद माँ तुलसी मेरे आँगन की गुनगुनाती हुई तुलसी के पौधे को जल चढ़ा कर शीतलता, शान्ति और पवित्रता का अनुभव कर उसी में लीन है और सिम्पी की आवाज़ नहीं सुन पाती और उस के यह कहने पर कि क्या वह ‘मैं तुलसी मेरे आँगन की’ फ़िल्म देख कर गुनगुना रही है? उसे उत्तर देती है कि तुलसी को जल चढ़ा कर उसे ऐसा लगता है जैसे उसे माँ के आंचल की छाया मिल गई हो। सिंपी भी अपने आँगन में तुलसी का पौधा मँगवा कर लगाना चाहती है। शशि उसे अपने तुलसे के चबूतरे से तुलसी का नन्हा पौधा ले जाकर अपने घर लगाने के लिए कह कर उसे उस के वृन्दा के देवी रूप के विषय में बताती है जो कहीं हर-शिव तथा जालंधर की पत्नी के रूप में प्रसिद्ध है। वृन्दावन में भी तुलसी-दलों की ही अधिकता रही होगी।

सिम्पी बताती है कि उसके घर आए एक वैद्यराज ने इसे महौषधि बताकर इसे सामान्य बुखार, जुकाम, खाँसी, मलेरिया, खून के विकारों को दूर करने में लाभदायक बताया था। शशि कहती है कि तुलसी से रोग ही दूर नहीं होते बल्कि इसके नियमित सेवन से रोग पास भी नहीं आते। इसे चरणामृत और प्रसाद में रखते हैं। इस की सुगन्ध मच्छर कीटाणुओं, साँप तक को दूर भगाती है। चाय में इस की महक बहुत अच्छी लगती है। यह दो प्रकार की सामान्य और श्यामा तुलसी होती है तथा दोनों के गुण सामान्य होते हैं। सिम्पी को भी तुलसी माता जैसी लगती है और दोनों गुनगुनाने लगती हैं ‘माँ तुलसी मेरे आँगन की।

बहू की विदा Summary In Hindi

बहू की विदा Summary In Hindi

“बहू की विदा” एक हिन्दी कहानी है जो एक परंपरागत भारतीय परिवार के माध्यम से पारंपरिक मूल्यों और समाज में किसी औरात की विदा की चुनौती को दर्शाती है। इस कहानी में मुख्य पात्री की विदा के लिए अपने परिवार और समाज के बीच उसके साथ के संघर्ष का वर्णन होता है। यह कहानी समाज के विचारों, मान्यताओं, और विवादों को बयां करने का प्रयास करती है। Read More Class 7 Hindi Summaries.

बहू की विदा Summary In Hindi

बहू की विदा पाठ का सार

‘बहू की विदा’ विनोद रस्तोगी द्वारा रचित एक एकांकी है जो दहेज-प्रथा पर आधारित है। जीवन लाल पचास वर्षीय धनी व्यापारी था। उनकी बहू कमला का भाई प्रमोद पहले सावन के अवसर पर अपनी बहन को विदा कराने आया था परन्तु जीवन लाल उसे तब तक विदा करने के लिए तैयार नहीं था जब तक उन्हें दहेज की शेष राशि पाँच हजार रुपए नकद न मिल जाते। प्रमोद ने उस समय बहन की विदाई के लिए प्रार्थना की तथा गौने में उनकी सभी माँगें पूरी करने की बात कही परन्तु वे नहीं माने और अपनी बेटी गौरी के धूमधाम से किए विवाह की बात कहते हुए उसे स्पष्ट कह दिया कि अभी विदा नहीं हो सकती। प्रमोद ने उनसे बहन से मिलने की आज्ञा मांगी तो उसने और पत्नी से प्रमोद की बहन को उस से मिलने के लिए भेजने के लिए कहा स्वयं वहाँ से चला गया।

कमला अपने भाई प्रमोद से मिलकर सिसकने लगी। प्रमोद ने उसे समझाया और कहा कि वह उसके ससुर को पाँच हज़ार रुपए देकर उसे विदा करा के ले जाएगा। इस कार्य के लिए वह अपना घर तक बेचने के लिए तैयार था। कमला ने उसे इस के लिए मना किया है और कहा है कि उस की ननद गौरी आ रही है, इसलिए उस का ससुराल में ही मन लग जाएगा और वह यहीं सावन मना लेगी। उसे अपनी सखियों की कमी भी नहीं खलेगी। कमला ने अपनी सास राजेश्वरी की प्रशंसा और कहा कि वह उसके ससुर के समान नहीं थी। वे बहुत अच्छी थी। तभी राजेश्वरी वहाँ आई और अपने पास से प्रमोद को रुपए देकर कमला के ससुर को देने के लिए कहा, जिससे वह अपनी बहन को विदा करा के ले जा सके।

प्रमोद इसके लिए तैयार हुआ। तभी जीवन लाल ने आ कर गौरी के आगमन पर उसके स्वागत की तैयारी करने के लिए कहा। बाहर से कार के हार्न की आवाज़ सुनकर जीवनलाल ने कहा कि गौरी आ गई है, उसके लिए मिठाई का थाल लाओ। गौरी का भाई रमेश आया और बताया कि गौरी को उसके ससुराल वालों ने विदा नहीं किया क्योंकि उन्होंने दहेज पूरा नहीं दिया था। इस पर राजेश्वरी ने उसे बुरा-भला कहा और कहा कि बहू-बेटी में अन्तर करने का यही नतीजा होता है। प्रमोद जाने लगा तो जीवनलाल ने उसे बहन को विदा कराने के ले जाने की आज्ञा दे दी तथा पत्नी को बहू को विदा करने की तैयारियाँ करने के लिए कहा।

Conclusion:

“बहू की विदा” कहानी हमें परंपरागत और सामाजिक मूल्यों के साथ महिलाओं के अधिकारों के मामले में उत्तराधिकारियों के साथ उठी चुनौती का प्रतिष्ठान दिलाती है। यह कहानी हमें सामाजिक सुधार की महत्वपूर्ण आवश्यकता को बयां करती है और महिलाओं के अधिकारों की समर्थन में एक महत्वपूर्ण संदेश प्रस्तुत करती है। इसके माध्यम से हमें समाज में सामाजिक न्याय और समानता की दिशा में काम करने की आवश्यकता का अवसर मिलता है।

हार की जीत Summary In Hindi

हार की जीत Summary In Hindi

“हार की जीत” एक कहानी है जो सामाजिक नैतिकता, संघर्ष, और सफलता के मुद्दों को दर्शाती है। इस कहानी में मुख्य पात्री ने अपने असफलता को सफलता में बदलने के लिए संघर्ष किया है और उसने दिखाया है कि आत्म-समर्पण और समर्पण से हार को भी जीत में बदला जा सकता है। यह कहानी हमें महत्वपूर्ण सबक सिखाती है कि हालातों के बावजूद, संघर्ष और आत्म-विश्वास से हर कठिनाई को पार किया जा सकता है। Read More Class 7 Hindi Summaries.

हार की जीत Summary In Hindi

हार की जीत पाठ का सार

श्री सुदर्शन द्वारा लिखित कहानी ‘हार की जीत’ में एक डाक के हृदय परिवर्तन की घटना का वर्णन किया गया है। बाबा भारती के पास एक बहुत सुन्दर घोड़ा था। उसकी मशहूरी दूर-दूर तक फैल गई थी। बाबा भारती सब कुछ छोड़कर साधु बन गये थे, परन्तु घोड़े को छोड़ना उनके वश में न था। वे उसे ‘सुलतान’ कह कर पुकारते थे। संध्या के समय वे सुलतान पर चढ़कर आठ दस मील का चक्कर लगा लेते थे। उस इलाके के मशहूर डाकू खड्ग सिंह के कानों में भी सुलतान की चर्चा पहुँची। वह उसे देखने के लिए बेचैन हो उठा और एक दिन दोपहर के समय बाबा भारती के पास पहुँचा। उन्हें नमस्कार करके बैठ गया।

बाबा भारती ने उससे पूछा कि कहो खड्ग सिंह क्या हाल है ? इधर कैसे आना हुआ। खड्ग सिंह ने कहा, कि आपकी कृपा है। सुलतान को देखने की चाह मुझे यहाँ खींच लाई। इस पर बाबा भारती ने उत्तर दिया कि सचमुच घोड़ा बाँका है। उन्होंने खड्ग सिंह को अस्तबल में ले जाकर घोड़ा दिखाया। खड्ग सिंह उस पर लटू हो गया। वह मन ही मन सोचने लगा कि ऐसा घोड़ा तो उसके पास होना चाहिए था। वहाँ से जातेजाते वह बोला कि बाबा जी! मैं यह घोड़ा आपके पास न रहने दूंगा। यह सुन कर बाबा भारती को डर के मारे अब नींद न पड़ती। वे सारी रात अस्तबल में घोड़े की रखवाली में बिताते।

एक दिन संध्या के समय बाबा भारती घोड़े पर सवार होकर घूमने जा रहे थे। अचानक उन्हें एक आवाज़ सुनाई दी- “ओ बाबा!” इस कंगले की बात सुनते जाना।” उन्होंने देखा एक अपाहिज वृक्ष के नीचे बैठा कराह रहा है। बाबा भारती ने पूछा, तुम्हें क्या तकलीफ है। वह बोला, मैं दुखी हूँ। मुझे पास के रामांवाला गाँव जाना है। मैं दुर्गादत्त वैद्य का सौतेला भाई हूँ। मुझे घोड़े पर चढ़ा लो।”

बाबा भारती ने उस अपाहिज को घोड़े पर चढ़ा लिया और स्वयं लगाम पकड़ कर चलने लगा। अचानक लगाम को झटका लगा और लगाम उनके हाथ से छूट गई। अपाहिज घोड़े पर तन कर बैठ गया। अपाहिज के वेश में वह खड्ग सिंह था। बाबा भारती के मुँह से चीख निकल गई। बाबा भारती थोड़ी देर चुप रहने के बाद चिल्लाकर बोले, “खड्ग सिंह मेरी बात सुनते जाओ।” वह कहने लगा, “बाबा जी अब घोड़ा न दूँगा।

बाबा भारती बोले- “घोड़े की बात छोड़ो। अब मैं घोड़े के बारे में कुछ न कहूँगा। मेरी एक प्रार्थना है कि इस घटना के बारे में किसी से कुछ न कहना, क्योंकि लोगों को यदि इस घटना का पता चल गया तो वे किसी दीन-हीन गरीब पर विश्वास न करेंगे।” बाबा भारती सुलतान की ओर से मुँह मोड़ कर ऐसे चले गए मानो उसके साथ उनका कोई सम्बन्ध न था।

बाबा जी के उक्त शब्द खड्ग सिंह के कानों में गूंजते रहे। एक रात खड्ग सिंह घोड़ा लेकर बाबा भारती के मन्दिर में पहुँचा, चारों ओर खामोशी थी। अस्तबल का फाटक खुला था। उसने सुलतान को वहाँ बाँध दिया और फाटक बन्द करके चल दिया। उसकी आँखों से पश्चाताप के आँसू बह रहे थे। रात के आखिरी पहर में बाबा भारती स्नान आदि के बाद अचानक ही अस्तबल की ओर चल दिए पर फाटक पर पहुँच कर उन्हें वहाँ सुलतान के न होने की बात याद आई तो उनके पैर स्वयं रुक गए। तभी उन्हें अस्तबल से सुलतान के हिनहिनाने की आवाज़ सुनाई दी। वे प्रसन्नता से दौड़ते हुए अन्दर आए और सुलतान से ऐसे लिपट गए जैसे कोई पिता अपने बिछुड़े हुए पुत्र से मिल रहा हो और बोले कि अब कोई गरीबों की सहायता से मुँह नहीं मोड़ेगा।

Conclusion:

“हार की जीत” कहानी हमें यह सिखाती है कि जीवन में सफलता पाने के लिए संघर्ष और समर्पण की आवश्यकता होती है। यह दिखाती है कि हार केवल एक स्थिति होती है, लेकिन सामर्थ्य और आत्म-संघर्ष से हम उसको जीत में बदल सकते हैं।

ज़िन्दगी-एक रिक्शा Summary In Hindi

“ज़िन्दगी-एक रिक्शा” एक हिन्दी कहानी है जो एक रिक्शावाले के जीवन को बयां करती है। इस कहानी में रिक्शावाला अपने कठिन परिस्थितियों के बावजूद अपने लक्ष्यों की प्राप्ति के लिए संघर्ष करता है और जीवन के मूल्य को समझता है। यह कहानी हमें संघर्ष, समर्पण, और आत्म-समर्पण के महत्वपूर्ण संदेश के साथ रोचकता से प्रेरित करती है। Read More Class 7 Hindi Summaries.

ज़िन्दगी-एक रिक्शा Summary In Hindi

ज़िन्दगी-एक रिक्शा कविता का सार

“ज़िन्दगी-एक रिक्शा’ कविता में कवि डॉ० राकेश कुमार बब्बर ने ज़िन्दगी को रिक्शा के साथ जोड़कर यह संदेश दिया है कि जिस प्रकार रिक्शा में दो सवारियों को बैठा कर रिक्शावाला रिक्शा आराम से चलाता है तथा अपनी रिक्शा को भी ठीक-ठाक रखता है, वैसे . ही मनुष्य अपने जीवन को सीमित परिवार में रखकर सुखी ज़िन्दगी व्यतीत कर सकता है।

ज़िन्दगी-एक रिक्शा Summary images

कवि कहता है कि जिंदगी एक रिक्शे के समान है जिसे हर कोई चला तो रहा है परन्तु कोई घसीट कर, कोई दौड़ा कर, कोई अकेले तो कोई कइयों को लादकर चलता है। यदि रिक्शा ठीक-ठाक रखनी है तो वह उतनी ही सवारियां बैठाता है, जितनी वह सहन कर सकता है। अधिक कमाई करने के लालच में वह अपना संतुलन बिगाड़ देता है और अपनी : ………………. हैसियत से अधिक परिवार बनाने पर व्यक्ति की ज़िन्दगी की दशा खराब हो जाती है। इसलिए जैसे रिक्शावाला अपनी रिक्शा को ठीक-ठाक रखने के लिए उसकी ब्रेक, पुर्जे, टायर आदि ठीक रखता है और उतनी सवारियां बैठाता है जिन्हें वह आसानी से ले जा सकता हैं वैसे ही मनुष्य को भी अपना परिवार अपनी हैसियत के अनुसार बनाना चाहिए।

Conclusion:

“ज़िन्दगी-एक रिक्शा” कहानी हमें यह सिखाती है कि जीवन के हर मोड़ पर संघर्षों और चुनौतियों का सामना करना होता है, लेकिन आत्म-समर्पण और लक्ष्यों के प्रति समर्पित रहने से हम अपने माक्सदों को हासिल कर सकते हैं। रिक्शावाले की मेहनत और संघर्ष ने उसको सफलता प्राप्त करने में मदद की और हमें याद दिलाया कि जीवन की यात्रा में संघर्ष ही सफलता की कुंजी हो सकता है।