Prasanna

“दोस्ती” is a Hindi film song from the 1968 film Dostana. The song is sung by Mohammed Rafi and Lata Mangeshkar, and the music is composed by R. D. Burman. The lyrics are written by Sahir Ludhianvi.

The song is a celebration of friendship. The Summary describes the bond between two friends who are always there for each other, through thick and thin. The song is a reminder that friendship is one of the most important things in life.

दोस्ती (फिल्मी गीत) Summary in Malayalam

ഭാരതത്തിലെ ഹിന്ദി ഭാഷയുടെ പ്രചാരണത്തിന് പ്രചാരണത്തിന് വേഗത കൂട്ടുന്ന തിൽ ഹിന്ദി സിനിമാ പാട്ടുകൾക്ക് സവിശേഷ സ്ഥാനമുണ്ട്. സ്ഥാനമുണ്ട്. ഒരു കാലത്ത് ഹിന്ദി ഭാഷയെക്കുറിച്ച് ഭാഷയെക്കുറിച്ച് കേട്ടുകേൾവി പോലുമില്ലാത്തെ പോലുമില്ലാത്തെ ഭാരത്തിന്റെ വിദൂരപ്രദേശങ്ങളിൽ ഹിന്ദി സിനിമ പാട്ടുകൾ പാട്ടുകൾ ആകാ ശവാണിയിൽ കൂടി ഗ്രാമങ്ങളുടെ ഗ്രാമങ്ങളുടെ ഹൃദയം കീഴടക്കി. കൂടാതെ ഹിനിയെ സമ്പർക്കഭാഷയുടെ പദവി നൽകി. ഇന്നും ഈ പരമ്പര തുടരുന്നു. അത്തരം ഒരു പാട്ടുകേൾക്കാം.

You Can Also Visit: बेटी के नाम (जवाबी पत्र) Summary in Malayalam

ആനന്ദ് ബക്ഷി

ഇന്നത്തെ പാക്കിസ്ഥാനിൽ രാവൽപിണ്ഡിയിൽ രാവൽപിണ്ഡിയിൽ 9930ലാണ് ആനന് ബക്ഷി ജനിച്ചത്. ‘ലാ ആമി എന്ന സിനിമയിൽ സംഗീതം സംഗീതം ചെയ്ത കൊണ്ട് ഹിന്ദി സിനിമാ ലോകത്തിലേക്ക് വന്നു. 4000 – മാളം പാട്ടുകൾ എഴുതി. 72-ാം വയസ്സിൽ 2002ൽ മുംബൈ യിൽ അദ്ദേഹം അന്തരിച്ചു. ഫിലിം ഫെയർ, ഐ. ഐ.എഫ്.എ. എന്നീ പുരസ്കാരങ്ങൾ ലഭിച്ചു.

ആർ. ഡി. ബർമൻ (1983 – 1994)

ഭാരതീയ സിനിമാ സംഗീതലോകത്ത് ആർ, ഡി, ബർമൻ എന്ന പേരി നാൽ പ്രശസ്തനായ രാഹുൽ ദേവ് ബർമൻ ഹിന്ദുസ്ഥാനി സംഗീ. യത്തോടൊപ്പം പാശ്ചാത്യസംഗീതവും കൂട്ടിച്ചേർത്ത് ഭാരതീയ സംഗീതത്തിന് ഒരു വേറിട്ട മുഖം നൽകി.

കിഷാർ കുമാർ (1929 – 1987)

ഭാരതീയ സിനിമ യിലെ പ്രശസ്ത നായ പിന്നണി ഗായകൻ കിഷോർകുമാർ പല ഭാരതീയ ഭാഷകളിലേയും പാട്ടുകൾക്ക് മം നൽകി. സിനിമാലോകത്ത് അഭിനയരംഗത്തും, സംവിധാ നരംഗത്തും, വ്യക്തിമുദ്ര പതിപ്പിച്ചു. യഥാർത്ഥനാമം ആഭാസ് കുമാർ ഗാംഗുലി എന്നായിരുന്നു.

മന്നാ ഡ (1919 – 2013)

ഭാരതീയ സിനിമാലോകത്ത് സുപ്രസിദ്ധനായ പിന്നണിഗായകൻ മാ ഡ 1942ൽ ‘മണ്ട് എന്ന സിനിമയിൽ കൂടി സംഗീത രംഗ ത്തേക്ക് വന്നു. 3000 ത്തിൽ അധികം ഗാനങ്ങൾക്ക് അദ്ദേഹം ശബ്ദം നൽകി. പന്തരീ, പത്മഭൂഷൺ, ദാദാസാഹിബ് ഫാൽകെ പുരസ്കാരം എന്നീ പുരസ്ക്കാരങ്ങൾ ലഭിച്ചു.

പാല

ഭാരതത്തിലെ എക്കാലത്തേയും മികച്ച സിനിമയായ ഷോലെ 1975 ൽ നിർമ്മിച്ച ഹിന്ദി ഹിന്ദി സിനിമയാണ്. ജാവേദ് അഖും, സലീം ഖാനും എഴുതിയ തിരക്കഥ ശ്രീ. രമേഷ് സിപ്പി സംവിധാനം നിർ ഹിച്ചു. ധർമ്മൻ, അമിതാഭ് ബച്ചൻ, സഞ്ജീവ് കുമാർ, അജ വാൻ, ഹേമമാലിനി, ഹേമമാലിനി, ജയാ ബച്ചൻ എന്നിവർ അഭിനയിച്ചു. അഭിനയിച്ചു. ഈ സിനിമ 100ൽ അധികം തിയറ്ററുകളിൽ രജത ജൂബിലി ആഘോ ഷിച്ചു. ഷിച്ചു. മുംബൈയിലെ മിനർവ്വാ തിയറ്ററിൽ തുടർച്ചയായി അഞ്ച് വർഷം ഈ സിനിമ പ്രദർശിപ്പിച്ചു

ഈ കൂട്ടുകെട്ട്
നമ്മൾ ഒരിക്കലും തകർക്കില്ല.
ജീവൻ വേണമെങ്കിൽ നശിപ്പിക്കാം, പക്ഷേ 
നിന്റെ കൂട്ട് വിട്ടുപോകില്ല.
എന്റെ വിജയം, നിന്റെ വിജയം 
എന്റെ തോൽവി, നിന്റെ 
തോൽവി കേട്ടാലും പ്രിയ സ്നേഹിയാ 
നിന്റെ ദുഃഖം, എന്റെ ദുഃഖം 
എന്റെ ജീവൻ, നിന്റെ ജീവൻ
അങ്ങനെ നമ്മുടെ സ്നേഹം
ജീവൻ വച്ചും പോരാടും 
നിനക്ക് വേണ്ടി ഏറ്റെടുക്കും
എല്ലാവരോടും ശത്രുത 
സിനിമ – പ്പോലെ
ഈ കൂട്ടുകെട്ട്
സംഗീതം ആർ. ഡി. ബർമൻ
പിന്നണി ഗായകർ – 
ജനങ്ങൾക്ക് തോന്നുന്നത് 
കിഷോർ കുമാർ 6 മന്നാ ഡേ 
നമ്മൾ രണ്ടെന്നാണെങ്കിലും 
ശരിക്കും നമ്മൾ മല്ല 
വേർപെടലും ദേഷ്യവും
ഈശ്വരാ നിന്നോട് പ്രാർത്ഥിക്കുന്നു 
ഞങ്ങളിൽ ഉണ്ടാകാതിരിക്കട്ടെ. 
ഭക്ഷണം കഴിക്കുക ഒന്നിച്ചാണ് 
മരണവും ജീവിതവും ഒന്നിച്ചാണ് 
ജീവിതം മുഴുവനും 
ഈ കൂട്ടുകെട്ട്.

Conclusion:

“दोस्ती” is a classic Hindi film song that has stood the test of time. It is a beautiful and moving ode to friendship that continues to resonate with audiences today.

मेरे लाल पद is a poem by 16th-century Indian poet Surdas. The summary is a celebration of the love between Krishna and his foster mother, Yashoda. The poem is written in the first person from the perspective of Yashoda, and it describes her joy in watching Krishna grow up.

मेरे लाल (पद) Summary in Malayalam

അമ്മ ഒരു താരാട്ട് പാടി കൊണ്ട് മകളെ ഉറക്കാനുള്ള ശ്രമത്തിലാ ണ്. താളത്തിൽ ചാടികൊണ്ട് ചന്ദ്രനോട് മേഘങ്ങൾക്ക് പിന്നിൽ പിന്നിൽ ഒളിക്കാൻ പറയുന്നു. കാരണം മകൾക്ക് മകൾക്ക് വേഗം ഉറങ്ങണം.

Also Visit: सूरीनाम में पहला दिन (सफ़रनामा) Summary in Malayalam

പാഠപുസ്തകത്തിൽ സൂർദാസിന്റെ രണ്ട് പദങ്ങൾ പദങ്ങൾ നൽകിയിട്ടുണ്ട്, ആ ൽ പദം ബാല ലീല ലീല യാണ്, ഉണ്ടാമത്തേത് കൃഷ്ണന്റെ മുരളീതാനവും ഗോപികമാരുടെ പ്രേമത്തേയും.

Conclusion:

The poem concludes with Yashoda expressing her hope for Krishna’s future. She believes that Krishna will grow up to be a great leader, and she is confident that he will bring peace and prosperity to the world.

सूरीनाम में पहला दिन is a short story by Indian author Premchand. The Summary is set in the early 20th century and tells the tale of a young Indian man named Ramu who travels to Suriname, a former Dutch colony in South America. Ramu is excited to start a new life in Suriname, but he soon realizes that it is a very different place from India.

सूरीनाम में पहला दिन (सफ़रनामा) Summary in Malayalam

ഹിന്ദി സാഹിത്യത്തിലെ ബഹുമുഖ പ്രതിഭയാണ്, പ്രതിഭയാണ്, സാഹിത്യ ത്തിലെ ഒരുവിധം എല്ലാ എല്ലാ വിഭാഗങ്ങളി ലും രചനകൾ നട ത്തിയിട്ടുണ്ട്. ത്തിയിട്ടുണ്ട്. ഉത്ത രാഖണ്ഡിൽ 1935ൽ ജനിച്ചു. ജനിച്ചു. പത്രപ് വർത്തനം, ആകാശവാണി എന്നീ എന്നീ മേഖലകളിൽ പ്രവർത്തിച്ചു യാമായേം, നോർവേ – സൂരജ് ചമകെ ആധീ രാത്’ എന്നിവ. ഷുമായ യാത്രാവൃത്താന്തങ്ങളാണ്. ഹിന്ദി നമ്മുടെ രാഷ്ട്രത്തിന്റെ അഭിപ്രായപ്രകടന അഭിപ്രായപ്രകടന ത്തിനുള്ള സരള

Also Visit: बेटी के नाम (जवाबी पत्र) Summary in Malayalam

ഇനിയെനിക്കൊരു ജന്മമുണ്ടെങ്കിൽ അലത്ത് അലഞ്ഞ് നടക്കുന്ന ഒരുവ നായി ജനിക്കാൻ ഞാൻ ഞാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നു. എന്തുകൊണ്ടെന്നാൽ എന്തുകൊണ്ടെന്നാൽ എപ്പോഴും മനസ്സിന് മനസ്സിന് തോന്നുന്നപോലെ ചുറ്റിക്കറങ്ങാമല്ലോ. ചുറ്റിക്കറങ്ങാമല്ലോ.

ഭൂമിശാസ്ത്രപുസ്തകങ്ങളിൽ എപ്പോഴോ പഠിച്ചിട്ടുണ്ട് പഠിച്ചിട്ടുണ്ട് ഭൂമദ്ധ്യരേഖ) [പ്രദേശങ്ങളിൽ ചൂട് ചൂട് വളരെ കൂടുതലാണെന്ന്, അതുപോലെ എല്ലാ എല്ലാ ദിവസവും മഴയുണ്ടാകുമെന്ന്, അതുകൊണ്ട് അതുകൊണ്ട് തന്നെ ലോകത്തിലെ എറ്റവും ഘോരമായ വനങ്ങൾ ഈ മേഖലയിലാണ് കാണപ്പെടു ന്നത്. ബ്രസീലിന്റെ 93 ശതമാനം. ഭൂപ്രദേശം കുട്ടിയുളള പച്ചപുതച്ചിരിക്കുന്നു. ച്ചിരിക്കുന്നു.

പണ്ടെന്നോ പഠിച്ചത് ഇന്ന് നേരിട്ട് കാണുന്നു. കാണുന്നു. വിമാനത്തിൽ നിന്ന് – നോക്കുമ്പോൾ നോക്കുമ്പോൾ നീല ജലം, കറുത്ത കട്ടിയുള്ള കട്ടിയുള്ള മേഘങ്ങൾ, ദുര ഞായി പച്ചപ്പിന്റെ പച്ചപ്പിന്റെ കണങ്ങൾ എന്നിവ കാണുന്നു.

വിമാനം താഴെയിറങ്ങാനുള്ളതിന് തുടക്കമായി പതിയെ പതിയെ ഭൂമിയിലേക്ക് താഴ്ന്നു തുടങ്ങി. തുടങ്ങി. യാത്രക്കാരുടെ കൗതുകം കൂടി ക്കുടി ക്കുടി വരുന്നു എകദേശം ഇരുപതിനായിരം കിലോമീറ്ററിന്റെ നീണ്ട യാത്രയ്ക്ക് ശേഷം സന്തോഷത്തിന്റെ അനുഭവം.

എത് ഹിന്ദി ഭാഷയേയാണോ ദോജപുരി, അവധി അവധി എന്നീ ഭാഷക ളുടെ രൂപത്തിൽ ഹനുമാൻ ഹനുമാൻ ചാലീസാ, രാമചരിതമാനസ് എന്നീ മതഗ്രന്ഥങ്ങളിൽ കൂടി ഭാരതത്തിൽ നിന്നും വരുന്ന സമയത് അവർ കൂടെ കൊണ്ട് വന്നത്, അതിനെ അവർ കൊടുങ്കാറ്റിന്റെ നടുവിലും കെടാത്ത ദീപം പോലെ കത്തിച്ചുവെച്ചു.

ഇന്നത് 130 വർഷങ്ങൾക്ക് ശേഷം പുതിയ രൂപത്തിലും ഭാവത്തിലും മൂർത്തമായ അവസ്ഥയിൽ നിലകൊള്ളുന്നു. അതിന്റെ വിശ്വീയ രൂപം (ആഗോളരൂപം) ഇന്ന് പുറത്ത് വരുന്നു. ഇന്നത് വെറും കരാർ തൊഴിലാളികളുടെ തൊഴിലാളികളുടെ മാത്രമല്ല, ഭരണകർത്താക്കൾ ഭരണകർത്താക്കൾ രാഷാദ്ധ്യക്ഷന്മാർ എന്നിവരുടെ കൂടി ഭാഷയാണ്. അത് നൂറ്റി ഇരുപതോളം രാജ്യങ്ങ ളിൽ ഒരു തരത്തിലല്ലെങ്കിൽ മറ്റൊരുതലത്തിൽ സ്വന്തം സ്വന്തം സാന്നിധ്യം വിളിച്ചറിയിക്കുന്നു.

മൗറീഷ്യസ്, ട്രിനിഡാഡ്, ബ്രിട്ടൻ എന്നീ രാജ്യങ്ങൾക്ക് ശേഷം വിശ്വ ഹിന്ദി സമ്മേളനങ്ങളുടെ 7 മത്തെ യാത്രയാണിത്, 1 ഘട്ടം ഘട്ടം 130 വർഷം മുമ്പ് ഇവിടെ വന്ന ആദ്യത്തെ ആദ്യത്തെ ഭാരതീയ തൊഴിലാളി യുടെ വരവിന്റെ വരവിന്റെ ഓർമ്മയ്ക്കായാണ് ഈ മഹാസമ്മേളനം മഹാസമ്മേളനം സംഘടിപ്പിച്ചിരിക്കുന്നത്.

ഭാരതം ഭാരതം കൂടാതെ മറ്റനേകം രാജ്യങ്ങളിൽ നിന്നും നിന്നും ഹിന്ദി എഴുത്തുകാർ, ഹിന്ദി അധ്യാപകർ, അധ്യാപകർ, ഹിന്ദി പ്രചാരകർ, ഹിന്ദിക്ക് വേണ്ടി വേണ്ടി സേവനം ചെയ്യുന്നവർ എന്നിവർ അവരുടെ സാന്നിധ്യം ഉറപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്.

ഏകദേശം നാലര ലക്ഷത്തോളം ജനസംഖ്യയുള്ള ജനസംഖ്യയുള്ള ഈ രാജ്യത്ത് 37 ശതമാനം ജനങ്ങൾ ഭാരതീയ വംശജരായതുകൊണ്ട് എല്ലായി എല്ലായി ടത്തും ഭാരതീയ പ്ര കൾ കാണാം. പാരമാരിക്കോ നഗരം സൂരിനാമിലെയല്ല ഒരു ഭാരതീയ നഗരം പോലെ തോന്നുന്നു.

ജൂൺ 6ന് രാവിലെ സമ്മേളനം തുടങ്ങിയപ്പോൾ തുടങ്ങിയപ്പോൾ തന്നെ സുരിനാ മിലെ ആഫ്രിക്കൻ വംശജനായ രാഷ്ട്രപതി റുനാർഡോ റുനാർഡോ വെ ഷിയൻ സ്വന്തം പ്രസംഗത്തിൽ പ്രസംഗത്തിൽ പറഞ്ഞു സുരിനാമും ഭാരതവും തമ്മിൽ ശക്തമായ ആത്മീയ ബന്ധം ഉണ്ട്, രണ്ട് രണ്ട് രാജ്യങ്ങളും പര സ്പരം പലകാര്യങ്ങളിലും പലകാര്യങ്ങളിലും യോജിച്ചിരിക്കുന്നു. രണ്ടിന്റേയും ഇട യിൽ പഴയ ഭാഷാപരമായ ബന്ധമുണ്ട്.

ഭാഷ, ഭാവങ്ങളെ വ്യക്തമാ ക്കാനുള്ള ശക്തമായ ശക്തമായ മാധ്യമമാണ്, ഹിന്ദിയുടെ ജനനിയായ ജനനിയായ സംസ്കൃത ത്തിന് അതിന്റേതായ സവിശേഷതകളുണ്ട്. ഹിനിയാണ് കിൽ ലോകത്തിലെ പ്രമുഖമായ ഭാഷയുടെ രൂപത്തിൽ രൂപത്തിൽ വളർന്നു വരുന്നു, സുരിനാമിലെ ഹിന്ദിയുടെ വികാസത്തിനായി.

ഹിന്ദിയെ സാധാരണക്കാരിൽ വരെ എത്തിക്കാ എത്തിക്കാ നായി ഹിന്ദി സിനിമകളുടേ യും, സംഗീതത്തിന്റേ യും സംഭാവന ചെറുതല്ല. ഹിന്ദി ഹിന്ദി ചലച്ചിത ങ്ങളോട് സുരിനാമിലെ ഭാരതവംശജർക്ക് മാത്രമല്ല, മറ്റ് ജന ങ്ങൾക്കും ങ്ങൾക്കും വളരെ സ്നേഹമാണ്.

രു ദീപം ജ്വലിക്കാൻ ജ്വലിക്കാൻ തുടങ്ങുമ്പോൾ തന്നെ കൂടെ ഒരുപാട് ഒരുപാട് ദീപ ങ്ങൾ ജ്വലിക്കുന്നു സൂരിനാമിലെ സൂരിനാമിലെ ഭാരതവംശജരുടെ ഉത്സാഹം കാണണ്ടത് തന്നെയാണ്. 130 വർഷത്തിന് ശേഷം ശേഷം മുൻപ് വേർപി രിഞ്ഞവർ തമ്മിൽ കണ്ടുമുട്ടുന്നതുപോലെ തോന്നുന്നു. ഈ ദമതമിലാപം വളർധികം സന്തോഷം തരുന്നു.

സുരിനാമിലെ ഔദ്യോഗിക ഭാഷ ഡച്ച് ആണെങ്കിലും ഇംഗ്ലീഷും വ്യാപകമായി ഉപയോഗിക്കുന്നു ഭാരതീയ വംശജർ ഭോജൂരിയു ഭോജുരിയു ടേയും അവധിയുടേയും മിശ്രിതമായ മിശ്രിതമായ സാർനാമി ഹിന്ദുസ്ഥാനി സംസാരിക്കുന്നു. ഇതിൽ ഡപ്പിന്റേയും ഇംഗ്ലീഷിന്റേയും ക്രിയോ, ലിന്റേയും സ്വാധീനമുണ്ട്.

സുരിനാം 1975വരെ ഡച്ച് കോളനിയായിരുന്നു. ദക്ഷിണ അമേരിക്കയുടെ പൂർവോത്തര പ്രദേശത്താണ് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. ഈ രാജ്യം (ഫ് രാജ്യം (ഫ് ഗയാനയുടേയും, ഗയാനായുടേയും മദ്ധ്യത്തിൽ ബ്രസീലിന് വട്ടക്കായി സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. ഇതിന്റെ അധികം രൂപ ദേശവും ദേശവും പർവ്വതങ്ങളാലും, ഇടുങ്ങിയ ചതുപ്പോടുകൂടിയ മൈതാ നങ്ങളാലും നിറഞ്ഞിരിക്കുന്നു.

ഹിന്ദി ഭാഷക്ക് 11 ഉപഭാഷകൾ (ബോലി) അഥവാ അഥവാ സംസാരഭാഷ കൾ ഉണ്ട്, ടെക്റ്റ് ബുക്കിന്റെ ബുക്കിന്റെ ബാക്ക് കവറിൽ 17 ഉപഭാഷകളു ടേയും ടേയും പേരുകൾ കൊടുത്തിട്ടുണ്ട്.

• ഭാജൂരി 
• മേവാതി
• വജഭാഷ
• ചിത്തീസി 
• ഖഡിബോലി
• അവധി 
• മഗഹി
• പശ്ചിമിപഹാഡി
• കുമായുണിനാദ്ധ്വാലി
• ജയപുരി 
• മാലവി 
• ഹരിയുണി 
• ഥിലി 
• കനൗജി 
• ബുന്ദേലി
• മാർവാഡി

ഇതിൽപ്പെട്ട് രണ്ട് പ്രധാന ഉപഭാഷകൾ ആണ് മദാജരിയും, അവധിയും.

हनुमानचालीसा – ഹനുമാനെ ശ്രീരാമന്റെ ആദർശഭക്ത ആദർശഭക്ത നായി ചിത്രീകരിക്കുന്ന ഹനുമാൻ ഹനുമാൻ ചാലീസാ അവധി ഭാഷയിൽ എഴുത പ്പെട്ട 40 ചൗപായി (വൃത്തം) കാർ ഉള്ള രചനയാണ്. രചനയാണ്. എഴുതിയത് തുളസീദാസാണ്. रामचरतिमानस – തുളസീദാസ് അവധി ഭാഷയിൽ എഴുതിയ രാമ കഥാ ആസ്പദമാക്കിയിട്ടുള്ള മഹാകാവ്യമാണ് രാമചരിതമാനസം.

भरत-मलाप – ഭരത് മിലാപ് രാമായണത്തിൽ രാമനും ഭരതനും തമ്മിൽ കണ്ടുമുട്ടുന്ന രംഗത്തെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. ഒരു സഹോദ മന് മറ്റൊരു സഹോദരനോടുള്ള ആത്മീയമായ ബന്ധത്തെ സൂചി പീക്കാൻ ഈ പ്രയോഗം ഉപയോഗിക്കുന്നു. ഉപയോഗിക്കുന്നു.

Conclusion:

By the end of the story, Ramu has come to accept Suriname as his new home. He has made friends with people from all walks of life, and he has found a sense of belonging in his new community.

मेरे भारतवासियों is a speech by Jawaharlal Nehru, the first Prime Minister of India, delivered on the eve of India’s independence from British rule on August 14, 1947. The Summary is a powerful and moving call for unity and hope for the newly independent nation.

Nehru begins the speech by reflecting on the long and difficult struggle for independence. He reminds his listeners of the sacrifices that have been made, and he expresses his gratitude for the courage and determination of the Indian people.

मेरे भारतवासियो (भाषण) Summary in Malayalam

ദശാബ്ദങ്ങളുടെ പരിശ്രമത്തിന്റെയും ലക്ഷക്കണക്കിന് പേരുടെ ബലിദാനങ്ങളുടേയും ഫലമായി 1947- ൽ ഭാരതത്തിന് സ്വാതന്ത്ര്യം ലഭിച്ചു. ആഗസ്ത് 14 തീയതി അർദ്ധരാത്രിയിൽ പണ്ഡിറ്റ് ജവ ഹർലാൽ നെഹ്യ ത്രിവർണ്ണപതാക ഉയർത്തിയതിന് ശേഷം ദേശ വാസികളോട് നടത്തിയ പ്രസംഗം പരിചയപ്പെടാം.

Also Visit: दोस्ती (फिल्मी गीत) Summary in Malayalam

കുറേ വർഷങ്ങൾക്ക് മുമ്പ് നമ്മൾ വിധിയോട് കണ്ടുമുട്ടാമെന്ന ഒരു വാക്ക് കൊടുത്തിരുന്നു. ആ വാക്ക് പാലിക്കാനുള്ള സമയമായി. പൂർണ്ണമായല്ലെ ങ്കിലും ഒരു പരിധി വരെ, ലോകം ഉറങ്ങുമ്പോൾ ഭാരതം സ്വാതന്ത്ര്യത്തിന്റെ പുതിയ പ്രഭാതത്തിലേ ക്ക് ഉണരും. ചരി തത്തിന്റെ ഇത്തരം സന്ദർഭങ്ങൾ വളരെ വിരളമാണ്.

നാം പഴയ തിനെ ഉപേക്ഷിച്ച് പുതിയതിലേക്ക് പോകുന്നു, ഒരു യുഗം അവ സാനിക്കുന്നു, വർഷങ്ങളായി ചൂഷണം ചെയ്യപ്പെട്ട ഒരു ദേശ ത്തിന്റെ ആത്മാവ് സ്വന്തം കാര്യം തുറന്നു പറയാൻ തുടങ്ങിയിരിക്കുന്നു. ഈ അപൂർവ്വനിമിഷത്തിൽ നാം വാക്കുകൊടുക്കുന്നു, ഭാരതത്തിന്റെ മാത്രമല്ല ലോകമാനവതയ്ക്ക് വേണ്ടി സേവനം ചെയ്യു മെന്ന്.

ചരിത്രത്തിന്റെ ആരംഭം മുതൽക്കുന്ന ഭാരതം തന്റെ അന്തമില്ലാത്ത അന്വേഷണം ആരംഭിച്ചിരു ന്നു. എത്രയോ നൂറ്റാണ്ടുകൾ അതിന്റെ ദവ്യമായ വിജയങ്ങളും, തോൽവികളും കൊണ്ട് നിറഞ്ഞിരു ന്നു നല്ല സമയത്തും ചീത്ത സമയത്തും ഭാരതം എന്റെ കാഴ്ചപ്പാട് മാറ്റി യില്ല എന്ന് മാത്രമല്ല സ്വന്തം ആദർശങ്ങളെ മറന്നില്ല. നാം ഇന്ന് ദുർഭാഗ്യത്തി ന്റെ യുഗം അവസാനിപ്പിച്ച് പുനരന്വേഷണം നടത്താൻ തുടങ്ങുന്നു.

നാം ഇന്ന് ഏത് നേട്ടത്തിന്റെ ഉത്സവമാണോ നടത്തു നത് അത് വെറുമൊരു തുടക്കം മാത്രമാണ്, തുറക്കാനുള്ള പുതിയ അവസരങ്ങളുടെ ഇതിലും വലിയ വിജയങ്ങൾ നമ്മെ കാത്തിരിക്കുന്നു. നമുക്ക് കിട്ടിയ അവസരത്തിന്റെ മഹത്വം മനസ്സിലാക്കാ നും, പുതിയ വെല്ലുവിളികളെ നേരിടാനുമുള്ള ശക്തിയും ബുദ്ധിയും നമുക്കുണ്ടോ?

ഭാവിയിൽ നമുക്ക് ആശ്വസിക്കാനും വിശ്രമിച്ചിരിക്കാനും കഴിയില്ല. മറിച്ച് കൊടുത്ത വാക്ക് പൂർത്തീക രിക്കാനായി പലപ്രാവശ്യം ഉരുവിട്ടുകൊണ്ട് പരിശ്രമിച്ച് കൊണ്ട യിരിക്കണം.

ഭാരതത്തിന്റെ സേവിക്കുക എന്നാൽ. ലക്ഷക്കണ ക്കിന് കോടിക്കണക്കിന് പീഡിതരായവരെ സേവിക്കുക. അതാ യത് ദാരിദ്ര്യവും അജ്ഞാനവും മാറ്റുക, രോഗങ്ങളും അവസര ങ്ങളിലെ അസമത്വവും അവസാനിപ്പിക്കുക. നമ്മുടെ തലമുറയിലെ ഏറ്റവും മഹാനായ

വ്യക്തിയുടെ ആഗ്രഹമായിരുന്നു ഓരോ കണ്ണുകളിലേയും കണ്ണുനീർ തുടച്ചുനീക്കുക എന്നത്. ഇക്കാര്യം പെട്ടെന്ന് നേടിയെടുക്കാനാവു ന്നതല്ല. എന്നാൽ ജനങ്ങളുടെ കണ്ണിൽ കണ്ണുനീർ വറ്റാത്തിടത്തോളം, അവരുടെ പീഡ അവസാ നിക്കാത്തിടത്തോളം നമ്മുടെ ജോലി തീരില്ല.

അതുകൊണ്ട് തന്നെ നമ്മുടെ സ്വപ്നങ്ങൾ പൂർത്തീകരിക്കുന്നതുവിൽ നമുക്ക് പരിശ്രമം തുടർന്നുകൊണ്ടിരിക്കണം. ഈ സ്വപ്നം ജനത്തിന്റെ മതമല്ല മുഴുവൻ ലോകത്തിനു വേണ്ടി കൂടിയാണ്. ഇന്ന് ലോകത്തിലെ രാൾക്കും അവനവന്റെ കാര്യം മാത്രം ചിന്തിക്കാൻ സാധിക്കില്ല. കാരണം എല്ലാ രാഷ്ട്രങ്ങളും ജനങ്ങളും അത്ര സമീപത്താണ് ശാന്തി ഒരു അവിഭാജ്യഘടകമാണ്,

അതുപോലെ തന്നെ സ്വാ ന്ത്യവും, സമൃദ്ധിയും വിനാശവും, ഇനിയും ഈ ലോകത്തിനെ ചെറിയ ചെറിയ ഭാഗങ്ങളായി വേർതിരിക്കാൻ കഴിയില്ല. നമു സ്വതന്ത്രഭാരതത്തിന്റെ മഹത്തായ നിർമ്മാണം ചെയ്യാനുണ്ട്. അവിടെ ഭാരതത്തിന്റെ ഓരോ മക്കൾക്കും താമസിക്കാനായി.

Conclusion:

Nehru concludes the speech by expressing his confidence in India’s future. He believes that India has the potential to be a great nation, and he calls on his fellow citizens to work together to build a better future for all.

The letter “बेटी के नाम (जवाबी पत्र)” by Mahadevi Verma is a response to a letter from her daughter, who is away at school. In this summary, Verma expresses her love and concern for her daughter and offers her advice and support.

बेटी के नाम (जवाबी पत्र) Summary in Malayalam

ചിത്രം സുഖിപ്പിക്കുന്നക്കെന്താണ്?

1947 ന് മുൻപ് രണ്ട് നൂറ്റാണ്ടോളം ഭാരതം ബ്രിട്ടീഷ് ഭരണത്തിൻ കീഴിലായിരുന്നു. ഭാരതത്തിനെ സ്വതന്ത്രമാക്കാനായി കുറേപ്പേർ സ്വന്തം ജീവിതം ബലി നൽകിയതിന് ചരിത്രം സാക്ഷിയാണ്. 1857 മുതൽ ഭാരതത്തിന്റെ സ്വാതന്ത്യസ് മരം തുടങ്ങി ചരിത്രതാളുകളിൽ നിന്നും ഒരുഭാഗം നിങ്ങളുടെ മുൻപിൽ അവ തരിപ്പിക്കുന്നു.

You May Also Visit: मातृभूमि (कविता) Summary in Malayalam

ബ്രിട്ടീഷ് സർക്കാർ 1857 ലെ സ്വാതന്ത്ര്യത്തിന്റെ ഒന്നാം സമരത്ത തോൽപ്പിച്ചു. അവർ ദില്ലിയിലെ അവസാനചക്രവർത്തിയായ ബഹാ ദൂർഷാ സഫറിനെ യുദ്ധത്തടവുകാരനാക്കി 1858 ഡിസംബർ നാലിന് ‘മഗര് എന്ന് പേരുള്ള യുദ്ധകാലിൽ റംഗൂണിലേക്ക് നാടു കുടത്തി. റംഗൂണിൽ ശക്തമായ കാവലുണ്ടായിരുന്നു മറ്റുള്ളവരെ കാണാനോ സംസാരിക്കാനോ അനുവാദം ഉണ്ടായിരുന്നില്ല. മകൾ കുൽസും ജമാനി ബീഗം ദില്ലിയിൽ ബ്രിട്ടീഷ് തടങ്കലിൽ ആയിരു ന്നു.

കഠിനമായ നിരീക്ഷണത്തിനുളളിലും ചില കത്തുകൾ ദില്ലി യിൽ എത്തിക്കാൻ കഴിഞ്ഞു. അവർ ഒരു വിധത്തിൽ ഒരു കത്ത് പിതാവിന് അയച്ചു. ആ കത്തിന് ചകവർത്തിയുടെ മറുപടി കത്ത് ഇവിടെ കൊടുത്തിരിക്കുന്നു.

പ്രിയ മകനേ,

നീ നിന്റെ തടവിലുള്ള പിതാവിന് കത്തയച്ചു വറുമൊരു കത്ത ല്ല, ഒരു വിലാപകാവ്യം. മകൻ വായിച്ച് കേൾപ്പിച്ചു. ഒരു വട്ടം കേട്ടു. മനസ്സ് നിറഞ്ഞില്ല. പിന്നേയും വായിക്കാൻ പറഞ്ഞു. മകൻ പിന്നേ യും വായിച്ചു. അവനും കരഞ്ഞു എന്റെ കണ്ണുകളും കണ്ണീരിൽ നനഞ്ഞു. പറഞ്ഞു, മോനേ, ഒരു വട്ടം കൂടി വായിക്കു എന്തെഴു താനാണ് മകളേ, നിന്റെ കത്ത് എന്നിൽ അത്ര വലിയ സ്വാധീന മാണ് ഉണ്ടാക്കിയത്, മൂന്ന് പ്രാവശ്യം കേട്ടിട്ടും മനസ്സിന് ആശ്വാസം കിട്ടിയില്ല.

നീ പറഞ്ഞത് ശരിയാണ്. ദില്ലിയിലുള്ളവർ എന്നെയോർത്ത് കര യുന്നുണ്ടെങ്കിലും അവർക്കറിയില്ലേ, ഞാനും അവർക്കുവേണ്ടി കരയുന്നുണ്ടെന്ന്. ഞാൻ ഇപ്പോഴും ജീവനോടെയിരിക്കുന്നു, അവർ നിനച്ചിരിക്കാതെ കൊല്ലപ്പെട്ടു. എത്രയോ പേരുടെ = പിതാ ക്കന്മാർ, മക്കൾ, സഹോദരന്മാർ തൂക്കുമരത്തിൽ കൊലചെയ്യ പ്പെട്ടു.

എത്രയോ കുട്ടികൾ അനാഥരാക്കപ്പെട്ടു, എത്ര യോ സ്ത്രീകൾ വിധവകളായി, വീടുകൾ കൊള്ളയടിക്കപ്പെടുക മാത്ര മല്ല ഉഴുതു മറിക്കപ്പെട്ടു. ദില്ലിയിൽ എന്റെ വിചാരണ നടക്കുമ്പോൾ തന്ന നാശത്തിന്റേയും തകർക്കലിന്റേയും അനേകം കഥകൾ കുട്ടിരുന്നു, ഞാനിവിടെ വന്നതിന് ശേഷം എന്തൊക്കെ ബുദ്ധിമു ട്ടുകളായിരിക്കും പട്ടണനിവാസികൾക്ക് ഉണ്ടായിരിക്കുക. ഇപ്പോൾ ചിരിച്ചിട്ടും, കരഞ്ഞിട്ടും ഒരു ഉപകാരവുമില്ല.

നമ്മളെല്ലാവരും കണക്കിന് നാഴിക ദൂരത്ത്, വീട്ടിൽ നിന്ന് വിട്ടകന്ന് ഇനിയൊരിക്കലും പ്രിയപ്പെട്ടവരെ കാണാമെന്ന പ്രതീക്ഷയില്ലാതെ എനി ക്കോർമ്മ വരുന്നു, നിന്റെ വിവാഹത്തിന് ‘ഗാലിബും’, ‘ജൗകും’ വിവാഹാഘോഷ യാത്രയെ സ്വീകരിക്കാനുള്ള പാട്ടുകൾ എഴുതി യിരുന്നു ഇപ്പോ, ഇവിടെ ചിലങ്കോട്ടയില്ല, കാവൽക്കാരില്ല. വെറും മരംകൊണ്ടുണ്ടാക്കിയ ഒരു പഴയ കെട്ടിടം, മഴയിൽ ചാർന്നൊലിക്കുന്നത്, ആകെ രണ്ടോ നാലോ മുറികൾ ഉണ്ടാകും.

ഒരിക്കൽ ഉണ്ടായ സംഭവമാണ്. ഈദ് ഉത്സവ സമയമായിരുന്നു. ആ അവസരത്തിൽ കുറച്ച് മുസ്ലീമുകൾ എനിക്ക് സമ്മാനങ്ങളു മായി വന്നു ഞാൻ അവരോട് പറഞ്ഞു ഈ സമ്മാനം എനിക്ക് വേണ്ട, അവർ നിർബന്ധിച്ചപ്പോൾ കുറച്ച് സമ്മാനം ഞാൻ സ്വീക രിച്ചു. അതിന് പകരമായി റാണിയുടെ ഒരു മാല ഞാൻ അവർക്ക് നൽ കി.

അടുത്ത ദിവസം ആയി വന്നു. ഈ മുഗളന്മാരുടെ ടികയിൽ ഒരുപാട് ആഭരണങ്ങൾ ഉണ്ട്, അതുകൊണ്ട് തടവിലു ള്ളവർക്ക് വേണ്ടി ചിലവാക്കുന്ന ഉപസ ആവശ്യത്തിൽ കൂടുത ലാണ്. പിന്നെ വിചാരിച്ച പോലെ തന്നെ സംഭവിച്ചു. ഞങ്ങളുടെ ചിലവ് പകുതിയായി വെട്ടിക്കുറച്ചു.

ഈ കത്ത് നിനക്ക് കിട്ടുമോ എന്നറിയില്ല. ഈ കത്ത് കൊടുത്തയക്കുന്ന ആൾ വിശ്വസിക്കാൻ കൊള്ളാവുന്നവനാണെന്ന് തോന്നുന്നു. പക്ഷേ ഞാൻ ജീവിതത്തിൽ ഒരുപാട് പേരെ കണ്ടിട്ടുണ്ട്. അവരിൽ പലരും ചതിയശോ, ചാരന്മാരോ ആയിരുന്നു. ഒരു കാര്യം തീർച്ചയാ ണ്, എനിക്ക് ചിന്തയുണ്ടാക്കുന്ന ഒന്നുംതന്നെ ഞാൻ ഇതിൽ എഴു തിയിട്ടില്ല. ഒരു പിതാവ് മകൾക്കയക്കുന്ന ഒരു കത്ത്. ഇതിൽ ദേശീയമോ, വിദേശീയമോ ആയ ഒന്നും തന്നെയില്ല.

ഒരു കാര്യം തീർച്ച യാണ്, എന്റെ ശവകുടീരം വിദേശരത് തന്നെയായിരിക്കും. ഒരു തര ത്തിൽ പറഞ്ഞാൽ ഇപ്പോഴുള്ള ജീവിതം മരംകൊണ്ടുണ്ടാക്കിയ ശവ കുടീരത്തിൽ ജീവനോടെയുള്ള മരണമാണ്, മരിച്ചാൽ അപ്പോഴും ശവകുടീരത്തിൽ തന്നെ. മകളേ ദാഹാഫീസ്.

മടവുകാരനായ നിന്റെ പിതാവ് എഴുതിച്ചത്

Conclusion:

The letter ends with Verma urging her daughter to always be true to herself and to follow her dreams. She also reminds her daughter that she will always be there for her, no matter what.

The poem “Mathrubhumi” by Maithilisharan Gupt is a patriotic poem that expresses the poet’s love and devotion to his homeland. This Summary begins with a description of the beauty of the natural landscape of India, which the poet sees as a manifestation of the motherland’s divine nature. The poet then goes on to praise the motherland’s rich history and culture, which he sees as a source of pride and inspiration.

मातृभूमि (कविता) Summary in Malayalam

രാഷ്ട്രകവി മൈഥിലി ശരൺ ഗുപ്ത് 1885 – ൽ ഉത്തർപ്രദേ ശിലെ ഖിർഗാവിൽ ജനിച്ചു. ഭാരതീയ പുരാണങ്ങളിൽ ഉപേ ക്ഷിക്കപ്പെട്ട കഥാസ ന്ദർഭങ്ങളേയും കഥാപാത്രങ്ങളേയും തിരഞ്ഞെടുത്ത് കാലഘട്ടത്തിനനുകൂലമായ കാവ്യം അദ്ദേഹം രചിച്ചു. സാകേത്, യശോധര ജയദ്രഥ് വധ് എന്നിവ അദ്ദേഹ ത്തിന്റെ പ്രധാനപ്പെട്ട കൃതികളാണ്.

Read More: मेरे लाल (पद) Summary in Malayalam

ഭാരതത്തിന്റെ സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനുവേണ്ടി ലക്ഷക്കണക്കിന് ദേശസ്നേ ഹികൾ വിവിധങ്ങളായ വഴികളിൽകൂടി മുന്നേറി ചിലർ ഗുപ്തമാ യി, ചിലർ ആയുധമെടുത്ത്, ചിലർ അഹിംസാ മാർഗ്ഗത്തിൽ, ചിലർ അവരുടെ ഊർജ്വസ്വലമായ വാക്കുകൾ ഉപയോഗിച്ച് ജനങ്ങ ള സജീവരാക്കിക്കൊ ണ്ടിരുന്നു. ഇതിൽ ചില കവികൾ അവരുടെ വരികളിൽകൂടി ദേശത്തിന് വേണ്ടി സർവ്വവും സമർപ്പിക്കാൻ ആഹ്വാനം ചെയ്ത്കൊണ്ടിരുന്നു ഇതിന്റെയെല്ലാം ഫലമായി ഭാര നത്തിനു സ്വാതന്ത്ര്യം ലഭിച്ചു. അത്തരം ഒരു കവിത പരിചയപ്പെടാം.

മാതൃഭൂമി ബുക്സ്മിയുടെ പ്രസിദ്ധമായ കവിതയുണ്, ഇതിൽ കവി തന്റെ ജന്മഭൂമിക്ക് അമ്മയുടെ സ്ഥാനം നൽകി അതിനുവേണ്ടി സ്വന്തം ജീവൻ ബലി നൽകുവാൻ ആഹ്വാനം ചെയ്യുന്നു.

നാരികൾ പ്രധപ്രവാഹങ്ങൾ, പൂക്കളും നക്ഷത്രങ്ങളും ആണങ്ങൾ വന്ദിക്കുന്നവർ പക്ഷിക്കൂട്ടം, ശേഷഫണം സിംഹാസനം അഭിഷേകം ചെയ്യുന്നത് മേഘം, ഈ രൂപത്തിൽ ത്യാഗം ചെയ്ത് കൊണ്ട് ഹേ മാതൃഭൂമി, നീ ശരിക്കും, ഈശ്വരന്റെ സഗുണമൂർത്തിയാണ്.

ഏത് പാടിയിലാണോ ഉരുണ്ടുരുണ്ട് വലുതായത് കാൽമുട്ടിന്റെ ബലത്തിൽ നിരങ്ങി നിരങ്ങി നിൽക്കാൻ കഴിയാത് പരമഹംസനേപോലെ ബാല്യകാലത്തിൽ എല്ലാ സുഖങ്ങളും കിട്ടി അതിനാൽ പൊടിനിറങ്ങി വജം എന്നറിയപ്പെട്ടു നാം കളിച്ചു ഉല്ലസിച്ചു, ഇഷ്ടമുള്ള അതിന്റെ മടിത്തട്ടിൽ ഹേ മാതൃഭൂമി, നിന്നെ കാണുമ്പോൾ എന്തുകൊണ്ട് സന്തോഷ ത്തിൽ മുഴുകിടാ?

നിന്നിൽ നിന്നും ലഭിച്ച എല്ലാ സുഖങ്ങളും ഞങ്ങൾ അനുഭവിച്ചു.

നിനക്ക് എന്തെങ്കിലും പ്രത്യുപകാരം ചെയ്യുവാൻ ഞങ്ങൾക്ക് കഴിയുമോ?
ഈ ശരീരം നിന്റെ തന്നെ നിന്നാൽ നിർമ്മിക്കപ്പെട്ടത് നിന്റെ രസത്താൽ നനയ്ക്കപ്പെട്ടത് അവസാനം അന്ത്യസമയത്ത് നിന്നെ നിശ്ചലമായവരെ സ്വന്ത മാക്കും ഹേ മാതൃഭൂമി, അവസാനം നിന്നിൽ തന്നെ ലയിക്കും.

शेषफन – ഹിന്ദു ഐതിഹ്യം അനുസരിച്ച് ശേഷനാഗത്തിന്റെ (അ നന്തനാഗം) ഫണത്തിൽ ആണ് ഭൂമി സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്, അനന്ത നാഗത്തിന്റെ മേലെയാണ് വിഷ്ണു ശയിക്കുന്നത്. അനന്തൻ പ്രക തിയുടെ പ്രതീകമായി കരുതപ്പെടുന്നു.

परमहंस – ആറുവയസ്സുള്ളപ്പോൾ ഒരു ദിവസം രാമകൃഷ്ണൻ പാടത്ത് നടക്കുകയായിരുന്നു. പെട്ടെന്ന് ആകാശത്ത് കറുത്ത മേഘ ങ്ങളുടെ അടുത്തേക്ക് പറന്ന് പോകുന്ന ഒരുകൂട്ടം കൊക്കുകളെ കണ്ടു ഈ ദ്യശ്യം കണ്ടുകൊണ്ട് അദ്ദേഹം ബോധരഹിതനായി വീഴു കയും ആ അവസ്ഥയിൽ അനിർവ്വ പനീയമായ സന്തോഷവും ശാന്തിയും ലഭിക്കുകയും ചെയ്തു. ഈ ആദ്ധ്യാത്മിക അനുഭൂതി അദ്ദേഹത്തിന്റെ ജീവിതത്തിന് പുതിയ ദിശ നൽകി.

Conclusion:

The poem ends with a call to action, urging readers to dedicate themselves to the service of their motherland. The poet argues that the motherland is a sacred trust that must be protected from harm.

In conclusion, “Mathrubhumi” is a powerful poem that celebrates the love and devotion that a person can have for their homeland. The poem is a reminder that the motherland is not just a piece of land, but a living, breathing entity that deserves our respect and admiration.

In the heart of the quaint village of Halubidal, nestled amidst the lush greenery and the gentle whispers of the Karaguvante, a tale unfolds that resonates with the deepest emotions of the human soul. This is a story that weaves together the threads of love, sacrifice, and the indomitable spirit of a community bound by tradition. Join us as we embark on a journey through the pages of “Halubidal Kalmaram Karaguvante,” a story that will touch your heart and leave you with a profound sense of wonder.

Halubidal Kalmaram Karaguvante Summary in Kannada

ಪದ್ಯಗಳ ಭಾವಾರ್ಥ/ಸಾರಾಂಶ:

ವೈಶಂಪಾಯನರೆಂಬ ಮಹಾಮುನಿಗಳು ಜನಮೇಜಯ ಮಹಾರಾಜನಿಗೆ ಸೀತಾ ಪರಿತ್ಯಾಗದ ಕಥೆಯನ್ನು ಹೇಳು ತಿರುತ್ತಾರೆ.

೧) ಅರಸ ಕೇಳೋಮಿತಿ ವೈದೇಹಿಯಂ ಕೊಂಡು
ತೆರಳುವ ರಥಾಗ್ರದೊಳ್ಳಲಿಸುವ ಪತಾಕೆ ರಘು
ವರನಂಗನೆಯನುಳಿದನಹಹಯೆಂದಡಿಗಡಿಗೆ ತಲೆಗೊಡಹುವಂತಿ
ಪರಮದಾರುಣಮಾಡ್ತಿದೆಂದಯೋಧ್ಯಾಪುರದ
ನೆರವಿಯ ಜನಂ ಗುಜುಗುಜಿಸಿ ಮನದಿ ಕರಗಿ ಕಾ
ತರಿಸುತಿರೆ ಪರಿಸಿದಂ ಕಾಳಟೈಗೊಂಡನಿಲವೇಗದಿಂದಾ ರಥವನು

ಎಲೆ ಜನಮೇಜಯ ರಾಜನೇ ಕೇಳು, ತನ್ನ ಅಣ್ಣನಾದ ಶ್ರೀರಾಮನ ಆಜ್ಞೆಯಂತೆ ಸುಮಿತ್ರೆಯ ಮಗನಾದ ಲಕ್ಷಣನು ಸೀತೆಯನ್ನು ಕಾಡಿಗೆ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೊರಟನು. ಅವರು ಪ್ರಯಾಣಿಸುತ್ತಿದ್ದ ರಥದ ಮ ಲಿದ್ದ ಪತಾಕೆಯು ಅತ್ತಿತ್ತ ಹೊಯ್ದಾಡುತ್ತಿದ್ದುದು, ಯಾವ ತಪ್ಪನ್ನೂ ಮಾಡದ ಸೀತಾದೇವಿಯನ್ನು ಅರಣ್ಯಕ್ಕೆ ಕಳುಹಿಸುವ ಶ್ರೀರಾಮನ ನಿರ್ಧಾರ ಸರಿಯಲ್ಲವೆಂದು ತಲೆಯನ್ನು ಅಲ್ಲಾಡಿಸಿದಂತೆ ಕಾಣುತ್ತಿತ್ತೆಂದು ಕವಿಯು ಚಿತ್ರಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಸೀತೆಯನ್ನು ಶ್ರೀರಾಮನು ಕಾಡಿಗೆ ಕಳುಹಿಸುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ತಿಳಿದ ಅಯೋಧ್ಯೆಯ ಜನರು ”ಇದು ಪರಮ ಶೌರ್ಯ” ಎಂದು ತಮ್ಮತಮ್ಮೊಳಗೆ ಮಾತನಾಡಿಕೊಂಡು, ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿಯೇ ನೊಂದುಕೊಂಡರಂತೆ. ಆದರೆ ಲಕ್ಷ್ಮಣನು ಕಲ್ಲಿನ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ರಥವನ್ನು ವಾಯುವೇಗದಲ್ಲಿ ಓಡಿಸಿಕೊಂಡು ಅಲ್ಲಿಂದ ಹೊರಟೇಬಿಟ್ಟನೆಂದು ಕವಿಯು ವಿವರಿಸಿದ್ದಾನೆ.

ಶಬ್ದಾರ್ಥ: ಸೌಮಿತ್ರಿ-ಲಕ್ಷಣ; ಪತಾಕೆ-ಬಾವುಟ, ಧ್ವಜ ನೆರವಿ-ಗುಂಪು; ಪರಿಸು- ಮುನ್ನಡೆಸು; ಕಾನ್ಸಟ್ಟೆ-ಕಾಡು ದಾರಿ.

೨) ಇಳಿದು ರಥದಿಂದ ಮಂದಾಕಿನಿಗೆ ಪೊಡಮಟ್ಟು 
ಬಳಿಕ ನಾವಿಕರೊಡನೆ ನಾವದೊಳಂಗೆಯಂ
ಕಳೆದು ನಿರ್ಮಲ ತೀರ್ಥದೊಂದು ಸೌಮಿತ್ರಿ ಮತ್ತೆ ಭೂಜಾತೆ ಸಹಿತ
ಒಳಗೊಳಗೆ ಮರುಗಿ ಬಿಸುಸುಯ್ದು ಚಿಂತಿಸುವ ಮುಂ
ದಳದುಗ್ರ ಮೃಗ ಪಕ್ಷಿಗಣದಿಂದ ಭೂರ್ಮಿಸುವ
ಹಳುವಮಂ ಪೊಕ್ಕನಡಿಯಿಡುವೊಡಸದಳಮಂಬ ಕರ್ಕಶದ ಮಾರ್ಗದಿಂದ

ಅಯೋಧ್ಯೆಯಿಂದ ವಾಯುವೇಗದಲ್ಲಿ ರಥವನ್ನು ಓಡಿಸಿಕೊಂಡು ಬಂದ ಲಕ್ಷಣನು ಗಂಗಾನದಿಯನ್ನು ಸಮೀಪಿಸುವನು. ಸೀತಾ-ಲಕ್ಷ್ಮಣರಿಬ್ಬರೂ ಗಂಗಾನದಿಯನ್ನು ದಾಟಿ ಮುನ್ನಡೆದುದನ್ನು ಕವಿಯು ಈ ಪದ್ಯದಲ್ಲಿ ವರ್ಣಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಗಂಗಾನದಿಯ ಬಳಿ ರಥದಿಂದ ಕೆಳಗಿಳಿದ ಸೀತಾಲಕ್ಷ್ಮಣರುಗಂಗೆಗೆ ನಮಸ್ಕರಿಸಿದರು. ನಿರ್ಮಲವಾದಗಂಗೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನವನ್ನು ಮಾಡಿದರು. ಅನಂತರ ದೋಣಿಯನ್ನು ನಡೆಸುವ ನಾವಿಕರ ಸಹಾಯದಿಂದ ದೋಣಿಯಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು ಗಂಗೆಯನ್ನು ದಾಟಿದರು. ಲಕ್ಷಣನು ಘೋರವಾದ ಅರಣ್ಯದಲ್ಲಿ ಸೀತೆಯನ್ನು ಏಕಾಂಗಿಯಾಗಿ ಬಿಟ್ಟು ಹೋಗಬೇಕಲ್ಲಾ ಎಂದು, ಅವಳ ಮುಂದಿನ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಯೋಚಿಸಿ ಮನದಲ್ಲೇ ತುಂಬಾ ಸಂಕಟಪಡುತ್ತಿದ್ದನಂತೆ. ಕಾಲಿಡಲು ಸಾಧ್ಯವೇ ಇಲ್ಲವೆಂಬಂತಹ ಘನ-ಘೋರ ಅರಣ್ಯವದು. ಭೀಕರವಾದ ಪ್ರಾಣಿ- ಪಕ್ಷಿಗಳಿಂದ ಜೀಗುಡುತ್ತಿದ್ದ ಅರಣ್ಯವನ್ನು ಲಕ್ಷಣನು ಸೀತೆಯೊಡನೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದನು.

ಶಬ್ದಾರ್ಥ: ಮಂದಾಕಿನಿ-ಗಂಗಾನದಿ; ಪೊಡಮಡು-ನಮಸ್ಕರಿಸು; ನಾವೆ-ದೋಣಿ; ಭೂರ್ಮಿಸು-ಗರ್ಜಿಸು; ಹಳುಕಾಡು; ಕರ್ಕಶದ ಮಾರ್ಗ-ಕಠಿಣವಾದ ದಾರಿ.

೩) ಇರುಳಂತೆ ಪಗಲಂತೆ ಮಖದಂತೆ ದಿವದಂತೆ 
ವರ ಪಯೋನಿಧಿಯಂತೆ ಕೈಲಾಸಗಿರಿಯಂತೆ
ನಿರುತಮಂ ಸೋಮಾರ್ಕ ಶಿಖಿ ಸಹಸ್ರಾಕ್ಷ ಹರಿನುತ ಶಿವಾವಾಸವಾಗಿ
ಧುರದಂತೆ ಕೊಳದಂತೆ ಕಡಲಂತೆ ನಭದಂತೆ 
ಶರಪುಂಡರೀಕ ವಿದ್ರುಮ ಋಕ್ಷಮಯದೊಳಿಡಿ
ದಿರುತಿರ್ದುದಾ ಮಹಾಟವಿ ಜಾನಕಿಯ ಕಣ್ಣೆ ಘೋರತರವಾಗಿ ಮುಂದೆ

ಗರ್ಭಿಣಿಯಾದ ಸೀತೆಯು ಲಕ್ಷ್ಮಣನ ಜೊತೆಗೂಡಿ ಭೀಕರವಾದ ಅರಣ್ಯವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದಾಗ ಅವಳ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಅರಣ್ಯವು ಹೇಗೆ ಕಂಡಿತೆಂಬುದನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಕವಿಯು ವಿವರಿಸಿರುವನು. ಇದೊಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ಪದ್ಯವಾಗಿದ್ದು ಒಂದು ಪದಕ್ಕೆ ಇರುವ ನಾನಾರ್ಥಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಕವಿಯು ಬಹಳ ಚಮತ್ಕಾರವಾಗಿ ಇದನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಮೊದಲ ಎರಡು ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಿಯ ಪದಗಳಿಗೆ ಮೂರನೇ ಸಾಲಿನ ಪದಗಳನ್ನೂ ಮತ್ತು ನಾಲ್ಕು, ಐದನೇ ಸಾಲುಗಳಿಗೆ ಆರನೇ ಸಾಲಿನ ಪದಗಳನ್ನೂ ಅನ್ವಯ ಮಾಡಿಕೊಂಡಾಗ ಮಾತ್ರ ಈ ಪದ್ಯ ಸರಿಯಾಗಿ ಅರ್ಥ ವಾಗುತ್ತದೆ. ಇರುಳಿನಲ್ಲಿ ಸೋಮ (ಚಂದ್ರ) ಕಾಣುತ್ತಾನೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಆ ಕಾಡಿನಲ್ಲೂ ಸೋಮ (ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಬಳ್ಳಿ) ಇದ್ದಿತು. ಹಗಲಿನಲ್ಲಿ ಅರ್ಕ(ಸೂರನಿರುತ್ತಾನೆ. ಅಂತೆಯೇ ಆ ಕಾಡಿನಲ್ಲೂ ಅರ್ಕ (ಎಕ್ಕದ ಗಿಡ)ವಿತ್ತು. ಯಜ್ಞದಲ್ಲಿ ಶಿಖಿ (ಅಗ್ನಿ ಇರುತ್ತದೆ. ಅದೇ ರೀತಿ ಕಾಡಿನಲ್ಲೂ ಶಿಖಿ (ನವಿಲು) ಇತ್ತು. ಸ್ವರ್ಗದಲ್ಲಿ ಸಹಸ್ರಾಕ್ಷ(ಇಂದ್ರ)ನಿರುತ್ತಾನೆ. ಕಾಡಿನಲ್ಲೂ ಸಹಸ್ರಾಕ್ಷ (ನವಿಲು) ಇರುತ್ತದೆ. ಹಾಲಿನ ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿ ಹರಿ(ವಿಷ್ಣು)ವಿರುತ್ತಾನೆ. ಅದೇ ಪ್ರಕಾರ ಕಾಡಿನಲ್ಲೂ ಹರಿ(ಸಿಂಹ)ಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಕೈಲಾಸದಲ್ಲಿ ಶಿವ(ಈಶ್ವರ)ನಿರುತ್ತಾನೆ. ಆ ಕಾಡಿನಲ್ಲಿಯೂ ಶಿವ(ಮುಳ್ಳು)ಗಳಿದ್ದವು.

ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಶರ(ಬಾಣ)ಗಳು ಇರುತ್ತವೆ. ಅಂತೆಯೇ ಇಲ್ಲಿಯೂ ಶರ (ಹುಲ್ಲು) ಇದ್ದವು. ಕೊಳದಲ್ಲಿ ಪುಂಡರೀಕ(ಕಮಲ) ಗಳು ಕಾಣುತ್ತವೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಇಲ್ಲಿಯೂ ಪುಂಡರೀಕ(ಹುಲಿ)ಗಳು ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದವು. ಕಡಲಿನಲ್ಲಿ ವಿದ್ರುಮ(ಹವಳ)ಗಳು ಇರುತ್ತವೆ. ಅದರಂತೆಯೇ ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ವಿದ್ರುಮ(ಮರ)ಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಋಕ್ಷ(ನಕ್ಷತ್ರಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಅಂತೆಯೇ ಈ ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಋಕ್ಷಕರಡಿಗಳು) ಗಳಿವೆ. ಇಂತಹ ಮಹಾ ಅಟವಿಯು ಜಾನಕಿಯ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಘೋರತರವಾಗಿ ಕಂಡಿತು. 

ಶಬ್ದಾರ್ಥ: ಮಖ-ಯಜ್ಞ ದಿವ-ಸ್ವರ್ಗ; ಪಯೋನಿಧಿ-ಹಾಲ್ಗಡಲು; ನಿರುತ-ನಿರಂತರ, ಸತತ; ಸೋಮ-ಸೋಮಲತೆ, ಚಂದ್ರ: ಅರ್ಕ-ಸೂರ್ಯ, ಎಕ್ಕೆಗಿಡ; ಶಿಖಿ-ಅಗ್ನಿ, ನವಿಲು; ಸಹಸ್ರಾಕ್ಷ-ಇಂದ್ರ, ನವಿಲು; ಹರಿ-ವಿಷ್ಣು, ಸಿಂಹ.ಶಿವಶಂಕರ, ಮುಳ್ಳು; ಧುರ-ಯುದ್ಧ: ನಭ-ಆಕಾಶ, ಶರ-ಹುಲ್ಲು, ಬಾಣ; ಪುಂಡರೀಕ-ಹುಲಿ, ಕಮಲ; ವಿದ್ರುಮ-ಮರ, ಹವಳ;ಋಕ್ಷ-ಕರಡಿ, ನಕ್ಷತ್ರ.

೪) ಎಲ್ಲಿ ಮುನಿಪೋತ್ತಮರ ಪಾವನದ ವನದೆಡೆಗೆ
ಳಲ್ಲಿ ಸಿದ್ಧಾಶ್ರಮಂಗಳ ಮಂಗಳಸ್ಥಳಗ
ಅಲ್ಲಿ ಸುಹವಿಗಳ ಕಂಪೊಗೆದ ಪೊಗದಳದಗ್ನಿಹೋತ್ರದ ಕುಟೀರಂಗಳು
ಎಲ್ಲಿ ಪರಿಚಿತವಾದ ವೇದಶಾಸ್ತಧ್ವನಿಗ 
ಇಲ್ಲಿಗೊಯ್ಯದೆ ದಾರುದಾರುಣದ ಕಟ್ಟಡವಿ
ಗಿಲ್ಲಿಗೇಕೈತಂದೆ ತಂದೆ ಸೌಮಿತ್ರಿ ಹೇಳೆಂದು ಜಾನಕಿ ಸುಯ್ದಳು

ಸೀತೆಯು ಶ್ರೀರಾಮನು ತನ್ನ ಬಯಕೆಯಂತೆ ಋಷಿಮುನಿಗಳ ಆಶ್ರಮದ ಸಂದರ್ಶನಕ್ಕಾಗಿ ಕಳಿಸಿರುವನೆಂದೇ ಬಗೆದಿದ್ದಳು. ಆದರೆ ಲಕ್ಷಣನು ತನ್ನನ್ನು ಮಹಾ ಘೋರಾರಣ್ಯಕ್ಕೆ ಕರೆತಂದುದನ್ನು ನೋಡಿ ಭಯವಾಗತೊಡಗಿತು. ಆಕೆ ಲಕ್ಷಣನನ್ನು ಈ ಮುಂದಿನಂತೆ ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದಳು. “ಎಲೈ ಲಕ್ಷಣನೇ, ಇಲ್ಲೆಲ್ಲೂ ಪರಮ ಪವಿತ್ರವಾದ ಮುನಿಶ್ರೇಷ್ಠರ ಆಶ್ರಮಗಳು ಕಣ್ಣಿಗೆ ಕಾಣಿಸುತ್ತಿಲ್ಲವಲ್ಲಾ? ಸಿದ್ದಿ ಸಾಧಕ ಯೋಗಿಗಳ ಆಶ್ರಮಗಳಲ್ಲಿವೆ? ಮಂಗಳಕರವೆನಿಸುವ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ? ಆಶ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ ನಿರಂತರ ವಾಗಿ ನಡೆಯುವ ಮಹಾಯಾಗಗಳಿಂದ ಹೊರಹೊಮ್ಮುತ್ತಿರುವ ಹವಿಸ್ಸಿನ ಪರಿಮಳ ಕಾಣದಲ್ಲಾ? ಹೋಮ-ಧ್ಯಮಗಳಿಲ್ಲ, ಅಗ್ನಿ ಹೋತ್ರದ ಗುಡಿಸಲುಗಳು ಕಾಣುತ್ತಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲಿಂದ ಹೊರಹೊಮ್ಮುವ ವೇದಘೋಷಗಳೂ ಕಿವಿಯ ಮೇಲೆ ಬೀಳುತ್ತಿಲ್ಲ! ಇವೆಲ್ಲವೂ ಇರುವ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ನನ್ನನ್ನು ಕರೆದೊಯ್ಯದೆ, ಘನಘೋರವಾದ ಈ ಕಾಡಿಗೆ ನನ್ನನ್ನು ಏಕೆ ಕರೆತಂದಿರುವೆ?” ಎಂದು ಭಯದಿಂದ, ನಿಟ್ಟುಸಿರು ಬಿಡುತ್ತಾ ಸೀತೆಯು ಲಕ್ಷಣನನ್ನು ಕೇಳಿದಳು.

ಶಬ್ದಾರ್ಥ: ಸುಹವಿ-ಹವಿಸ್ಸು; ದಾರುದಾರುಣದ-ಅತಿಭಯಂಕರವಾದ; ಅಗ್ನಿಹೋತ್ರ-ಯಜ್ಞಕುಂಡ.

೫) ನರನಾಥ ಕೇಳವನಿಸುತೆ ನುಡಿದ ಮಾತಿಗು
ತ್ತರವನಾಡದೆ ಮನದೊಳುರ ನೊಂದು ರಾಘವೇ
ಶ್ವರನೆಂದ ಕಷ್ಟಮಂ ಪೇಳಪೆನೊ ಮೇಣುಸಿರದಿರ್ದಪೆನೊ ನಿಷ್ಟುರದೊಳು 
ತರಣಿಕುಲಸಾರ್ವಭೌಮನ ರಾಣಿಯಂ ಬನದೊ
ಳಿರಿಸಿ ಪೋದಹೆನೆಂತೂ ಪೋಗದಿರ್ದೊಡೆ ಸಹೋ
ದರನದೇನೆಂದಪನೊ ಹಾಯೆಂದು ಲಕ್ಷಣಂ ಬೆಂದು ಬೇಗುದಿಗೊಂಡನು

ವೈಶಂಪಾಯನ ಮಹರ್ಷಿಗಳು ಜನಮೇಜಯ ಮಹಾರಾಜನಿಗೆ ‘ಸೀತಾ ಪರಿತ್ಯಾಗ’ದ ಕಥೆಯನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸುತ್ತಾ ಹೀಗೆಂದು ನುಡಿದರು; ಎಲೈ ರಾಜನೇ ಕೇಳು, ಸೀತೆಯು ತನ್ನನ್ನು ಘೋರಾರಣ್ಯಕ್ಕೆ ಕರೆತಂದುದೇಕೆಂದು ಲಕ್ಷ್ಮಣನನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದಾಗ, ಅದಕ್ಕೆ ಉತ್ತರಿಸದ ಲಕ್ಷ್ಮಣನ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಅಪಾರವಾದ ನೋವುಂಟಾಯಿತು. ರಘುರಾಮನು ಆಡಿರುವ ಅತಿ ಕಷ್ಟಕರವಾದ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಸೀತೆಗೆ ಹೇಗೆ ತಿಳಿಸುವುದೆಂದು ಅವನು ಮನದಲ್ಲೇ ದುಃಖಿಸಿದನು. ಸೂರವಂಶದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿರುವ ಶ್ರೀರಾಮನ ಮಹಾರಾಣಿಯಾದ ಸೀತೆಯನ್ನು ಒಬ್ಬಂಟಿಯಾಗಿ ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಬಿಟ್ಟು ಹೇಗೆ ಹಿಂದಿರುಗುವುದೆಂಬ ಚಿಂತೆ ಅವನನ್ನು ಆವರಿಸಿತ್ತು. ಇದರ ಜೊತೆಗೆ ಸೀತೆಯನ್ನು ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಬಿಟ್ಟು ಹೋಗದಿದ್ದರೆ ಶ್ರೀರಾಮನು ಏನೆನ್ನುವನೋ? ಎಂಬ ಚಿಂತೆ ಮತ್ತೊಂದು ಕಡೆ. ಈ ಎರಡೂ ಕೆಲಸಗಳೂ ಲಕ್ಷ್ಮಣನಿಗೆ ಕಡುಕಷ್ಟದವಾಗಿ ಕಂಡು ದೀರ್ಘವಾಗಿ ನಿಟ್ಟುಸಿರನ್ನು ಬಿಟ್ಟನೇ ಹೊರತು, ಅವನು ಸೀತೆಯ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಉತ್ತರವನ್ನೇ ಕೊಡಲಿಲ್ಲ.

ಶಬ್ದಾರ್ಥ: ಉರೆ-ಬಹಳ; ತರಣಿ-ಸೂರ್ಯ; ಬೇಗುದಿ-ಸಂತಾಪ.

೬) ದೇವಿ ನಿನಗಿನ್ನೆಗಂ ಪೇಳ್ವುದಿಲ್ಲಪವಾದ 
ಮಾವರಿಸೆ ನಿನ್ನನೊಲ್ಲದೆ ರಘುಕುಲೋದ್ಭವ
ಸೀವರಿಸಿ ಬಿಟ್ಟು ಕಾಂತಾರಕ್ಕೆ ಕಳುಹಿ ಬಾಯೆಂದೆನಗೆ ನೇಮಿಸಿದೊಡೆ
ಆ ವಿಭುವಿನಾಜ್ಞೆಯಂ ಮೀರಲರಿಯದೆ ಮೆಲ್ಲ
ನೀ ವಿಪಿನಕೊಡಗೊಂಡು ಬಂದೆನಿನ್ನೊಯ್ಯಯ್ಯ
ನಾವಲ್ಲಿಗಾದೊಡಂ ಪೋಗೆಂದು ಲಕ್ಷ್ಮಣಂ ಬಾಷ್ಪಲೋಚನನಾದನು

ಕೊನೆಗೂ ಲಕ್ಷಣನು ಸೀತೆಗೆ, ಅವಳನ್ನು ಕಾಡಿಗೆ ಕರೆತಂದುದರ ಕಾರಣವನ್ನು ಕಷ್ಟದಿಂದ ಹೇಳುವನು. ಅವನು “ಸೀತಾದೇವಿಯೇ, ನಿನ್ನನ್ನು ಕಾಡಿಗೆ ಕರೆತಂದುದೇಕೆಂದು ಇದುವರೆಗೂ ನಾನು ಹೇಳಲಿಲ್ಲ. ರಾಮನ ಮೇಲೆ ಒಂದು ಅಪವಾದ ಬಂದೆರಗಿದ ಕಾರಣದಿಂದ ಶ್ರೀರಾಮನು ನಿನ್ನನ್ನು ಪರಿತ್ಯಾಗ ಮಾಡಲು (ಬಿಟ್ಟುಬಿಡಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಆದ್ದರಿಂದಲೇ ಅವನು ನಿನ್ನನ್ನು ಈ ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಬಿಟ್ಟುಬರಲು ನನಗೆ ಆಜ್ಞೆ ಮಾಡಿದ್ದಾನೆ. ನಾನು ಶ್ರೀರಾಮಪ್ರಭುವಿನ ಆಜ್ಞೆಯನ್ನು ಮೀರಲಾಗದೆ ನಿನ್ನನ್ನು ಈ ಮಹಾರಣ್ಯಕ್ಕೆ ಕರೆತಂದಿದ್ದೇನೆ. ಇನ್ನು ಇಲ್ಲಿಂದ ನೀನು ಎಲ್ಲಿಗಾದರೂ ತೆರಳಬಹುದು’ ಎಂದು ನುಡಿದ ಲಕ್ಷಣನು ಕಣ್ಣುಂಬಿಕೊಂಡು ದುಃಖಭರಿತನಾಗಿ ನಿಂತನು.

ಶಬ್ದಾರ್ಥ: ಸೀವರಿಸು-ಸಹಿಸಲಾರದೆ ವಿಭು-ರಾಜ; ವಿಪಿನ-ಕಾಡು; ಒಯ್ಯಯ್ಯನೆ- ಮೆಲ್ಲಮೆಲ್ಲನೆ.

೭) ಬಿರುಗಾಳಿ ಪೊಡೆಯ ಕಂಪಿಸಿ ಫಲಿತ ಕದಳಿ
ಮುರಿದಿಳೆಗೊರಗುವಂತೆ ಲಕ್ಷ್ಮಣನ ಮಾತು ಕಿವಿ
ದೆರೆಗೆ ಬೀಳದ ಮುನ್ನ ಹಮ್ಮಿಸಿ ಬಿದ್ದಳಂಗನೆ ಧರೆಗೆ ನಡುನಡುಗುತ
ಮರೆದಳಂಗೋಪಾಂಗಮಂ ಬಳಿಕ ಸೌಮಿತ್ರಿ
ಮರುಗಿ ತಣ್ಣೀರ್ದಳೆದು ಪತ್ರದಿಂ ಕೊಡೆವಿಡಿದು
ಸೆರಗಿಂದ ಬೀಸಿ ರಾಮನ ಸೇವೆ ಸಂದುದೇ ತನಗೆಂದು ರೋದಿಸಿದನು

ಲಕ್ಷಣನು ಹೇಳಿದ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಕೇಳಿದಾಕ್ಷಣ ಸೀತೆಗಾದ ಆಘಾತವನ್ನು ಕವಿ ಈ ಪದ್ಯದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಶ್ರೀರಾಮನು ತನ್ನನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿರುವನೆಂದು ಲಕ್ಷಣನು ಹೇಳಿದಾಕ್ಷಣ ಸೀತೆಗೆ ಸಹಿಸಲಸಾಧ್ಯವಾದ ದುಃಖವಾಯಿತು. ಭೀಕರ ಬಿರುಗಾಳಿ ಬೀಸಿದಾಗ ಗೊನೆಬಿಟ್ಟ ಬಾಳೆಯ ಗಿಡ ಕಂಪಿಸಿ, ಧಡಾರನೆ ನೆಲಕ್ಕುರುಳಿ ಬೀಳುವುದೋ ಹಾಗೆ ಸೀತೆಯು ಕುಸಿದು ಬಿದ್ದಳಂತೆ. ಮೂರ್ಛ ತಪ್ಪಿ ಬಿದ್ದ ಸೀತೆಗಾಗಿ ಮರುಗುತ್ತಾ, ಕಣ್ಣೀರು ಸುರಿಸುತ್ತಾ ಲಕ್ಷಣನು ಕಾಡಿನಲ್ಲಿದ್ದ ದೊಡ್ಡದೊಂದು ಎಲೆಯನ್ನು ತಂದು, ಕೊಡೆಯಂತೆ ಹಿಡಿದು ನೆರಳನ್ನು ಒದಗಿಸಿದನು. ತಾನು ಹೊದೆದಿದ್ದ ಅಂಗವಸ್ತ್ರದ ತುದಿಯಿಂದ ಗಾಳಿಯನ್ನು ಬೀಸಿದನು. ‘ರಾಮನ ಸೇವೆಯು ಈ ರೀತಿ ಸಂದಿತೆ?’ ಎಂದು ದುಃಖಿಸಿದನು.

ಶಬ್ದಾರ್ಥ: ಫಲಿತ ಕದಳಿ-ಗೊನೆಯಿರುವ ಬಾಳೆಗಿಡ; ಹಮ್ಮಿಸು-ಪ್ರಜ್ಞೆತಪ್ಪು.

೮) ಬಿಟ್ಟನೆ ರಘದ್ವಹಂ ನನ್ನನಕಟಕಟ ತಾ 
ಮುಟ್ಟನೆ ನೆಗಳ ಬಾಳೆಗೆ ಸಂಚಕಾರಮಂ
ಕೊಟ್ಟನೆ ಸುಮಿತ್ರಾತನುಜ ಕಟ್ಟರಣ್ಯದೊಳ್ಳಳುಹಿಬಾಯೆಂದು ನಿನಗೆ 
ಕೊಟ್ಟನೆ ನಿರೂಪಮಂ ತಾನೆನ್ನ ಕಟ್ಟೆ
ಗೆಟ್ಟನೆ ಮನೋವಲ್ಲಭನನಗಲ್ಲಡವಿಯೊಟ್ಟನೆ
ಪಿಶಾಚದವೊಲೆಂತಿಹೆನೋ ಕೆಟ್ಟೆನಲ್ಲಾಯೆಂದೂರಲ್ಲಳಬಲೆ

ಈ ಪದ್ಯದಲ್ಲಿ ಮೂರ್ಛಯಿಂದ ಎದ್ದ ಸೀತೆಯು ರೋದಿಸಿದ ಬಗೆಯನ್ನು ಕವಿ ಚಿತ್ರಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಸೀತೆಯು “ರಘುರಾಮನು ನನ್ನನ್ನು ಬಿಟ್ಟುಬಿಟ್ಟನೇ? ಅಯ್ಯೋ ಇನ್ನಾತ ನನ್ನನ್ನು ಮುಟ್ಟುವುದಿಲ್ಲವೇ? ಇದುವರೆಗೆ ನಮ್ಮಿಬ್ಬರ ಸಂಬಂಧ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿತ್ತು. ಅದಕ್ಕೆ ಶ್ರೀರಾಮನು ಸಂಚಕಾರವನ್ನು ತಂದನೆ? ಎಲೈ ಲಕ್ಷಣನೇ, ಈ ಭೀಕರವಾದ ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಬಿಟ್ಟು ಬಾ ಎಂದು ಶ್ರೀರಾಮನು ನಿನಗೆ ಆದೇಶಿಸಿದನೇ? ಅಯ್ಯೋ ಅವನ ಕಣ್ಣು ಕುರುಡಾಯಿತೇನು? ಮನೋವಲ್ಲಭನನ್ನು ಅಗಲಿ ಈ ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಪಿಶಾಚಿಯಂತೆ ಒಬ್ಬಳ ಹೇಗಿರಲಿ? ಅಯ್ಯೋ ನಾನು ಕೆಟ್ಟೆನಲ್ಲಾ” ಎಂದು ಅತಿಯಾದ ದುಃಖದಿಂದ ಮರುಗಿದಳೆಂದು ಕವಿಯು ಸೀತೆಯ ದುಃಖವನ್ನು ವರ್ಣಿಸಿದ್ದಾನೆ.

ಶಬ್ದಾರ್ಥ: ರಘುದ್ವಹಂ-ರಘುವಂಶ ಶ್ರೇಷ್ಠ; ನೆಗಳ-ಶ್ರೇಷ್ಠವಾದ; ನಿರೂಪ-ಆಜ್ಞೆ: ಕಟ್ಟೆ-ಮುಂದಿನ ದಾರಿ.

೯) ಎಂದು ಕೌಶಿಕಮುನಿಪನೊಡನೆ ಮಿಥಿಲಾಪುರಕೆ
ಬಂದು ಹರಧನುವ ಮುರಿದೆನ್ನಂ ಮದುವೆಯಾದ
ನಂದುಮೊದಲಾಗಿ ರಮಿಸಿದನೆನ್ನೊಳಾನಗಲ್ಗೊಡೆ ತಾಂ ನವೆದನಲ್ಲದೆ 
ವೊಂದಿದನೆ ಸೌಖ್ಯಮಂ ರಾಮನೆನಗಾಗಿ ಕಪಿ
ವೃಂದಮಂ ನೆರಪಿ ಕಡಲಂ ಕಟ್ಟಿ ದೈತ್ಯರಂ
ಕೊಂದಗ್ನಿಮುಖದೊಳ್ಳರೀಕ್ಷಿಸಿದನೆನ್ನೊಳಪರಾಧಮಂ ಕಾಣಿಸಿದನ

ಸೀತೆಯು ಶ್ರೀರಾಮನೊಡನೆ ಮದುವೆಯಾದ ಬಳಿಕ ತಾನು ಅನುಭವಿಸಿದ ಸುಖದುಃಖಗಳನ್ನು ಈ ಮೇಲಿನ ಪದ್ಯದಲ್ಲಿ ಸ್ಮರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಳು. ತನ್ನನ್ನು ಎಂತಹ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿಯೂ ತುಂಬಾ ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ನೋಡಿಕೊಂಡಿರುವ ಶ್ರೀರಾಮನು ಹೀಗೇಕೆ ಕಠಿಣವಾಗಿ ವರ್ತಿಸಿದನೆಂಬ ಆಶ್ಚರ್ಯ ಅವಳಿಗೆ.

ಅಂದು ಶ್ರೀರಾಮನು ಕೌಶಿಕ ಮುನಿಗಳೊಡನೆ ಮಿಥಿಲಾಪುರಕ್ಕೆ ಬಂದು ಜನಕರಾಜನಿಟ್ಟಿದ್ದ ಪಣದಲ್ಲಿ ಗೆದ್ದನು. ಶಿವಧನಸ್ಸನ್ನು ಮುರಿದು ಶೌರ್ಯವನ್ನು ತೋರಿ, ಸೀತೆಯಾದ ತನ್ನನ್ನು ವರಿಸಿದನು. ಅಂದಿನಿಂದಲೂ ಸೀತೆಯೊಡನೆ ಶ್ರೀರಾಮನು ಆನಂದದ ಕ್ಷಣಗಳನ್ನೇ ಕಳೆದಿರುವನು. ರಾವಣನು ಸೀತೆಯನ್ನು

ಅಪಹರಿಸಿದಾಗಲೂ, ಸೀತೆಯ ಅಗಲುವಿಕೆಯಿಂದ ದುಃಖಿತಗೊಂಡ ಶ್ರೀರಾಮನು ಸೀತೆಯನ್ನು ಹಿಂಪಡೆಯಲು ವಾನರ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡು, ಲಂಕೆಗೆ ಸಮುದ್ರ ಸೇತುವೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿ, ರಾವಣಾದಿ ದೈತ್ಯರನ್ನು ಕೊಂದು, ಸೀತೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಿದನು. ಆನಂತರ ಅಗ್ನಿಪರೀಕ್ಷೆಗೆ ಒಡ್ಡಿ ತನ್ನ ಹೆಂಡತಿ ಪರಿಶುದ್ಧ ಳೆಂಬುದನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಂಡನು. ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ಮುಗಿದು, ಇದೀಗ ಶ್ರೀರಾಮನಿಗೆ ತನ್ನಲ್ಲಿ ಅದಾವ ದೋಷ ಕಾಣಿಸಿತೆಂದು ಸೀ ತೆಯು ಲಕ್ಷಣನನ್ನು ಕೇಳಿದಳು. ಅವಳಿಗೆ ಅಚ್ಚರಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ವಿಪರೀತ ದುಃಖವಾಯಿತು.

ಶಬ್ದಾರ್ಥ: ಕೌಶಿಕ-ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರ

೧೦) ಏಕೆ ನಿಂದಹೆ ಪೋಗು ಸೌಮಿತ್ರಿ ಕೋಪಿಸನೆ 
ಕಾಕುತ್ಸನಿಲ್ಲಿ ತಳುವಿದೊಡೆ ನೆರವುಂಟು ತನ
ಗೀ ಕಾಡೊಳುಗ್ರಜಂತುಗಳಲ್ಲಿ ರಘುನಾಥನೇಕಾಕಿಯಾಗಿರ್ಪನು 
ಲೋಕದರಸೇಗೈದೊಡಂ ತನ್ನ ಕಿಂಕರ
‘ರ್ಬೆಕುಬೇಡೆಂದು ಪೇಳರೆ ಭರತ ಶತ್ರುಘ್ನ
ರೀ ಕೆಲಸಕೊಟ್ಟಿದರೆ ಹನುಮಂತನಿರ್ದಪನೆ ಪೇಳೆಂದಳಳಬಲೆ

ಸೀತೆಯು ಲಕ್ಷಣವನ್ನು ಅಯೋಧ್ಯೆಗೆ ಹಿಂದಿರುಗುವಂತೆ ಸೂಚಿಸುವ ಸಂಗತಿ ಈ ಪದ್ಯದಲ್ಲಿದೆ. ಸೀತಾದೇವಿಯು ಮಹಾಸಾದ್ವಿಯೂ, ಪತಿಭಕ್ತಿಯುಳ್ಳವಳೂ ಆಗಿದ್ದಳು. ತಾನು ಕಾಡುಪಾಲಾದೆನೆಂದು ತಿಳಿದ ನಂತರವೂ ಅವಳಿಗೆ ಶ್ರೀರಾಮನದೇ ಚಿಂತೆ! ಶ್ರೀರಾಮನಾಜ್ಞೆಗೆ ಬದ್ಧಳಾಗಿರಬೇಕೆಂದು ಅವಳ ಇಂಗಿತವಾಗಿತ್ತು. ಆದ್ದರಿಂದ ಅವಳು ಲಕ್ಷಣನನ್ನು ಉದ್ದೇಶಿಸಿ ಹೀಗೆ ನುಡಿದಳು: “ಎಲೈ ಲಕ್ಷಣನೇ (ಸೌಮಿತ್ರಿ), ರಾಮನ ಆಣತಿಯಂತೆ ನೀನು ನನ್ನನ್ನು ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಬಿಟ್ಟುದಾಯಿತಲ್ಲವೆ? ಇನ್ನೂ ಸುಮ್ಮನೆ ಏಕೆ ನಿಂತಿರುವೆ? ನೀನು ಅಯೋಧ್ಯೆಗೆ ಹಿಂದಿರುಗುವುದು ತಡವಾದರೆ ಶ್ರೀರಾಮನು ನಿನ್ನ ಮೇಲೆ ಕೋಪಿಸಿಕೊಳ್ಳ ಬಹುದಲ್ಲವೇ? ನಾನು ಇಲ್ಲಿ ಒಂಟಿಯೆಂಬ ಭಯಬೇಡ, ನನಗಿಲ್ಲಿ ಈ ಕಾಡಿನ ಪಶು, ಪಕ್ಷಿ, ಕ್ರೂರಮೃಗಗಳು ಜೊತೆ ನೀಡುತ್ತವೆ. 

ಪಾಪ ಶ್ರೀರಾಮನು ಅಯೋಧ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಒಂಟಿಯಾಗಿರಬಹುದು. ಲೋಕದಲ್ಲಿ ರಾಜನಾದವನು ಏನು ಮಾಡಿದರೂ ಅವನ ಅಧೀನರಾದ ಸೇವಕರು ಅದನ್ನು ಸರಿ ತಪ್ಪೆಂದು ಪ್ರಶ್ನಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ನನ್ನನ್ನು ಕಾಡಿಗೆ ತಂದು ಬಿಡಲು ಭರತ ಹಾಗೂ ಶತ್ರುಘ್ನರು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರೆ? ಹನುಮಂತನಾದರೂ ಈಗ ಇರುವನೆ ರಾಮನೊಂದಿಗೆ? ಎಂದು ಸೀತೆ ದುಃಖ ಹಾಗೂ ವ್ಯಂಗ್ಯದಿಂದ ನುಡಿದಳು. ಶಬ್ದಾರ್ಥ: ಕಾಕುತ್ನ-ರಾಮ, ತಳುವು-ತಡಮಾಡು.

೧೧) ಕಡೆಗೆ ಕರುಣಾಳು ರಾಘವನಲ್ಲಿ ತಪ್ಪಿಲ್ಲ
ಕಡುಪಾತಕಂಗೈದು ಪೆಣ್ಣಾಗಿ ಜನಿಸಿ ತ
ನೊಡಲಂ ಪೊರೆವುದೆನ್ನೊಳಪರಾಧಮುಂಟು ಸಾಕಿಲ್ಲಿರಿಡ ನೀನು
ನಡೆ ಪೋಗು ನಿಲ್ಲದಿನಿನಗೆ ಮಾರ್ಗದೊಳಾಗ
ಲಡಿಗಡಿಗೆ ಸುಖವೆಂದು ಸೀತೆ ಕಂಬನಿಗಳಂ
ಮಿಡಿದಾರ್ತೆಯಾಗಿರಿಮಿತ್ರಿ ನುಡಿದನಾ ವಿಪಿನದಭಿಮಾನಿಗಳ

ಸೀತೆಯು ಹೆಣ್ಣಾಗಿ ಹುಟ್ಟಿದ ಪಾಪಕ್ಕೆ ನಾನೀ ಅವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸಬೇಕೆಂದು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದಳು. ಅವಳು ರಾಮನಾಜ್ಞೆಗೆ ಬದ್ಧಳಾಗಿ ಕಾಡಿನಲ್ಲಿರಲು ಅಸಹನೀಯವಾದ ದುಃಖದಲ್ಲೇ ತೀರ್ಮಾನಿಸುವಳು. ಕೊನೆಗೆ ಆಕೆ ಲಕ್ಷ್ಮಣನ ಬಳಿ, “ಕರುಣಾಳುವಾದ ರಾಘವನದೇನೂ ತಪ್ಪಿಲ್ಲ. ಮಾಡಬಾರದ ಪಾಪಗಳನ್ನು ಮಾಡಿ ಹೆಣ್ಣಾಗಿ ಹುಟ್ಟಿದ ಪಾಪವೇ ತನ್ನನ್ನು ಹೀಗೆ ತಿನ್ನುತ್ತಿದೆ. ನಾನು ಈ ದೇಹವನ್ನು ಹೇಗಾದರೂ ಮಾಡಿ ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಿದೆ.

ನಾನು ಹೇಗೋ ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಬದುಕುತ್ತೇನೆ. ತಡಮಾಡದೆ ಲಕ್ಷಣನು ಅಯೋಧ್ಯೆಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಬೇಕು” ಎಂದು ಹೇಳಿದಳು. ಅವಳು ಲಕ್ಷಣನಿಗೆ ತಕ್ಷಣವೇ ಅಲ್ಲಿಂದ ಹೊರಡಲು ಆಜ್ಞೆ ಮಾಡಿ, ದಾರಿ ಯಲ್ಲಿ ಅವನಿಗೆ ಹೆಜ್ಜೆ ಹೆಜ್ಜೆಗೂ ಸುಖವಾಗಲೆಂದು ಕಣ್ಣೀರುಗರೆಯುತ್ತಾ ಹಾರೈಸಿದಳು. ಸೀತೆಯಾಡಿದ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಕೇಳಿದ ನಂತರ ಲಕ್ಷಣನು, ಸೀತೆಗೆ ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಯಾವ ಅಪಾಯಗಳು ಎದಿರಾಗದಿರಲೆಂದು ವನದೇವತೆಗಳನ್ನು ಬೇಡಿಕೊಂಡನು. 

ಶಬ್ದಾರ್ಥ: ಪಾತಕ-ಪಾಪ; ಆರ್ತೆ-ದುಃಖಿತೆ.

೧೨) ಎಲೆ ವನಸ್ಥಳಗಳಿರ ವೃಕ್ಷಂಗಳಿರ ಮೃಗಂ 
ಗಳಿರ ಕ್ರಿಮಿಕೀಟುಗಳಿರ ಪಕ್ಷಿಗಳಿರ ಲತ
ಗಳಿರ ತೃಣಗುಲ್ಬಂಗಳಿರ ಪಂಚಭೂತಂಗಳಿರ ದೆಸೆಗಳಿರ ಕಾವುದು 
ಎಲೆ ಧರ್ಮದೇವತೆ ಜಗಜ್ಜನನಿ ಜಾಹ್ನವಿಯೆ
ಸಲಹಿಕೊಂಬುದು ತನ್ನ ಮಾತೆಯಂ ಜಾನಕಿಯ
ನೆಲೆ ತಾಯೆ ಭೂದೇವಿ ನಿನ್ನ ಮಗಳಿಹಳೆಂದು ಸೌಮಿತ್ರಿ ಕೈಮುಗಿದನು

ಶ್ರೀರಾಮನ ಆದೇಶದಂತೆ ಲಕ್ಷಣನು ಸೀತೆಯನ್ನು ಕಾಡಿನಲ್ಲಿಯೇ ಬಿಟ್ಟು ತಾನೊಬ್ಬನೇ ಅಯೋಧ್ಯೆಗೆ ತೆರಳುವ ಸಂದರ್ಭ ದಲ್ಲಿ ಸೀತೆಯ ಕ್ಷೇಮಕ್ಕಾಗಿ ಕಾಡಿನಲ್ಲಿರುವ ಅವ್ಯಕ್ತ ದೇವತೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುವ ಸಂದರ್ಭವನ್ನು ಈ ಮೇಲಿನ ಪದ್ಯವು ಚಿತ್ರಿಸಿದೆ.

ಲಕ್ಷಣನು “ಎಲೈ, ಕಾಡಿನಲ್ಲಿರುವ ವನದೇವತೆಗಳೇ, ಮರಗಳೇ, ಪ್ರಾಣಿಗಳೇ, ಪಕ್ಷಿಗಳೇ, ಕ್ರಿಮಿಕೀಟಗಳೇ, ಧರ್ಮ ದೇವತೆಯೇ, ಜಗತ್ತನ್ನು ಕಾಪಾಡುವ ದೇವಗಂಗೆಯೇ, ಪಂಚಭೂತಗಳೇ ಜಾನಕಿಯ ತಾಯಿಯಾದಂತಹ ಭೂದೇವಿಯೇ, ನೀವೆಲ್ಲರೂ ಜಾನಕಿಯನ್ನು ನಿಮ್ಮ ಮಗಳಂತೆ ಸಲಹಿರಿ. ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಆಕೆಗೆ ಯಾವ ಅಪಾಯವೂ ಆಗದಂತೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳಿರಿ” ಎಂದು ಕೈ ಮುಗಿದು ಬೇಡಿಕೊಂಡನು.

ಶಬ್ದಾರ್ಥ: ತೃಣ-ಹುಲ್ಲು: ಗುಲ್ಮ-ಪೊದೆ.

೧೩) ಅರಸ ಕೇಳಲ್ಲಿರ್ದ ಪಕ್ಷಿ ಮೃಗ ಜಂತುಗ 
ರಣಿಸುತೆಯಂ ಬಳಸಿ ನಿಂದು ಮೈಯುಡಗಿ ಜೋ
ಲ್ಲಿರದೆ ಕಂಬನಿಗರೆದು ನಿಜವೈರಮಂ ಮರೆದು ಪುವುಗಳನೆ ತೊರೆದು 
ಕೊರಗುತಿರ್ದುವು ಕೂಡ ವೃಕ್ಷಲತೆಗಳ್ಳಾಡಿ
ಸೊರಗುತಿರ್ದುವು ಶೋಕಭಾರದಿಂ ಕಲ್ಲುಗಳುಂ
ಕರಗುತಿರ್ದುವು ಜಗದೊಳುತ್ತಮರ ಹಾನಿಯಂ ಕಂಡು ಸೈರಿಸುವರುಂಟೆ

ವೈಶಂಪಾಯನ ಮುನಿಗಳು ಜನಮೇಜಯ ರಾಜನಿಗೆ ಕಥೆ ಹೇಳುವುದನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸುವರು. “ಎಲೈ ರಾಜನೆ ಕೇಳು, ಸೀತೆಗೆ ಒದಗಿದ ಸಂಕಟದ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ನೋಡಿ ಆ ಕಾಡಿನಲ್ಲಿದ್ದ ಪಕ್ಷಿಗಳು, ಮೃಗಗಳು, ಜಂತುಗಳೆಲ್ಲವೂ ಬಂದು ಸೀತೆಯ ಸುತ್ತ ನಿಂತವು. ಅವುಗಳೆಲ್ಲ ಆಕೆಯ ದುಃಖದಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಗಳಾಗಿ ಕಣ್ಣೀರು ಸುರಿಸಿದವು. ತಮ್ಮೊಳಗಿನ ಪರಸ್ಪರ ವೈರತ್ವವನ್ನು ಮರೆತವು. 

ಅವುಗಳೆಲ್ಲವೂ ಹುಲ್ಲು, ಆಹಾರ, ಮೇವುಗಳನ್ನು ತೊರೆದು ಸೀತೆಗಾಗಿ ಕೊರಗಿ, ಗೋಳಾಡಿದವು. ಅಲ್ಲಿದ್ದ ಮರ, ಬಳ್ಳಿಗಳೆಲ್ಲಾ ಬಾಡಿ ಸೊರಗಿಹೋದುವಂತೆ, ಅತಿಯಾದ ಶೋಕದಿಂದ ಕಲ್ಲುಗಳೂ ಕೂಡ ಕರಗಿದವು. ಈ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಸೀತೆ ದುಃಖದಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾದ ಮೃಗ, ಪಕ್ಷಿ, ಜಂತು, ತರುಲತೆಗಳನ್ನು ನೋಡಿ ಕವಿಯು “ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಉತ್ತಮರಿಗಾದ ಕೆಡುಕನ್ನು ಸಹಿಸುವವರು ಯಾರೂ ಇಲ್ಲ’ ಎಂದಿದ್ದಾನೆ.

ಶಬ್ದಾರ್ಥ: ಧರಣಿಸುತ-ಸೀತೆ; ಮೈಯುಡುಗಿ-ದೇಹವನ್ನು ಕುಗ್ಗಿಸಿ; ನಿಜವೈರ- ತಮ್ಮತಮ್ಮಲ್ಲಿನ ವೈರ.

೧೪) ಪೃಥಿವಿಯಾತ್ಮಜೆ ಬಳಿಕ ಚೇತರಿಸಿ ತನಗಿನ್ನು
ಪಥಮಾವುದೆಂದು ದೆಸೆದೆಸೆಗಳಂ ನೋಡಿ ಸ
ಶಿಥಿಲವಾದವಯವದ ಧೂಳಿಡಿದ ಮೆಯ್ಯ ಬಿಡುಮುಡಿಯಂ ವಿಕೃತಿಯನೆಣಿಸದೆ 
ಮಿಥಿಲೇಂದ್ರವಂಶದೊಳನಿಸಿ ರಘುಕುಲದ ದಶ
ರಥನೃಪನ ಸೊಸೆಯಾಗಿ ತನಗೆ ಕಟ್ಟಡವಿಯೊಳ್ 
ವ್ಯಥಿಸುವಂತಾಯ್ತಕಟ ವಿಧಿಯೆಂದು ಹಲುಬಿದಳ ಕಲ್ಕರಂ ಕರಗುವಂತೆ

ಪ್ರಸ್ತುತ ಪದ್ಯದಲ್ಲಿ ಸೀತೆಯು ತನಗೊದಗಿದ ದುಃಸ್ಥಿತಿಗಾಗಿ ಮರುಗಿದ ವಿವರಗಳನ್ನು ಕವಿ ಚಿತ್ರಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಸ್ವಲ್ಪ ಹೊತ್ತಿನ ಬಳಿಕ ಚೇತರಿಸಿಕೊಂಡ ಸೀತೆಯು ತನ್ನ ಮುಂದಿನ ದಾರಿ ಯಾವುದೆಂದು ದಿಕ್ಕುದಿಕ್ಕುಗಳನ್ನೂ ನೋಡಿದಳು. ಅವಳ ದೇಹದ ಅಂಗಾಂಗಗಳೆಲ್ಲವೂ ಶಿಥಿಲಾವಸ್ಥೆಗೆ ಸಂದಿತ್ತು. ತನ್ನ ಧೂಳಿಡಿದ ದೇಹವನ್ನೂ ಬಿಚ್ಚಿ ಕೆದರಿರುವ ಕೂದಲನ್ನು ಲೆಕ್ಕಿಸದ ಸೀತೆಯು “ತಾನು ಜನಕ ಮಹಾರಾಜನ ವಂಶದಲ್ಲಿ ಮಗಳಾಗಿ ಜನಿಸಿದವಳು ಮತ್ತು ರಘುವಂಶದ ದಶರಥ ಮಹಾರಾಜನ ಸೊಸೆ ಯಾದವಳು. ಇಂತಹ ತಾನು ಈ ಭೀಕರವಾದ ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ತೊಳಲಾಡಬೇಕಾಯ್ತಿ! ಅಯ್ಯೋ ವಿಧಿಯೇ…” ಎಂದು ಅವಳು ಮರ ಮತ್ತು ಕಲ್ಲುಗಳೂ ಕೂಡ ಕರಗಿಬಿಡುವಂತೆ ಶೋಕಿಸಿದಳೆಂದು ಕವಿಯು ವರ್ಣಿಸಿದ್ದಾನೆ.

ಶಬ್ದಾರ್ಥ: ಪಥ-ದಾರಿ; ಹಲುಬು-ದುಃಖಿಸು.

೧೫) ಅನ್ನೆಗಂ ಮಖಕೆ ಯೂಪವನರಸುತಾ ಬನಕೆ 
ಸನ್ನುತ ತಪೋಧನಂ ವಾಲ್ಮೀಕಿ ಮುನಿವರಂ
ತನ್ನ ಶಿಷ್ಯರ್ವೆರಸಿ ನಡೆತಂದು ಕಾಡೊಳೊರ್ವಳ ಪುಗಲ್ಲೆಸೆಗಾಣದೆ
ಬನ್ನದಿಂ ಬಗೆಗೆಟ್ಟು ಪಾಡಳಿದು ಗ್ರೀಷ್ಮಋತು
ವಿನ್ನವೆವ ಕಾಂತಾರದಧಿದೇವಿ ತಾನೆನಲ್
ಸನ್ನಗದ್ದದಕಂಠಯಾಗಿ ರೋದಿಸುತಿರ್ದ ವೈದೇಹಿಯಂ ಕಂಡನು

ಅಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಮುನಿಶ್ರೇಷ್ಠರೆನಿಸಿದ್ದ ತಪೋಧನರಾದ ವಾಲ್ಮೀಕಿ ಮುನಿಗಳು, ತಮ್ಮ ಹಲವಾರು ಶಿಷ್ಯರೊಂದಿಗೆ ಸೀತೆಯಿದ್ದ ಕಾಡಿಗೆ ಬಂದರು. ಯಜ್ಞಪಶುವನ್ನು ಕಟ್ಟುವ ಕಂಬವನ್ನು ‘ಯೂಪ’ ಎನ್ನುವರು. ಈ ಯೂಪವನ್ನು ಹುಡುಕುತ್ತಾ ವಾಲ್ಮೀಕಿ ತನ್ನ ಶಿಷ್ಯರೊಂದಿಗೆ ಅಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದವರು, ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬಳೇ ಏಕಾಂಗಿಯಾಗಿ, ದಿಕ್ಕುಗಾಣದೆ, ದುಃಖದಿಂದ ಭ್ರಾಂತಳಾಗಿ, ಗತಿಗೆಟ್ಟು ಗ್ರೀಷ್ಮ ಋತುವಿನ ಬಿಸಿಲಲ್ಲಿ ಬಸವಳಿದು ಬಿದ್ದು ರೋದಿಸುತ್ತಿರುವ ವನದೇವತೆಯಂತೆ, ಗಂಟಲು ಬಿಗಿದು ದುಃಖಿಸುತ್ತಿರುವ ಸೀತೆಯನ್ನು ನೋಡಿದರು.

ಶಬ್ದಾರ್ಥ: ಯೂಪ-ಯಜ್ಞಪಶುವನ್ನು ಕಟ್ಟುವ ಕಂಬ, ಸನ್ನುತ-ಪ್ರಸಿದ್ಧ; ಬನ್ನ ದುಃಖ; ಬಗೆಗೆಟ್ಟು-ದಿಕ್ಕುತೋಚದೆ; ಪಾಡಳಿದು-ಅನಾಥವಾಗಿ, ನೆಲೆಗೆಟ್ಟು.

೧೬) ದೇವಿ ಬಿಡು ಶೋಕಮಂ ಪುತ್ರಯುಗಮಂ ಪಡೆವೆ 
ಭಾವಿಸದಿರಿನ್ನು ಸಂದೇಹಮಂ ಜನಕಂಗೆ.
ನಾವನ್ಯರಲ್ಲ ನಮ್ಯಾಶ್ರಮಕೆ ಬಂದು ನೀಂ ಸುಖದೊಳಿರ್ದೊಡೆ ನಿನ್ನನು
ಆವಾವ ಬಯಕೆಯುಂಟೆಲ್ಲಮಂ ಸಲಿಸಿ ತಾ
ನೋವಿಕೊಂಡಿರ್ಪೆನಂಜದಿರೆಂದು ಸಂತೈಸಿ
ರಾವಣಾರಿಯ ರಾಣಿಯಂ ನಿಜತಪೋವನಕೆ ವಾಲ್ಮೀಕಿ ಕರೆತಂದನು.

ಅಳುತ್ತಿದ್ದ ಸೀತೆಯನ್ನು ಸಂತೈಸಿದ ವಾಲ್ಮೀಕಿಯು ಸೀತೆಯನ್ನು ತಮಾಶ್ರಮಕ್ಕೆ ಕರೆದೊಯ್ದ ವಿವರಗಳನ್ನು ಈ ಪದ್ಯದಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ವಾಲ್ಮೀಕಿಯು ಸೀತೆಯನ್ನು ಉದ್ದೇಶಿಸಿ “ದೇವಿ, ಅಳಬೇಡ, ನಿನಗೆ ಅವಳಿ ಮಕ್ಕಳು ಜನಿಸುವರು. ನನ್ನ ಬಗ್ಗೆ ಸಂದೇಹಪಡಬೇಡ. ನಿನ್ನ ತಂದೆಯಾದ ಜನಕನಿಗೆ ನಾನು ಪರಿಚಿತ, ಅನ್ಯನಲ್ಲ. ನೀನು ನಮ್ಮ ಆಶ್ರಮಕ್ಕೆ ಬಾ. ಅಲ್ಲಿ ನಿನಗಿರುವ ಬಯಕೆಗಳನ್ನೆಲ್ಲಾ ಈಡೇರಿಸುತ್ತೇನೆ. ನಿನ್ನನ್ನು ಸುಖವಾಗಿ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತೇವೆ, ಹೆದರಬೇಡ’ ಎಂದು ಹೇಳಿ ಸಮಾಧಾನ ಪಡಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಶ್ರೀರಾಮನ ಮಡದಿಯಾದ ಸೀತಾದೇವಿಯನ್ನು ವಾಲ್ಮೀಕಿಯು ತನ್ನ ಆಶ್ರಮಕ್ಕೆ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋದನು. ಶಬ್ದಾರ್ಥ: ಯುಗಳ-ಅವಳಿ; ಓವು-ರಕ್ಷಿಸು; ರಾವಣಾರಿ (ರಾವಣ+ಅರಿ)-ರಾಮ.

Conclusion

As the final chapter of “Halubidal Kalmaram Karaguvante” draws to a close, we are left with a bittersweet feeling, a mixture of joy and sorrow. Through the trials and tribulations faced by the characters, we have witnessed the enduring power of love and the strength of community. The Karaguvante continues to flow, as does the spirit of Halubidal, a testament to the resilience of the human heart. As we bid farewell to this captivating story, may we carry its lessons with us, cherishing the bonds of love and tradition that connect us all.

“Devanolidana Kulave Sathkulam” is a Kannada poem written by Ranna in the 10th century. It is a part of the Shabdamanidarpana, a collection of poems on various topics. The poem is a reminder that caste is not a measure of a person’s worth, and that true nobility comes from following the path of righteousness.

Devanolidana Kulave Sathkulam Summary in Kannada

ಪದ್ಯಗಳ ಸಾರಾಂಶ/ಭಾವಾರ್ಥ:

ಹರಿಹರನು ರಚಿಸಿರುವ ಪ್ರಸ್ತುತ ರಗಳೆಯು ಶಿವಭಕ್ತನಾದ ಮಾದರ ಚೆನ್ನನ ಶಿವಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಅನಾವರಣಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಮಾದರ ಚೆನ್ನಯ್ಯ ಹನ್ನೆರಡನೆಯ ಶತಮಾನದ ಒಬ್ಬ ಪ್ರಮುಖ ವಚನಕಾರ. ಅವನು ಶಿವನಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿದ್ದ ಭಕ್ತಿ ಅಪರೂಪದ್ದು. ಹರಿಹರನು ಮಾದರಚೆನ್ನನ ಭಕ್ತಿ ಭಾವವನ್ನು ತನ್ನ ಈ ರಗಳ ಹಿಡಿದಿಡುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡಿರುವನು.

೧) ಶ್ರೀಶಿವನ ಸೆಜ್ಜೆಯೆನಿಸುವ ಚೋಳದೇಶವದು
ಈಶಭಕ್ತವ್ರಜಕೆ ನಿಜಸುಖನಿವಾಸವದು
ಬೆಳೆಯಿಲ್ಲದಿಳೆಯಿಲ್ಲ ಬನವಿಲ್ಲದೂರಿಲ್ಲ 
ನೆಳಲ ತಂಪಿಲ್ಲದಾರವೆಯಿಲ್ಲದೆಡೆಯಿಲ್ಲ
ಕಾವೇರಿ ಸೋಂಕಿದರ ಪಾಪಮಂ ಸೋವೇರಿ
ಕಾವೇರಿ ಸಕಲ ಸಸ್ಯಾಳಿಯಂ ಕಾವೇರಿ
ಹರಿದಳಾ ದೇಶದೊಳು ಹರಭಕ್ತಿರಸದಂತೆ
ಧರಣೀತಳಕ್ಕಮೃತ ವಿಮಲವಾರಿಧಿಯಂತೆ 
ಇಂತಪ್ಪ ದೇಶಮಂ ಪಾಲಿಸುವ ಭೂಮಿಪಂ
ಸಂತತಂ ಕರಿಕಾಲ ಚೋಳನೆಂಬಾ ನೃಪಂ

ಹರಿಹರನು ಪದ್ಯದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಚೋಳದೇಶದ ವರ್ಣನೆಯನ್ನು ಮಾಡಿರುವನು. ನಾಡಿನ ವರ್ಣನೆಯಿಂದ ಪದ್ಯ ರಚಿಸುವುದು ಪಾರಂಪರಿಕ ಪದ್ಧತಿ. ಶಿವನ ನೆಲೆಮನೆಯೆಂಬಂತೆ ಚೋಳದೇಶವು ಕಂಗೊಳಿಸುತ್ತಿದ್ದಿತಂತೆ. ಶಿವಭಕ್ತರ ಸಮೂಹಕ್ಕೆ ಆ ನಾಡು ಸುಖದ ಬೀಡಾಗಿತ್ತು. ಎಲ್ಲೆಲ್ಲೂ ಸಮೃದ್ಧ ಬೆಳೆ ಕೊಡುವ ಫಲವತ್ತಾದ ಭೂಮಿ, ಹಸಿರು ಕಾಡು ತುಂಬಿ ನಿಂತ ಊರುಗಳು, ತಂಪೆರೆಯುವ ನೆಳಲನ್ನು ನೀಡುವ ಉದ್ಯಾನವನಗಳು ಶೋಭಿಸುತ್ತಿದ್ದವೆಂದು ಹರಿಹರ ವರ್ಣಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಹರಭಕ್ತಿ ರಸವೇ ಹರಿಯುತ್ತಿದೆಯೇನೋ ಎಂಬಂತೆ ಪಾಪವನ್ನು ತೊಳೆಯುವ ಕಾವೇರಿ ಅಲ್ಲಿ ತುಂಬಿ ಹರಿಯುತ್ತಿದ್ದು ಸಕಲ ಸಸ್ಯಾವಳಿಗಳನ್ನು ಪೊರೆಯುತ್ತಿದ್ದಳಂತೆ.

ಕಾವೇರಿ ನದಿಯಿಂದಾಗಿ ಆ ನೆಲವು ಅಮೃತದ ಸಮುದ್ರವೆನಿಸಿದ್ದಿತು . ಇಂತಹ ಈ ಸುಂ ” ಕರಿಕಾಲ ಚೋಳ ” ನೆಂಬ ರಾಜನು ಆಳುತ್ತಿದ್ದನೆಂದು ಕವಿ ಹರಿಹರನು ವರ್ಣಿಸಿದ್ದಾನೆ.

ಶಬ್ದಾರ್ಥ: ಸೆಜ್ಜೆ-ಲಿಂಗವಸ್ತ್ರ, ನೆಲೆ, ಶಯನ, ವಜ-ಗುಂಪು, ಸಮೂಹ, ಆರವೆ (ಆರಮೆ)-ಉದ್ಯಾನ; ಕಾವೇರಿ (ಕಾವ+ಏರಿ)-ಕಾಪಾಡುವ ನೀರು; ಸೋವೇರಿ (ಸೋವ+ಏರಿ)-ಪಾಪ ನಿವಾರಿಸುವ ತೀರ್ಥ.

೨) ಆ ಚೋಳರಾಜನೊಪ್ಪುವ ರಾಜಧಾನಿಯೊಳು
ವಾಚಾಮಗೋಚರವದೆನಿಸಿದಂತವನಿಯೊಳು
ಜಾತಿ ಮಾದರ ಚೆನ್ನನೆಂಬ ನಾಮಂ ತನಗೆ
ಓತಿರ್ಪುದನ್ವರ್ಥವಾಗಿ ಮದುರ್ವರೆಗೆ
ಇರ್ದು ಶಂಕರನ ಗುಪ್ತಾರಾಧನೆಗೆ ನಚ್ಚಿ
ಸಾರ್ದು ಶಿವಭಕ್ತಿಯಂ ಬೀಜದಿಚ್ಚೆಗೆ ಮೆಚ್ಚಿ
ಭಕ್ತ ಚೋಳನ ತುರಂಗ ಬದುಕಬೇಕೆಂದು
ಯುಕ್ತಿಯಿಂ ಕಾಯಕಮನೆಡೆಗೊಂಡನೊಲಿದಂದು
ಕಂಪಣದ ಹುಲ್ಲಕಾಯಕವನೇ ಮರೆ ಮಾಡಿ
ಹಂಪಿಂದ ಶಿವನನರ್ಚಿಸುತಿಪ್ಪನೊಡಗೂಡಿ

ಆ ಚೋಳದೇಶದ ರಾಜಧಾನಿಯು ಕರಿಕಾಲ ಚೋಳನ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ವರ್ಣನೆಗೆ ನಿಲುಕದ ಭೂಮಿ ಎನಿಸಿದ್ದಿತು. ಈ ಊರಿನಲ್ಲಿ ಜಾತಿಯಲ್ಲಿ ಮಾದರ ಕುಲದವನಾದ ಚೆನ್ನನೆಂಬುವವನಿದ್ದನು. ಕುಲದ ನಾಮವೂ ಅನ್ವರ್ಥವಾಗುವಂತೆ ‘ಮಾದರ ಚೆನ್ನ’ನೆಂಬುದೇ ಅವನ ಹೆಸರಾಗಿತ್ತು. ಅವನೊಬ್ಬ ಮಹಾ ಶಿವಭಕ್ತನಾಗಿದ್ದನು. ಆದರೆ ಅವನ ಭಕ್ತಿಯು ಅಪ್ರಕಟಿತವಾದುದು. ಯಾರಿಗೂ ತಿಳಿಯದಂತಿತ್ತು. ಅವನೊಬ್ಬ ಗುಪ್ತಭಕ್ತನಾಗಿದ್ದನು.

ಕರಿಕಾಲಚೋಳ ರಾಜನ ಕುದುರೆಗೆ ಹುಲ್ಲನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿ ತಂದು ಹಾಕುವ, ಮೇವನ್ನು ಪೂರೈಸುವ ಕಾಯಕ ಮಾದರ ಚೆನ್ನನದಾಗಿತ್ತು. ಅವನು ಆ ಕಾರ್ಯ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದನಾದರೂ ಅದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಕಾಯಕದ ಜೊತೆಜೊತೆಗೇ ಶಿವನನ್ನು ಅರ್ಚಿಸಿ ಸಂತೋಷಪಡುತ್ತಿದ್ದನು. ಅವನ ವೃತ್ತಿ ಕುದುರೆಗೆ ಹುಲ್ಲು ತರುವುದಾದರೂ ಪ್ರವೃತ್ತಿ ಶಿವಭಕ್ತಿಯಾಗಿತ್ತು. ಅದರಲ್ಲೇ ಅವನಿಗೆ ಸರ್ವಸುಖ ಕಾಣುತ್ತಿತ್ತು.

ಶಬ್ದಾರ್ಥ: ವಾಚಾಮಗೋಚರ-ಮಾತಿಗೆ ನಿಲುಕದ; ಓತು-ಒಂದಾಗಿ, ಒಲಿದು; ಬೀದಿದ-ಪ್ರಕಟಗೊಳ್ಳದ; ಕಂಪಣ (ಕಂಪಣ-ಕವಳ)-ಮೇವು.

೩) ಒಳಗೆ ಭಕ್ತಿಯತಂಪು ಹೊದಿಗೆ ಜನ್ಮದ ಸೊಂಪು
ಒಳಗೆ ಮುಕ್ತಿಯಗುಂಪು ಹೊದಿಗೆ ಜಾತಿಯಹೆಂಪು
ತಿಲದ ತೈಲದ ತೆದೆ , ಕಾಷ್ಠದಗ್ನಿಯ ತೆರದೆ
ನೆಲದ ಮರೆಯೊಳಗೆ ತೊಳಗುವ ನಿಧಾನದ ತೆರೆದೆ
ಪೆರರರಿಯದಂತೊಳಗೆ ಲಿಂಗಾರ್ಚನೆಯಲಿಪ್ಪ
ಆ‌ರವಂತೆ ಹೊಳಿಗೆ ಕುಲಧರ್ಮಕರ್ಮದೊಳಿಪ್ಪ
ಉದಯ ಸಮಯದೊಳೆದ್ದು ಕಾಂತಾರದೊಳು ಪೊಕ್ಕು
ರಾಗದಿಂ ನಿರ್ಮಳನದೀತೀರದೊಳು ಪೊಕ್ಕು
ನುಣ್ಮಳಲ ದಿ೦ಟೆಯೊಳು ತಳಿರಹಸೆಯಲ್ಲಿ ಹಾಸಿ
ಕಣ್ಮನವನಭವನತ್ತಲು ನಿಲಿಸಿ ಕನ್ವಯಿಸಿ
ತಂದು ಸಿಂಹಾಸನದ ಮೇಲೆ ಬಿಜಯಂಗೆಯಿಸಿ

ಮಾದರ ಚೆನ್ನನ ಭಕ್ತಿಯ ಸೊಗಸುಗಾರಿಕೆಯನ್ನು ಕವಿ ಈ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸುತ್ತಿದ್ದಾನೆ. ಚೆನ್ನನು ಬಡವನಾದರೂ, ಅವನೊಳಗೆ ಭಕ್ತಿಯ ತಂಪು ಆವರಿಸಿತ್ತು. ಬದುಕಿನ ಸೊಗಸುಗಾರಿಕೆ, ಮನದೊಳಗೆ ಮುಕ್ತಿಭಾವದ ಸಮೂಹ, ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಕೀಳು ಜಾತಿಯ ಗುರುತು ಇವೆಲ್ಲವೂ ಅಡಕವಾಗಿದ್ದ ಮಾದರ ಚೆನ್ನನ ಬದುಕು ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿದ್ದಿತು. ಊರ ಜನರಿಗೆ ಅವನು ಜಾತಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಳದರ್ಜೆಯ ಮಾದರ ಚೆನ್ನ ಮಾತ್ರ. ಆದರೆ ಅಂತರಂಗದಲ್ಲಿ ಅವನನ್ನು ಆವರಿಸಿದ್ದ ಶಿವಭಕ್ತಿ ಇತರರಿಗೆ ಗೋಚರಿಸುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಎಳ್ಳಿನೊಳಗೆ ಅಡಕಗೊಂಡಿರುವ ತೈಲದಂತೆಯೂ, ಮರದೊಳಗೆ ಅಡಗಿಕೊಂಡಿರುವ ಬೆಂಕಿಯಂತೆಯೂ, ನೆಲದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಹುದುಗಿಕೊಂಡಿರುವ ನಿಧಿಯಂತೆಯೂ ಮಾದರ ಚೆನ್ನನ ಗುಪ್ತಭಕ್ತಿಯು ಇತರರಿಗೆ ಗೋಚರಿಸುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಮನದೊಳಗೇ ಲಿಂಗಾರ್ಚನೆಗೈಯುತ್ತಿದ್ದ ಆತ, ಹೊರ ಜಗತ್ತಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಕುಲಧರ್ಮವನ್ನು ಪಾಲಿಸುತ್ತಿರುವ ಕರ್ಮಯೋಗಿಯಂತಿದ್ದನು.

ಸೂರ್ಯೊದಯದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಎದ್ದು, ಕಾಡಿಗೆ ತೆರಳುತ್ತಿದ್ದ ಮಾದರ ಚೆನ್ನನು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ನದೀತೀರದಲ್ಲಿ ನುಣ್ಣನೆಯ ಮರಳಿನ ಮೇಲೆ ಹಸಿರು ಪತ್ರಗಳನ್ನು ಹಾಡುತ್ತಿದ್ದನು. ಕಣ್ಣು-ಮನಸ್ಸು ಶಿವನಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಳಿಸಿ, ಕೈ ಬೀಸಿ ಕರೆದು ಶಿವನನ್ನು ಹಸಿರೆಲೆಯ ಸಿಂಹಾಸನದ ಮೇಲೆ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪನೆ  ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದನೆಂದು ಕವಿಯು ವರ್ಣಿಸಿದ್ದಾನೆ.

ಶಬ್ದಾರ್ಥ: ಸೊಂಪು-ಸೊಗಸು; ತಿಲ-ಎಳ್ಳು; ಕಾಷ್ಠ-ಕಟ್ಟಿಗೆ; ನಿಧಾನ-ಸಂಪತ್ತು; ಕಾಂತಾರ-ಕಾಡು; ದಿಂಟೆ (ದಿಣ್ಣೆ)-ದಿಣ್ಣೆ; ಅಭವ-ಶಿವ.

೪) ಸಂದಣಿನ ದೇಹದಿಂದ ಪೂರಯಿ ಹಾರಯಿಸಿ
ಪರಿಮಳದ ತಿರುಳಪ ಮೊಲ್ಲೆ ಮಲ್ಲಿಗೆಗಳಿಂ
ಹರವರಿಯ ಕಂಪಿಡುವ ಸಂಪಗೆಯರ್ಗಳಿಂ
ಮರುಗ ದವನ ಪಚ್ಚೆ ಪಡ್ಡಳಿಯ ಪೂಗಳಿಂ
ಸುರಗಿ ಸುರಹೊನ್ನೆ ಚಂಗರಗಿಲೆಯ ಪೊಗಳಿo
ಸಂಗಡಿಸಿ ಸಿಂಪಡಿಸಿ ಹೋಗಿ ಹೊಲೆಯಯಿತು
ಲಿಂಗಪೂಜೆಗಳೊಳಗೆ ಮನವಿಟ್ಟು ಮಿರುತಂ
ಒಂದು ತೃಣಜಾಲಮಂ ಕೊಯತ್ತಿನೊಳು ಹೇಳಿ
ಸಂದ ಪ್ರಳಕಂಗಳಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಮಯ್ಯೊಳು ಹೆರೆ

ಮಾದರ ಚೆನ್ನನು ಶಿವನಿಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಸ್ನೇಹಭಾವದಿಂದ ಪರಿಮಳ ಬೀರುತ್ತಿರುವ ಮೊಲ್ಲೆ ಮಲ್ಲಿಗೆಗಳನ್ನು ಸಂಪಗೆ ಹೂಗಳನ್ನು, ಮರುಗ, ಪಚ್ಚೆ, ದವನ, ಕೆಂಪನೆಯ ಜಾಜಿ – ಹೀಗೆ ಬಗೆಬಗೆಯ ಹೂಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಿ ಅರ್ಚಿಸುತ್ತಿದನು. ಇವುಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಸುರಗಿ, ಸುರಹೊನ್ನೆ ಕೆಂಪು ಕಣಗಿಲೆ ಹೂಗಳನ್ನು ತಂದು ಶಿವಲಿಂಗವನ್ನು ಸಿಂಗರಿಸುತ್ತಿದ್ದನು.

ಹೂಗಳ ಹೊರೆ ಯನ್ನೇ ಶಿವನ ಮೇಲೆ ಹೇರಿ ಮನವಿಟ್ಟು ಲಿಂಗಪೂಜೆಯನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದನು. ಆ ನಂತರ ತನ್ನ ನಿತ್ಯ ಕಾಯಕದಂತೆ ಹುಲ್ಲನ್ನು ಕೊಯ್ದು, ಹೊರಗಟ್ಟಿ ಎತ್ತಿನ ಮೇಲೆ ಹೇರಿಕೊಂಡು ಮನದಲ್ಲಿ ಶಿವಪೂಜೆಯಿಂದ ಲಭಿಸಿದ ಆನಂದವನ್ನು ತುಂಬಿಕೊಂಡು ಹೊರಡುತ್ತಿದ್ದನು.

ಶಬ್ದಾರ್ಥ: ಹರವರಿ-ಹರವು, ವಿಸ್ತಾರ; ಹೊರೆಯೇಮಿ-ಉಬ್ಬು; ಪಚ್ಚಳಿಕೆಂಜಾಜಿ, ಪಾದರಿ.

೫) ನಡೆತಂದು ಚೋಳನ ತುರಂಗ ನಿಳಯದ ಮುಂದೆ
ತನೆಯವರ ಪಾದಿಯಲ್ಲಿ ನೂಕಿ ಭರದಿಂದೆ
ಬಳಲುತ ಬಂದು ನಿಜವಿಳಿಯದೊಳು ಕುಳ್ಳಿರ್ದ
ತೊಳತೊಳಿಪ ಶಿವಲಿಂಗದತ್ತ ಚಿತ್ತಂ ಸಾರ್ದು
ಇರೆ ಬೋನಮಂ ಪಿಡಿದರಲ್ಲಿ ತಮ್ಮರಸಿಯರು
ಹರನಿತ್ತುದಂ ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಕಡುಬಡವೆಯರು
ಲಿಂಗ ಪ್ರಸಾದಮಂ ಸಾದರಂ ಕಳ್ಕೊಂಡು
ಜ೦ಗಮನಿಭಾನನಿಪ್ಪಂ ಸುಖಮನೆಡೆಗೊಂಡು
ಈ ತೆಜದೊಳಯವತ್ತು ವತ್ಸರಂ ನಡೆವುತಿರ
ಭೂತಳದೊಳತಿಗುಪೂಂಜೆ ದಳವೇಜುತಿರ

ಹುಲ್ಲುಗಾವಲಿನಿಂದ ಹುಲ್ಲಹೊರೆಯನ್ನು ಹೊತ್ತುಕೊಂಡು ಬಂದ ಮಾದರ ಚೆನ್ನನು ಅದನ್ನು ಕರಿಕಾಲ ಚೋಳನ ಕುದುರೆ ಲಾಯದ ಮುಂದೆ ಹಾಕುತ್ತಿದ್ದನು. ನಂತರ ಬಳಲಿಕೆಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಾ ತನ್ನ ಮನೆಗೆ ಬಂದು ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುವನು. ಕುಳಿತಾಕ್ಷಣ ಅವನ ಮನಸ್ಸು ತಳತಳನೆ ಹೊಳೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಶಿವಲಿಂಗವನ್ನೇ ಧ್ಯಾನಿಸುತ್ತಿತ್ತು.

ಆ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಮಾದರ ಚೆನ್ನನ ಪತ್ನಿಯು ಅವನಿಗೆ ಊಟಕ್ಕೆಂದು ತಂದುಕೊಟ್ಟ ಆಹಾರವನ್ನು ಶಿವಕೊಟ್ಟಿದ್ದೆಂಬ ಭಕ್ತಿಭಾವದೊಂದಿಗೆ, ಲಿಂಗಕ್ಕೆ ನೈವೇದ್ಯ ಮಾಡಿ, ಅದನ್ನೇ ಪ್ರಸಾದವೆಂದು ಜಂಗಮಧರ್ಮದಂತೆ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಕಡುಬಡತನ ಕಾಡುತ್ತಿದ್ದರೂ ಇರುವುದನ್ನೇ ದೇವರು ಕೊಟ್ಟಿದ್ದೆಂಬಂತೆ ಸ್ವೀಕರಿಸುವ ಈ

ದಂಪತಿಗಳು ಸುಖವಾಗಿಯೇ ಜೀವನವನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಈ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಅರುವತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಮಾದರ ಚೆನ್ನನು ಜೀವನವನ್ನು ಸಾಗಿಸಿದನಂತೆ. ಶಬ್ದಾರ್ಥ: ತುರಂಗ-ಕುದುರೆ; ಸಾದರ-ಆದರ; ವತ್ಸರ-ವರ್ಷ; ದಳವೇಮಿ- ಉತ್ಸಾಹ.

೬) ಹರನೊಲ್ದು ಚೆನ್ನನಂ ಮೆರೆವೆನೀ ಧರೆಗೆಂದು
ಪುರಹರಂ ಸಲೆ ಸಂತಸಂಬಡುತ್ತಿರಲೊಂದು
ದಿವಸದೊಳು ಎಂದಿನಂದದೊಳು ಹೊಲನಂ ಹೊಕ್ಕು
ಶಿವಲಿಂಗ ಪೂಜೆಯಂ ಮಾಡಿ ಹರುಷಂ ಮಿಕ್ಕು
ಬೇಗದಿಂ ಪುಲುಗೊಯ್ದು ಮೈಲನೊಳು ನೆರೆಹೆರೆ
ರಾಗದಿಂ ಗಳಗಳನೆ ನಡೆತರುತ್ತಂ ಮಿರೆ
ಕಂಪಣದ ತಾಣದೊಳು ಹುಲ್ಲನೊಲವಿಂ ನೂಂಕಿ
ಸೊಂಪೆರೆ ಚಿತ್ತಜಾರಿಯ ಚಿತ್ತಮಂ ಸೋಂಕಿ
ಮನೆಗೆ ಬ೦ದನುಮಿಸುತೆ ಕುಳ್ಳಿರ್ದು ನೆನೆವುತಿರೆ
ವನಿತೆ ತಂದ೦ಬಕಳಮಂ ಮೆಲ್ಲನೀವುತಿರೆ

ಮಾದರ ಚೆನ್ನನ ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಸಂತೋಷಗೊಂಡ ಶಿವನಿಗೆ ಮಾದರ ಚೆನ್ನನ ಗುಪ್ತಭಕ್ತಿಯ ವಿಚಾರವನ್ನು ಲೋಕಕ್ಕೆ ತಿಳಿಯುವಂತೆ ಮಾಡಬೇಕೆಂಬ ಮನಸ್ಸಾಯಿತು. ಒಂದು ದಿನ ಮಾದರ ಚೆನ್ನನು ಎಂದಿನಂತೆಯೇ ಹೊಲಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ, ನಿತ್ಯದಂತೆ ಶಿವಲಿಂಗ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಮಾಡಿ ಹರುಷಪಟ್ಟನು. ನಂತರ ಬೇಗಬೇಗ ಹುಲ್ಲನ್ನು ಕೊಯ್ದು, ಹೊರೆಯನ್ನು ಕಟ್ಟಿ ಹೊತ್ತುಕೊಂಡು ಪ್ರೀತಿಯಿಂದಲೇ ತನ್ನ ಕಾಯಕವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಾ ಕುದುರೆಗಳಿಗೆ ಮೇವನ್ನು ಹಾಕುವ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಹುಲ್ಲಿನ ಹೊರೆಯನ್ನು ಹಾಕಿದನು. ಅವನ ಮನಸ್ಸಿನ ತುಂಬಾ ಶಿವನೇ ತುಂಬಿದ್ದನು. ಶಿವನನ್ನೇ ಧ್ಯಾನಿಸುತ್ತ ತನ್ನ ಮನೆಗೆ ಬಂದು ಕುಳಿತನು. ಕುಳಿತಲ್ಲಿಯೂ ಅವನ ಮನಸ್ಸು ಶಿವನನ್ನೇ ಸ್ಮರಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಆಗ ಅವನ ಹೆಂಡತಿಯು ಊಟಕ್ಕೆ ರಾಗಿಯ ಗಂಜಿ, ಅಂಬಲಿಯನ್ನು ನೀಡಿದಳು.

ಶಬ್ದಾರ್ಥ: ಮೈಲ (ಕಪ್ಪು)-ಬೂದುಬಣ್ಣದ ಎತ್ತು; ಅಂಬಕಳ-ಅಂಬಲಿ, ರಾಗಿಗಂಜಿ.

೭) ಮಧುರಾಮರುಚಿಯಾಹ ಶಿವಲಿಂಗವಂ ತಾಗ
ಸುಧೆಯ ಕಡುಸವಿಯಿಂದ ನೂರ್ಮಡಿಸಿ ಸವಿಯಾಗ
ಸವಿದು ದಣಿವೆಯ್ದಿಸದೆ ಗುರುಮೂರ್ತಿಯುರವಣಿಸಿ
ಸವಿಸವಿವುತಂಬಕಳವೆಲ್ಲವಂ ಲವಲವಿಸಿ
ಕೊಂಡನೇನೆಂಬೆನಾ ಚೆನ್ನನೊಡನೊಂದಾಗಿ
ಉಂಡನಭವಂ ಸ್ವರ್ಗಮರ್ತ್ಯಕ್ಕೆ ಪೊಸತಾಗಿ
ಇರೆ ನಿತ್ಯನೇಮಕ್ಕೆ ಚೋಳರಾಯಂ ಬಂದು
ಹರನಾಲಯ ೦ ಬೊಕ್ಕು ಕಯುಗಿವುತಂ ನಿಂದು
ದೇವಾನ್ನ ದಿವ್ಯಾನ್ನವಮೃತಾನ್ನಮಂ ಬಡಿಸಿ
ಓವಿ ಸವಿಸಾಲಿಡುವ ಶಾಕಂಗಳು ಬಡಿಸಿ

ಸವಿಯಾದ ಮಾವಿನ ಉಪ್ಪಿನಕಾಯಿಯ ಜೊತೆಗೆ ಅಂಬಲಿಯನ್ನು ಶಿವನು ಕುಡಿದು ಆನಂದಿಸುವನು. ಲೋಕಕ್ಕೆ ಇದು ಅಚ್ಚರಿಯ ಸಂಗತಿಯೆಂದು ಕವಿ ಬಣ್ಣಿಸಿರುವನು. ಅಮೃತದಂತಹ ರುಚಿಯ ಅಂಬಲಿಯ ಪರಿಮಳವು ಶಿವಲಿಂಗವನ್ನು ತಾಕಿತು. ಅಂಬಲಿಯ ಅತಿಯಾದ ರುಚಿಯಿಂದಾಗಿ ಶಿವನಿಗೆ ಅದನ್ನು ಸವಿಯುವ ಬಯಕೆ ನೂರಡಿಯಾಯಿತು.

ಅವನು ಮನಸಾರೆ ಅಂಬಲಿಯನ್ನು ಚನ್ನನೊಡಗೂಡಿ ಸವಿದನಂತೆ. ಇದು ಭೂಲೋಕವೂ, ಸ್ವರ್ಗಲೋಕವೂ ಅರಿಯದ ಹೊಸ ಸಂಗತಿಯೆಂಬುದಾಗಿ ಕವಿ ವಿವರಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಭಕ್ತನೊಡನೆ ಆಹಾರ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ದೇವನ ಸಂಗತಿ ಹೊಸತಲ್ಲದೆ ಬೇರೇನು? ಅಷ್ಟರಲ್ಲಿ ರಾಜನಾದ ಕರಿಕಾಲ ಚೋಳನು ತನ್ನ ದಿನನಿತ್ಯದ ಪದ್ಧತಿಯಂತೆ ಶಿವಾಲಯಕ್ಕೆ ಬಂದನು. ಬಂದವನೇ ಶಿವಲಿಂಗಕ್ಕೆ ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಕೈಮುಗಿದು, ಶಿವನಿಗೆ ನೈವೇದ್ಯವನ್ನು ಸಮರ್ಪಿಸಿದನು. ದೇವಲೋಕದ ದಿವ್ಯಾನ್ನವನ್ನು ಬಡಿಸಿ, ಉಪಚರಿಸಿದನು. ಹಲವು ಬಗೆಯ ಸವಿ ಸವಿಯ ಭಕ್ಷಗಳನ್ನು ರಾಜ ಶಿವನಿಗೆ ಬಡಿಸಲಾರಂಭಿಸಿದನೆಂದು ಕವಿ ವಿವರಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಶಬ್ದಾರ್ಥ: ಆಮ್ರ-ಮಾವು; ಸುಧೆ-ಅಮೃತ; ಉರವಣಿಸಿ-ಉತ್ಸಾಹದಿಂದ; ಶಾಕ- ತರಕಾರಿ; ಓವಿ-ಉಪಚರಿಸು.

೮) ಪಪ್ಪಳಂ ಚಿಲುಪಾಲ ಘಟ್ಟಗಳನಲ್ಲಿ
ತುಪ್ಪಮಂ ಕೆನೆಮೊಸರ ಸಕ್ಕರೆಯನಲ್ಲಿ
ಬಿಡಿಸಿ ಹೆಜಸಾರುತಂ ಜವನಿಕೆಯನೋಸರಿಸಿ
ಮೃಡನೆ ಆರಯ್ಕೆಂದು ನಲವಿಂ ನಮಸ್ಕರಿಸಿ
ಹರನಲ್ಲಿ ಏನುವಂ ಮುಟ್ಟಿದಾರಯ್ಯದಿರೆ
ಪರಿಕಿಸದೆ ವಾಸಿಸದೆ ಲೆಕ್ಕಿಸದೆ ಸುಮ್ಮನಿರ
ತೊಟ್ಟಿನಾ ಜವನಿಕೆಯನೊಸರಿಸಿ ಕಾಣುತಂ
ಕಟ್ಟೆನಿಂತೇಕಾಯಿತೆನುತಲುರವಣಿಸುತಂ
ಕಿತ್ತಲಗುತ್ತಿಕೊಂಡಮ್ಮಮ್ಮ ಕೊರಳಲ್ಲಿ
ಒತ್ತಿ ಹೂಡುತ್ತಿರಲು ಶಂಕರಂ ಕಂಡಲ್ಲಿ

ಬಗೆ ಬಗೆಯ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ನೈವೇದ್ಯಕ್ಕಿರಿಸಿದ ರಾಜನು ನಂತರ ಹಪ್ಪಳವನ್ನು ಬಡಿಸಿದನಂತೆ. ಕೆನೆ ಹಾಲು ತುಂಬಿದ ಮಣ್ಣಿನ ಕುಡಿಕೆಗಳನ್ನು ಇರಿಸಿದನಂತೆ. ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ತುಪ್ಪ, ಕೆನೆಮೊಸರು, ಸಕ್ಕರೆಯನ್ನೆಲ್ಲಾ ಬಡಿಸಿ ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಸರಿದು ನಿಂತು, ಯಾರೂ ನೋಡಬಾರದೆಂದು ಪರದೆಯನ್ನು ಇಳಿಬಿಟ್ಟು ‘ಶಿವನೇ

ಸ್ವೀಕರಿಸು, ಸಮರ್ಪಿಸಿಕೋ’ ಎಂದು ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ನಮಸ್ಕರಿಸಿ, ಭಕ್ತಿಭಾವದಿಂದ ನಿಂತುಕೊಂಡನು. ಶಿವನು ಏನನ್ನೂ ಮುಟ್ಟಲಿಲ್ಲ.

ಅದನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸದೆ, ರುಚಿಯನ್ನು ನೋಡದೆ ಸುಮ್ಮನಿದ್ದನಂತೆ. ಪರದೆಯನ್ನು ಸರಿಸಿ ನೋಡಿ, ಇದೇಕೆ ಶಿವನು ಹೀಗೆ ಮಾಡಿದ? ಎಂದು ನೊಂದನು. ತಕ್ಷಣವೇ ಒರೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಕತ್ತಿಯನ್ನೆತ್ತಿಕೊಂಡು ತನ್ನ ಕೊರಳನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಒತ್ತಿಹಿಡಿದುದನ್ನು ಶಿವನು ನೋಡಿದನಂತೆ.

ಶಬ್ದಾರ್ಥ: ಚಿಲುಪಾಲು-ಕೆನೆಹಾಲು; ಘಟ್ಟ-ಮಣ್ಣಿನಪಾತ್ರೆ; ಹೆಸಾರು-ಹಿಂದೆ ಸರಿದು; ಜವನಿಕೆ-ಪರದೆ; ಅಲಗು-ಕತ್ತಿ

೯) ಓಹೋ ವಿಚಾರವಿಲ್ಲದೆ ಇಂತು ಮಾಕ್ಟರೇ
ಆಹ ನಿಮ್ಮರಸುತನವೆಯಲ್ಲಿ ಮಲ್ಪಾರೇ
ಕಂಡಯ್ಯ ಚೋಳ ನಿನಗಿನಿತು ಸ್ಮರಣೆಯಲ್ಲ
ಉಂಡವಾ ಚೆನ್ನನೊಡನಮಗಿಂದು ಹಸಿವಿಲ್ಲ
ಕೇಳಂಬಕಳದ ಸವಿಯದನೇನನೆಂಡೆಫೆಮ್
ಚೋಳಾದಿಗಳು ಪಡೆಯರೇನೆಂದು ಬಣ್ಣಿಪೆಂ
ಎಂದು ಶಿವನಾ ಲಿ೦ಗದೊಳು ಪುಗಲು ಕಾಣುತಂ
ನಿಂದು ಚೋಳಂ ಕೌತುಕಂ ಮಿಕ್ಕು ನೋಡುತಂ
ಬೆರಗಾಗಿ ಬೆಂಡಾಗಿ ಚೆನ್ನನಂ ಚಿಂತಿಸುತ
ಕಥೆಗೊರಳೊಂತುಂಬಲೇ ಎಂದು ಹುರುಡಿಸುತ

ಕರಿಕಾಲ ಚೋಳನ ಮುಂದೆ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷನಾದ ಶಿವನು “ಏನಯ್ಯಾ ಕರಿಕಾಲ ಚೋಳ ಸ್ವಲ್ಪವೂ ವಿಚಾರಮಾಡದೆ ಇಂತಹ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಮುಂದಾಗುವುದೆ? ನನ್ನಲ್ಲಿಯೂ ನಿನ್ನ ಅರಸುಬುದ್ದಿಯನ್ನು ತೋರುತ್ತಿರುವೆಯಾ? ನಿನಗೆ ಸ್ವಲ್ಪವೂ ಸ್ಮರಣೆ- ಸಹಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ, ತಾಳ್ಮೆಯ ಗುಣವಿಲ್ಲವಲ್ಲ. ಇಂದು ನನಗೆ ಹಸಿವಿಲ್ಲ. ಕಾರಣವೆಂದರೆ ನಾನಿಂದು ಚೆನ್ನನೊಡನೆ ಊಟ ಮಾಡಿದೆ. ಅವನೊಡನೆ ಸವಿದ ಅಂಬಲಿಯ ರುಚಿಯನ್ನು ಏನೆಂದು ಬಣ್ಣಿಸಲಿ?” ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾ

ಶಿವಲಿಂಗದೊಳಗೆ ಐಕ್ಯನಾದನು. ಇದನ್ನು ಚೋಳ ರಾಜನು ಆಶ್ಚರದಿಂದ ನಿಂತು ನೋಡಿದನು. ಬೆಕ್ಕಸ ಬೆರಗಾಗಿ ನಿಂತ ಚೋಳರಾಜನು ಯಾರು ಈ ಚೆನ್ನ ಎಂದು ಚಿಂತಿಸುತ್ತಿದ್ದನು. ಅಂಬಲಿಯನ್ನು ಈ ರೀತಿ ಶಿವನುಂಡನೇ ಎಂದು ಹೊಟ್ಟೆಕಿಚ್ಚಾಯಿತಂತೆ.

ಶಬ್ದಾರ್ಥ: ಪಡಿ-ಸಮಾನ; ಕಳಗೊರಳ-ನೀಲಕಂಠ, ಹುರುಡು-ಪೈಪೋಟಿ, ಹೊಟ್ಟೆಕಿಚ್ಚು.

೧೦) ಪರಮಂಗೆ ಉಣಲಿತ್ತಶರಣನಂ ನೋಡುವೆಂ
ಹರುಷದಿಂದಾನವರ ಕರುಣಮಂ ಸೂಡುವಂ
ನಡೆದಜೆಯದಬ್ಬಸುಖಿ ಕಾಲ್ನಡೆಯೊಳೆಯ್ತರುತ
ಎಡಬಲದ ಮಕುಟವರ್ಧನರೊಡನೆ ನಡೆತರುತೆ
ಪುರಹರ ೦ ಗುಣಲಿತ್ತ ಚೆನ್ನನಂ ತೋದರೇ
ಗುರುಲಿಂಗದೊಡನುಂಡ ಚೆನ್ನನಂ ತೋಟೆರೇ
ಎಂದಲ್ಲಿ ಚಿತ್ತದನುತಾಪದಿಂ ಕೇಳುತಂ
ಅ ೦ ದಲ್ಲಿ ದೆಸೆದೆಸೆಗೆ ದೂತರಂ ಕಳುಪುತಂ
ಚೆನ್ನಯ್ಯನಿಪ್ಪ ಗುಡಿಲಿದೆಯೆಂದು ತೋರುತ್ತಿದೆ.
ಚೆನ್ನಯ್ಯನೊಳಗೈದನೆಂದು ನೆರೆಹೇಳುತಿರೆ

ಕರಿಕಾಲ ಚೋಳನಿಗೆ ಪರಶಿವನಿಗೆ ಊಟ ಮಾಡಿಸಿದ ಮಹಾಶಿವಶರಣನಾದ ಚೆನ್ನನನ್ನು ನೋಡಬೇಕೆನಿಸಿತು. ಅವನನ್ನು ನೋಡಿ ಪಾವನನಾಗಬೇಕೆಂದಾತ ಎಂದೂ ಬರಿಗಾಲಿನಲ್ಲಿ ನಡೆದು ಅರಿಯದವ ಅಂದು ನಡೆದುಕೊಂಡೇ ಹೊರಟನಂತೆ. ಅವನ ಎಡಬಲದಲ್ಲಿ ಅವನ ಪರಿವಾರವಿತ್ತು. ಸಿಕ್ಕವರನ್ನೆಲ್ಲಾ “ಶಿವಲಿಂಗದೊಡನೆ ಊಟ ಮಾಡಿದ ಚೆನ್ನನನ್ನು ತೋರುವಿರಾ?” ಎಂದು ಕೇಳುತ್ತಾ, ಮನದಲ್ಲೇ ಅನುತಾಪ ಮಾಡುತ್ತಾ, ಸಿಕ್ಕ ಸಿಕ್ಕ ಕಡೆ ಹುಡುಕುವಂತೆ, ತನ್ನ ದೂತರನ್ನು ಅಟ್ಟುತ್ತಾ ಬರುತ್ತಿರುವಾಗ, ‘ಇದೇ ಚೆನ್ನನ ಗುಡಿಸಲೆಂದೂ, ಚೆನ್ನ ಒಳಗಿರುವನೆಂದೂ’ ಚೆನ್ನನ ನೆರೆಮನೆಯವರು ರಾಜನಿಗೆ ಚೆನ್ನನ ಮನೆಯನ್ನು ತೋರಿದರು.

ಶಬ್ದಾರ್ಥ: ಸೂಡು-ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ಧರಿಸು; ಅನುತಾಪ-ಸಂತಾಪ.

೧೧) ಒಳಗೆ ಚೆನ್ನಯ್ಯ ನೆರೆ ಕಂದುತಂ ಕುಂದುತ
ತಿಳಿವೊಡರಿದೇನೆಂದು ಕೋಡುತಂ ಬಾಡುತಂ
ಅರಮನೆಯ ಚಾರರೇಕಾನೇಕ ಶಂಕರಾ
ಆರಸನೇಶನ್ನ ಮನೆಯೇಕೆ ಶಶಿಶೇಖರಾ
ಭಕ್ತನೆಂದರಿಯದಿರ್ದೊಡೆ ಲೇಸು ಬದುಕುವೆಂ
ಭಕ್ತನೆಂದರಿದ ಬಳಿಕಾನೆಂತು ಬದುಕುವಂ
ಎನುತಮಿಠಲಲ್ಲಿ ಗುಡಿಲು ಸುತ್ತಿ ಮುತ್ತು
ತನತನಗೆ ಜಯ ಜೀಯ ಎನುತ ಕಯುಗಿವುತ್ತ
ಇರೆ ಚೋಳರಾಜನತಿ ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಬರುತಿರ್ದ
ನರರೆ ಸಮ್ಯಗ್‌ಜ್ಞಾನಿ ಸತ್ಯನಿಧಿ ಬರುತಿರ್ದ

ರಾಜನು ತನ್ನ ಪರಿವಾರದೊಡನೆ ತನ್ನ ಗುಡಿಸಲಿನ ಬಳಿಗೆ ಬರುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ಕಂಡು ಮಾದರ ಚೆನ್ನನಿಗೆ ಅಳುಕಾಯಿತು. ದೊರೆಯೇಕೆ ಬರುತ್ತಿರುವನೆಂಬುದು ತಿಳಿಯದೆ ಮನದಲ್ಲೇ ಚಡಪಡಿಸುವಂತಾಯಿತು. ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲೇ ದೇವರಿಗೆ ಅರಮನೆಯಲ್ಲಿರ ಬೇಕಾದ ದೊರೆಯು ತನ್ನ ಗುಡಿಸಲಿಗೆ ಬರುತ್ತಿರುವುದೇಕೆ ಶಶಿಶೇಖರನೇ?” ಎಂದು ಚಿಂತಿಸುತ್ತಿದ್ದನು. ಚೆನ್ನನಿಗೆ ತಾನು ಶಿವನ ಭಕ್ತನೆಂಬ ವಿಚಾರ ಯಾರಿಗೂ ತಿಳಿಯದಿದ್ದರೆ ಸಾಕೆನಿಸಿತು.

ತಾನು ಭಕ್ತನೆಂಬ ವಿಚಾರವನ್ನು ಅವನು ಗೌಪ್ಯವಾಗಿರಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದನು. ಈಗ ತನ್ನ ಭಕ್ತಿಯ ವಿಚಾರ ಜಗತ್ತಿಗೆ ತಿಳಿದ ಮೇಲೆ ತಾನು ಬದುಕುವುದು ಹೇಗೆಂದು ಅವನು ಪರಿತಪಿಸಿದನು. ಹೀಗೆ ಚಿಂತಿಸುತ್ತಾ ತನ್ನ ಗುಡಿಸಲಿನ ಒಳಗೆಲ್ಲಾ ಶತಪಥ ತಿರುಗಾಡತೊಡಗಿದನು. ಮನದಲ್ಲೇ ಶಿವನಿಗೆ ಕೈಮುಗಿದು ‘ಕಾಪಾಡು ಸ್ವಾಮಿ, ತಂದೆ’ ಎಂದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವಾಗ ಹೊರಗಡೆ ಜನರೆಲ್ಲ ಚೆನ್ನನಿಗೆ ಜಯಕಾರವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿರಲು ಚೋಳರಾಜನು ಅತಿಭಕ್ತಿಭಾವದಿಂದ ಸಮ್ಯಗ್‌ಜ್ಞಾನಿಯಾದ ಸತ್ಯನಿಧಿ ಬರುವಂತೆ ಚೆನ್ನಯ್ಯನ ಗುಡಿಸಲಿನ ಸಮೀಪಕ್ಕೆ ಬಂದನು. 

ಶಬ್ದಾರ್ಥ: ಕೋಡು-ನಡುಗು; ಸಮ್ಯಗ್‌ಜ್ಞಾನಿ-ಸಂಪೂರ್ಣಜ್ಞಾನಿ.

೧೨) ಗಳಗಳನೆ ನಡೆತಂದು ಚೆನ್ನಯ್ಯನಂ ಕಂಡು
ಬಳಸಿ ಗಣಪದವಿ ಬಂದೆಳಸಿರ್ದನಂ ಕಂಡು
ಇಳಿಪಿದಂ ಸರ್ವಾಂಗಮಂ ಚೆನ್ನನಂತ್ರಿಯೊಳು 
ತೊಳತೊಳಗೆ ಮುಕುಟಮಣಿಕಾಂತಿ ಪದಭೂಮಿಯೊಳು 
ಪಾದರಜಮಂ ಕಣ್ಣಳೊಳಗೊತ್ತಿ ದಣಿವುತಿರೆ 
ಪಾದಮಂ ಬಲ್ವಿಡಿದು ಬಿಡೆನೆಂದು ಪೆಣಗುತಿರೆ 
ಏನಯ್ಯ ಚೋಳನೃಪ ನೀನಿಂತು ಬಪ್ಪರೇ 
ಭಾನುಕುಲದರ್ಪಣನೆ ನೀನಿಂತು ಮಾಕ್ಟರೇ 
ಎನ್ನ ಕುಲಮಂ ನೋಡದೆಯಪ್ಪರೇ ಚೋಳ 
ಎನ್ನ ಜಾತಿಯನರಿಯದಿಂತು ಮಾಕ್ಸರೆ ಚೋಳ

ಚೋಳರಾಜನು ಅವಸರವಸರವಾಗಿ ನಡೆದು ಬಂದವನೇ ಶಿವನ ಕೃಪೆಯಿಂದ ಗಣಪದವಿಯನ್ನು ಪಡೆದ ಮಾದರ ಚೆನ್ನನನ್ನು ಕಂಡೊಡನೆ ಅವನ ಪಾದಗಳಿಗೆ ಸಾಷ್ಟಾಂಗ ನಮಸ್ಕಾರ ಮಾಡಿದನು. ಮಾತ್ರವಲ್ಲ ಚೆನ್ನನ ಪಾದಧೂಳಿಯನ್ನು ತನ್ನ ಕಣ್ಣುಗಳಿಗೆ ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಒತ್ತಿಕೊಂಡು ನಮಸ್ಕರಿಸಿದನು. ಚೆನ್ನನ ಪಾದಗಳನ್ನು ತನ್ನೆರಡೂ ಕೈಗಳಿಂದ ಬಲವಾಗಿ ಒತ್ತಿಹಿಡಿದುಕೊಂಡು ಪಾದಗಳನ್ನು ಬಿಡುವುದಿಲ್ಲವೆಂದನು. ಚೋಳರಾಜನು ಏಕಾಏಕಿ ಬಂದು ಹೀಗೆ ಮಾಡುತ್ತಿರುವುದರಿಂದ ಮಾದರ ಚೆನ್ನನಿಗೆ ತುಂಬಾ ಮುಜುಗರವಾಯಿತು.

ಅವನು ಚೋಳರಾಜನನ್ನು ಕುರಿತು “ಎಲೈ ಚೋಳ ರಾಜನೇ, ಸೂರಕುಲದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿರುವ ನೀನು ಕೀಳಾದ ಮಾದರ ಕುಲದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿರುವ ನನ್ನ ಗುಡಿಸಲಿಗೆ ಬರುವುದೇ? ನನ್ನ ಪಾದಗಳನ್ನು ಹಿಡಿಯುವುದೇ?” ಎಂದು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದನು. ಶಬ್ದಾರ್ಥ: ಅಂಫ್ರಿ-ಪಾದ; ರಜ-ಧೂಳು; ದರ್ಪಣ-ಕನ್ನಡಿ.

೧೩) ಎನೆ ದೇವದೇವನೊಲಿದನ ಕುಲವೇ ಸತ್ಕುಲಂ 
ಘನಮಹಿಮನೊಲಿದ ಜಾತಿಯೆಜಾತಿ ನಿರ್ಮಲಂ
ಸರ್ವನೊಡನುಂಡ ನಿಮ್ಮಯ ಜಾತಿಗಾಂ ಸರಿಯೆ
ಸರ್ವಜ್ಞ ನಿನ್ನ ಕೆರ್ಪಿಂಗೆನ್ನ ಶಿರಸರಿಯೆ
ಬಿಡೆನಯ್ಯ ನಿಮ್ಮಪದಮಂ ಬಿಟ್ಟು ಬಾಳ್ವೆನೇ 
ಮೃಡಮೂರ್ತಿಯಂ ಬಿಟ್ಟು ನರಕದೊಳಗಾಳೇನೇ 
ನಡೆಯಿಮೆಂದಲ್ಲಿ ಗಜಮಸ್ತಕವನೇ ಸುತ 
ಗುಡಿಗಟ್ಟಿ ಹೇಳೆಂದು ಪುರದೊಳಗೆ ಸಾಚಿಸುತೆ
ನಡೆತಂದು ಮೃಡನಾಲಯದ ಮುಂದೆ ನಿಂದಿರ್ದು 
ಕಡುನೇಹದಿಂ ಗಜದ ಮಗ್ಗುಲತ್ತಂ ಸಾರ್ದು

ಕೀಳುಕುಲದ ನನ್ನ ಮನೆಗೆ ರವಿಕುಲದರಸನಾದ ಚೋಳರಾಜನು ಆಗಮಿಸಿದ್ದನ್ನು ಚೆನ್ನನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದ್ದಕ್ಕೆ ಉತ್ತರಿಸುತ್ತಾ ಚೋಳರಾಜನು, “ಎಲೈ ದೇವನೆ, ಶಿವನು ಒಲಿದವನ ಕುಲವೇ ಸತ್ಕುಲ, ನಿಜವಾದ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಕುಲ, ಘನಮಹಿಮನಾದ ಶಿವನೊಲಿದವನ ಜಾತಿಯೇ ನಿರ್ಮಲವಾದ ಜಾತಿ. ಶಿವನ ಜೊತೆ ಊಟ ಮಾಡಿದ ನಿನಗೆ ನಾನು ಸರಿ ಸಮಾನನಲ್ಲ.

ಶಿವನನ್ನು ಒಲಿಸಿಕೊಂಡ ಸರ್ವಜ್ಞನಾದ ನಿನ್ನ ಚಪ್ಪಲಿಗಳಿಗೂ ನನ್ನ ಶಿರ ಸಮನಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ ನಾನು ನಿನ್ನ ಪಾದಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಬದುಕುವುದಿಲ್ಲ, ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಶಿವನ ಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ನಾನು ನರಕಕ್ಕೆ ಹೋಗಲೇ?” ಎಂದೆಲ್ಲಾ ಕೊಂಡಾಡಿದನು.

ಜೊತೆಗೆ ಮಾದರ ಚೆನ್ನನನ್ನು ಆನೆಯ ಮೇಲೆ ಕುಳ್ಳಿರಿಸಿಕೊಂಡು, ಮಾದರ ಚೆನ್ನನ ಕೀರ್ತಿಯನ್ನು ಹಾಡಿಹೊಗಳಿ, ಊರತುಂಬಾ ಅದನ್ನು ಸಾರುವಂತೆ ಆಜ್ಞಾಪಿಸಿದನು. ಶಿವನ ದೇವಾಲಯದ ಸಮೀಪಕ್ಕೆ ಬಂದನಂತರ ತಾನೇ ಅತಿಯಾದ ಸ್ನೇಹ ಭಾವದಿಂದ ಮಾದರ ಚನ್ನ ಕುಳಿತಿದ್‌ದ ಆನೆಯನ್ನು ಸಮೀಪಿಸಿದನು.

ಶಬ್ದಾರ್ಥ: ಕೆರ್ಪು-ಚಪ್ಪಲಿ; ಗುಡಿ-ಬಾವುಟ, ಧ್ವಜ, ತೋರಣ

೧೪) ಆನೆಯಿಂದಿಳಿಪಿ ಮೆಲ್ಲನೆ ಬಂದು ಕಬ್ಬೊಟ್ಟು 
ದಾನನಿಧಿ ಚೆನ್ನನಂ ಹರುಷದಿಂದ ಮುಂದಿಟ್ಟು
ಒಡಗೊಂಡು ಬಂದೊಳಗೆ ಶಿವಲಿಂಗಮಂ ತೋಟಿ
ಮೃಡನೊಡನೆ ತಾರ್ಕಣೆಗೊಡುತ್ತ ಚೋ ತೋ
ಕಂಡು ಚೆನ್ನಯ್ಯನಭವಂಗೆ ಕಡುಮುಳಿವುತಂ
ಕಂಡಯ್ಯ ಇಂತು ದೂಮಿವರೆ ನೀನನಗತಂ 
ಚೋಳನಿಂ ಪಿಡಿತರಿಸಿದೇಂ ತಪ್ಪಮಾಡಿದೆನೆ 
ಹೇಳಯ್ಯ ನಿನ್ನಲ್ಲಿ ಪದವಿಯಂ ಬೇಡಿದೆನೆ
ಅಳಿಯದಂಬಲಿಯನರ್ಪಿಸಿದೊಡೆಂತಿಯವರೆ
ಹೆಆಯ ಸೂಡಿದ ಶಿವನೆ ನೀನಿಂತು ದೂರುವರೆ

ಚೋಳರಾಜನು ಆನೆಯನ್ನು ಸಮೀಪಿಸಿ, ಸ್ನೇಹಭಾವದಿಂದ ತನ್ನ ಕೈ ನೀಡಿ ಮಾದರ ಚೆನ್ನನನ್ನು ಕೆಳಗಿಳಿಸಿಕೊಂಡನು. ಶಿವನನ್ನು ಒಲಿಸಿಕೊಂಡ ಚೆನ್ನನು ಅವನ ಪಾಲಿಗೆ ‘ದಾನ ನಿಧಿ’ಯಂತಿದ್ದನು. ಚೆನ್ನನನ್ನು ಮುಂದಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಶಿವಾಲಯವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದ ಚೋಳನು, ಚೆನ್ನನನ್ನು ಶಿವಲಿಂಗದ ಮುಂದೆ ಕರೆತಂದು ತನ್ನ ನೈವೇದ್ಯವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸದಿರುವುದನ್ನು ನಡೆದ ಘಟನೆಯ ವಿವರಗಳನ್ನು ಸಾಕ್ಷಿಸಮೇತ ಚೆನ್ನನಿಗೆ ತೋರಿದನು.

ತನ್ನ ಗುಪ್ತಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಬಯಲು ಮಾಡಿದ ಶಿವನ ಮೇಲೆ ಮಾದರ ಚೆನ್ನನಿಗೆ ಕೋಪವುಂಟಾಯಿತು. ಅವನು ಶಿವನನ್ನು ದೂರುತ್ತಾ “ಎಲೈ ಶಿವನೆ, ನೀನು ಹೀಗೆ ಮಾಡಿದ್ದು ಸರಿಯೆ? ಚೋಳನಿಂದ ನನ್ನನ್ನು ಹಿಡಿದು ತರುವಂತಹ ತಪ್ಪು ನಾನೇನು ಮಾಡಿದೆ?ನಾನು ಗಣಪದವಿಯನ್ನು ನೀಡೆಂದು ಬೇಡಿಕೊಂಡೆನೇ? ಅರಿಯದೆ ನಾನು ಅಂಬಲಿಯನ್ನು ನಿನಗೆ ಅರ್ಪಿಸಿದ್ದಕ್ಕೆ ಹೀಗೆ ಮಾಡಿದೆಯಾ? ಚಂದ್ರಶೇಖರನೇ, ನೀನು ಮಾಡಿದ್ದು ತರವೇ?” ಚೆನ್ನನು ಶಿವನನ್ನು ಆಕ್ಷೇಪಿಸಿದನು. ತನ್ನ ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಬಯಲು ಮಾಡಿದ ಶಿವನ ಮೇಲೆ ಚೆನ್ನನಿಗೆ ಮುನಿಸುಂಟಾಯಿತು.

ಶಬ್ದಾರ್ಥ: ತಾರ್ಕಣೆ-ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷವಾದ, ಋಜುವಾತು; ಹೆಟಿ-ಚಂದ್ರ.

೧೫) ಮೇದಿನಿಗೆ ಬೀದಿಗಖವಾದುದೆನ್ನಯ ಭಕ್ತಿ 
ವಾದೇಕೆ ಹರಲೆಯನು ತಂದಿಕ್ಕಿ ಭಕ್ತಿ
ಇಳೆಯೊಳಿರೆನೆನುತಲತಿ ಭಾಷೆಯಂ ಮಾಡೆ
ಚೆನ್ನಯ್ಯನಿರದಲಗ ಕಿತ್ತು ಕೊರಳೊಳುಹೂಡೆ
ಶಿವಲಿಂಗದಿಂದ ಶಿವನೆಯ್ತಂದು ನೆಟ್‌ಪಿಡಿದು
ಅವಿಚಾರದಿಂದಿತು ಮಾಕ್ಸರೇ ನೀನದು
ಮರೆದು ಚೋಳಂಗೆ ಪೇಳ್ಕೊಳ್ಕೊಡೆ ಕೋಪವಿನಿತೇ 
ಅಳಿಯದೆಂದೆವು ಚೆನ್ನಸೈರಿಸಾತುರವೇಕೆ 
 ಎಂದು ಮೃಡಮೂರ್ತಿ ಚೆನ್ನಂಗೆ ನೇಹಮನೆಂದು
ನಿಂದು ಚೋಳಂಗೆ ಚೆನ್ನನ ತೋಯಿತಂ ನುಡಿದು

ತನ್ನ ಗುಪ್ತ ಭಕ್ತಿಯು ಜಗತ್ತಿಗೆ ತಿಳಿಯಿತಲ್ಲಾ ಎಂದು ಚೆನ್ನನು ಮರುಗಿದನು. ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಗುಪ್ತಭಕ್ತಿ ಬೀದಿಗೆ ಬಿದ್ದು ಬಯಲಾಯಿತಲ್ಲಾ, ತಾನು ಶಿವಭಕ್ತನೆಂಬುದು ಜಗತ್ತಿಗೆ ತಿಳಿಯಿತಲ್ಲಾ, ಇನ್ನು ಈ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ತಾನು ಬದುಕಿರುವುದಿಲ್ಲವೆಂದು ಮಾದರ ಚೆನ್ನನು ಆಣೆ ಮಾಡಿದನು. ಮಾತ್ರವಲ್ಲ ಆ ಕ್ಷಣವೇ ತನ್ನ ಕೊರಳನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕತ್ತಿಯನ್ನೆತ್ತಿಕೊಂಡು ಕೊರಳಿಗೆ ಒತ್ತಿದನು.

ತಕ್ಷಣವೇ ಶಿವಲಿಂಗದಿಂದ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷನಾಗಿ ಹೊರಬಂದ ಶಿವನು ಚೆನ್ನನನ್ನು ತಡೆಯುತ್ತಾ “ಎಲೈ ಭಕ್ತನೇ, ವಿಚಾರ ಮಾಡದೆ ಎಂತಹ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಕೈ ಹಾಕುತ್ತಿರುವೆ? ನಿನ್ನ ಭಕ್ತಿಯ ವಿಚಾರವನ್ನು ಚೋಳನಿಗೆ ತಿಳಿಸಿದ್ದಕ್ಕೆ ಇಷ್ಟೊಂದು ಕೋಪವೇಕೆ?” ಎಂದು ಸಮಾಧಾನಪಡಿಸಿದನು. ಅಲ್ಲದೆ ಮಾದರ ಚೆನ್ನನನ್ನು ಚೋಳನಿಗೆ ತೋರುತ್ತಾ ಶಿವನು ಈ ಮುಂದಿನ ಮಾತುಗಳನ್ನಾಡಿದನು. ಶಬ್ದಾರ್ಥ: ಬೀದಿಗಲ-ಬಯಲಾಗು; ಹರಲೆ-ವೃಥಾಪವಾದ.

೧೬) ನೋಡಯ್ಯ ಚೋಳ ಗುಪ್ತಾರ್ಚನೆಯ ಮೋನಿಯಂ 
ಆಡಂಬರವನಳಿದ ಲಿಂಗಾಭಿಮಾನಿಯಂ
ಎಂದು ಕೊಂಡಾಡುತಿರೆ ಹೂಮಳೆಗಳಆಗಿದವು
ನಿಂದು ದುಂದುಭಿಕುಳಂ ಗಗನದೊಳು ಮೊಳಗಿದವು
ಬಂದ ಪುಷ್ಪಕದೊಳಗೆ ಚೆನೈನಂ ಕುಳ್ಳಿರಿಸಿ 
ಇಂದುಧರನಾನಂದದಿಂದೊಲಿದು ಸಡಗರಿಸಿ 
ಕೈಲಾಸಮಂ ಪೊಕ್ಕು ಸಿಂಹಾಸನಮನೇಲೆ 
ಶೈಲಜೆಗೆ ಚೆನ್ನನಂ ಸಂತೋಷದಿಂ ತೊಆ ಚೆನ್ನಂಗೆ 
ಗಣಪದವಿಯಂ ಕೊಟ್ಟು ರಾಗದಿಂ
ಪನ್ನಗಾಭರಣನೊಪ್ಪಿದನಖಿಳಯೋಗದಿಂ

“ನೋಡಯ್ಯ ಚೋಳನೇ, ಗುಪ್ತರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪೂಜಿಸುತ್ತಾ ಮೌನಿಯಾಗಿದ್ದ ಈ ಚೆನ್ನನನ್ನು ಯಾವುದೇ ಆಡಂಬರದ ಪೂಜೆಪುನಸ್ಕಾರ ಮಾಡದೆ, ಸರಳವಾದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಲಿಂಗಾಭಿಮಾನಿಯಾಗಿದ್ದವನೀತ’ ಎಂದು ಶಿವನು ಚೆನ್ನನನ್ನು ಹೊಗಳಿ ಕೊಂಡಾಡಿದನು. ಆಗ ದೇವತೆಗಳು ಆಕಾಶದಿಂದ ಹೂಮಳೆಯನ್ನು ಸುರಿಸಿದರು. ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ದುಂದುಭಿ ನಾದ ಮೊಳಗಿತು. ದೇವಲೋಕದಿಂದ ಒಂದು ಪುಷ್ಪಕ ವಿಮಾನ ಆಗಮಿಸಿತು. ಶಿವನು ಚೆನ್ನನನ್ನು ತನ್ನೊಡನೆ ಪುಷ್ಪಕವಿಮಾನದಲ್ಲಿ ಕುಳ್ಳಿರಿಸಿಕೊಂಡು ಕೈಲಾಸಕ್ಕೆ ಕರೆತಂದನು. ತನ್ನ ಅರ್ಧಾಂಗಿಯಾದ ಪಾರ್ವತಿಗೆ ಚೆನ್ನನನ್ನು ಸಂತೋಷದಿಂದ ತೋರಿಸಿದನು. ಚೆನ್ನನಿಗೆ ಸಂತೋಷದಿಂದ ‘ಗಣಪದವಿ’ಯನ್ನಿತ್ತು ಸರ್ಪಭೂಷಣನಾದ ಶಿವನು ಸಂತೋಷದಿಂದ ತನ್ನ ಸಿಂಹಾಸನದಲ್ಲಿ ಆರೂಢನಾದನು. ಹೀಗೆ ಮಾದರ ಚೆನ್ನನ ಗುಪ್ತಭಕ್ತಿಯು ಅವನಿಗೆ ಶಿವಗಣ ಪದವಿಯನ್ನು ತಂದಿತ್ತು, ಸರಳಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಚಿರಗೊಳಿಸಿತು. ಶಬ್ದಾರ್ಥ: ಮೋನಿ-ಮೌನಿ.

Conclusion

“Devanolidana Kulave Sathkulam” is a timeless poem that continues to be relevant today. It is a powerful reminder that we should judge each other based on our character and actions, not on our caste or any other external factor.

The Hindi phrase “कहना नहीं आता” literally means “I cannot say.” However, it is often used in a more figurative sense to express the idea of being unable to express one’s thoughts or feelings. This can be due to a variety of factors, such as shyness, insecurity, or a lack of vocabulary.

कहना नहीं आता Summary in Malayalam

ഭാരതത്തിലെ വലിയ ഒരു ജനവിഭാഗം ഇന്നും പാർശ്വവൽക്കരിക്കപ്പെട്ട അവസ്ഥയിലാണ്. ഭാരതത്തിൽ വെറും ഇരുപത് ശതമാനം ജനങ്ങൾക്ക് മാത്രമാണ് ജീവിതത്തിന് ആവശ്യമായ സൗകര്യ സംവിധാനങ്ങൾ ഉള്ളത്. ബാക്കി എൺപത് ശതമാനം ജനങ്ങൾ അത്യാവശ്യ സൗകര്യങ്ങൾ ഇല്ലാതെ കഷ്ടപ്പെടുന്ന വരാണ്. ഇവരിൽ തന്നെ വലിയൊരു വിഭാഗം ദാരിദ്ര്യരേഖക്ക് താഴെയുള്ളവരാണ്.

Most Popular Link: जुलूस Summary in Malayalam

ഇവർക്ക് ജീവിതത്തിന്റെ അടിസ്ഥാന ആവശ്യങ്ങളായ ഭക്ഷണം, വസ്ത്രം, പാർപ്പിടം എന്നിവ ഇല്ലാ ത്തവരാണ്. ഇവർ മറ്റുള്ളവരാൽ ചൂഷണം ചെയ്യപ്പെടുന്ന വരും ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ടവരുമാണ്. അടിസ്ഥാന വിദ്യാഭ്യാസം പോലും ഇല്ലാത്ത ഇവരാണ് പാർശ്വവൽക്കരിക്കപ്പെട്ടവർ എന്നു പറഞ്ഞാൽ, സമൂഹത്തിന്റെ മുഖ്യധാരയിൽ നിന്ന് വേർതിരിക്കപ്പെട്ട് വളരെ കഷ്ടപ്പെട്ട് ജീവിക്കുന്ന പട്ടിണിപാവങ്ങളാണ് ഇവർ എന്നർത്ഥം.

ഇവർ വലിയ അടിച്ചമർത്തലിന്റെ ജീവിതാനുഭവങ്ങളിലൂടെ കടന്നുപോകുന്നവരാണ്. ചൂഷിതരും ഉപേക്ഷിതരുമായ ഈ പട്ടിണിപാവങ്ങളുടെ ദുഃഖ ങ്ങളും വേദനകളും കേൾക്കുവാനോ, അവരുടെ ജീവിത സംഘർഷങ്ങൾക്ക് പരിഹാരം കണ്ടെത്തുവാനോ സമ്പന്ന വർഗ്ഗത്തിനും, അധികാരിവർഗ്ഗത്തിനും താൽപര്യമില്ല. സമ 

യവുമില്ല. ചൂഷണം ചെയ്യപ്പെടുന്നവർ അവരവരുടെ ദയനീയ അവസ്ഥയിൽ തന്നെ എന്നും തുടരുന്നു. സമൂഹത്തിലെ ഇത്തരത്തിൽ ചൂഷിതരും ഉപേക്ഷിതരും ആയവരെക്കുറി ച്ചുള്ളതാണ് पवन कारण ന്റെ कहना नहीं आता। കവിത.

പവൻ കരൺ : ആധുനിക ഹിന്ദി കവികളിൽ വളരെ ശ്രദ്ധേയനാണ്. സാധാരണ ഭാരതീയ ജനതയുടെ ജീവിത മാണ് പവൻ കരണിന്റെ മുഖ്യ സാഹിത്യവിഷയം. നിത്യജീവിതത്തിലെ സംഘർഷങ്ങളും, അടിച്ചമർത്തപ്പെട്ട അവസ്ഥ കളും, മൗനസഹനങ്ങളും, ആത്മദുഃഖങ്ങളും സാഹിത്യ ത്തിൽ വിഷയമാക്കി മാനവ നന്മയെ വളർത്തുവാൻ പവൻ കരൺ സാഹിത്യത്തിലൂടെ ശ്രമിക്കുന്നു. ഭാരതത്തിലെ സാധാരണ മനുഷ്യനോടുള്ള പവൻ കരണിന്റെ ആത്മീയ അടുപ്പം അദ്ദേഹത്തിന്റെ പ്രതിബിം ബിക്കുന്നു.

സ്വന്തം ജീവിതാനുഭവങ്ങളുടെ പശ്ചാത്തലത്തിൽ കാവ്യരചന നടത്തുന്ന പവൻ കരൺ 1964 ജൂൺ 18-ന് മധ്യപ്രദേശിലെ ഗ്വാളിയോറിലാണ് ജനിച്ചത്. നിരവധി പുരസ്കാര ങ്ങ ളാൽ സമാദരിക്കപ്പെട്ടിട്ടുള്ള പവൻ കര ണിന്റെ മുഖ്യകവിതാ പുസ്തകങ്ങളാണ് इस तरह मौं, स्त्री मेरे भीतर, कहना नहीं आता തുടങ്ങിയവ.

നമ്മുടെ ചുറ്റുമുള്ള പാവപ്പെട്ട ജനങ്ങളുടെ ദൈനംദിന ജീവിതത്തിലെ വിഷയങ്ങളെ സാധാരണ ജനങ്ങൾക്ക് മനസ്സിലാകുന്ന രീതിയിൽ കവിത രചിക്കുന്ന പവൻ കരൺ ജി സുപ്രസിദ്ധ ഹിന്ദി ദിനപത്രമായ ന്റെ എഡിറ്റർ കൂടിയാണ്.

കവിതാസാരം: നിനക്ക് പറയുവാൻ അറിയില്ലെങ്കിൽ (കാര്യങ്ങൾ സ്പഷ്ടമായി പറഞ്ഞു മനസ്സിലാക്കിപ്പിക്കുവാൻ പറ്റുന്നില്ലെങ്കിൽ) എന്തിനാണ് നീ പറയുവാൻ പോയത്? നീ ആദ്യം കാര്യങ്ങൾ കൃത്യമായി പറഞ്ഞു ഫലിപ്പിക്കുവാൻ പഠിക്കുക. എന്നിട്ട് വന്ന് നിന്റെ കാര്യങ്ങൾ മറ്റു ള്ള വരെ മന സ്സി ലാക്കിപ്പിക്കു വാൻ തുനിയുക.

ധാരാളം കാര്യങ്ങൾ പറയുവാൻ വെമ്പൽ കൊള്ളുന്നവരു ണ്ട്. പക്ഷെ, ആർക്കാണോ പറഞ്ഞ് ഫലിപ്പിക്കുവാൻ സാധിക്കാത്തവർ, ഞാനും ഇത്തരക്കാരുടെ ഇടയിൽ ജീവിക്കുന്ന ഒരാളാണ്. ഭാരതത്തിലെ അടിച്ചമർത്തപ്പെട്ട സാധാരണ ജനങ്ങൾക്ക് പഠിപ്പും പാണ്ഡിത്യവും കുറവാണ്.

അവരുടെ ആത്മസംഘർഷങ്ങളും പ്രശ്നങ്ങളും കേൾക്കുവാനും ശ്രദ്ധിക്കുവാനും ആരുമില്ല. കേൾക്കേണ്ടവരും ശ്രദ്ധിക്കേണ്ടവരുമായ നേതാക്കന്മാർ ഈ പാവ ങ്ങളുടെ പേരിൽ മുതലെടുത്ത് സുഖലോലുപതയിൽ കഴിയുന്നു. പക്ഷേ, ഈ കള്ളപ്രമാണിമാർ എപ്പോഴും ഈ

പാവപ്പെട്ടവരെ അപമാനിക്കുവാനും താഴ്ത്തിക്കെട്ടു വാനും പ്രത്യേകമായി താൽപര്യം കാണിക്കുന്ന സ്വാർത്ഥ ന്മാരാണ്. ഈ ആശയങ്ങളെയാണ് കവിതയിൽ കവി അവതരിപ്പിച്ചിരിക്കുന്നത്.

ജീവിതത്തിന്റെ പാഠശാലയിൽ നിന്ന് കുറിച്ചെടുത്ത കവി 31 എന്നുള്ളത് സ്പഷ്ടമാണ്. വൈവിധ്യം നിറഞ്ഞ ഭാരതീയ ജീവിത സാഹചര്യങ്ങളിൽ ചൂഷിതരും, ഉപേക്ഷിതരുമായി ജീവിക്കുന്നവരെ ഈ കവിത പ്രതി നിധാനം ചെയ്യുന്നു എന്നു ള്ളതും യാഥാർത്ഥ്യമാണ്. അനുഭവങ്ങളാണ് ഏറ്റവും വലിയ ഗുരുനാഥൻ.

പൊള്ളുന്ന പരമാർത്ഥങ്ങൾ നിറഞ്ഞ അനു ഭവങ്ങളുടെ തീച്ചുളയിൽ നിന്ന് ഉരുക്കി രൂപപ്പെടുത്തി എടുത്തിട്ടുള്ള ഈ കവിത പാർശ്വവൽക്കരിക്കപ്പെട്ടവരുടെ ശബ്ദമായിട്ടാണ് പവൻ കരൺജി രചിച്ചിരിക്കു ന്നത് എന്നതും സുവ്യക്തമാണ്. കവിതയുടെ മലയാള.

Conclusion:

The phrase “कहना नहीं आता” can be a source of frustration and anxiety for those who struggle with it. However, it is important to remember that everyone experiences difficulty expressing themselves at times. There are a number of things that people can do to improve their communication skills, such as practicing speaking in front of others, joining a support group, or seeking professional help.